1ſenſim adiicere, inde poſt dies octo reſerato
vaſe minutim vendere, cumque clarum &
bonum videatur: ſi tamen diutiùs moretur
in calice, vel vaſe, denuò corrumpitur. Re
linquit etiam quòd effuſum eſt in calcis
margine butyroſam pinguedinem, ob quam
fraus detegitur. Eſt tamen lucroſa fraus. Si
tamen prohibere potiùs conſilium eſt an
tequam conturbetur, ne putreſcat, decima
pars ardentis aquæ immiſta, efficit: meliùs
longè ſulphur, ſed odore prodit dolum: me
mini me bibiſſe. Idem poteſt alumen: ſed
noxia ambo, valetudini vehementer ob
ſunt. In vniuerſum autem, vt dicam, cla
rant vinum quæcunque grauia ſunt, aut
lenta: lenta, vt lac, & oui candidum: ob id
liquores omnes illo immiſto repurgantur.
Grauia autem dum imum petunt, cuiuſmo
di ſunt lapides fluminum cocti, donec ſcin
dantur, & in puluerem redacti: quoniam
enim miſcentur, ſicci ſunt, trahunt quic
quid lutoſum eſt: ab hoc enim fit turbu
lentum. Cùm verò traxerint, deſcendunt in
vino ad fundum, & vinum repurgant. Igi
tur & hoc idem ſal efficere poterit, ſed ſa
pore prodit fraudem, & vinum inſuauius
reddit. Facilè eſt etiam omnia vina adultera
ta metallicis dignoſcere. Nam in calice ho
ris relicta 24. fundum ob grauitatem pe
tente metallico, vina inſtar vappæ red
duntur, colore euaneſcente. Sed ſi melle vi
num adulteratum ſit, illicò dignoſcitur, ſu
per candens ferrum conſperſis paucis gut
tulis: reſoluto enim vino mel reſidet. Te
nuior enim cùm ſit vini quàm mellis ſub
ſtantia, illo reſoluto, hoc manet. Similiret
mel ſi adulteretur ( id ſolet fieri farina mi
lij) decoctum & deſpumatum, in vaſque vi
treum coniectum, remanet turbulentum ſu
periore parte. Atque ita mihi contigit anno
præterito ſeplaſiam mercatoris Pepiæ de
prehendere. Quòd ſi grauiore aliquo pul
uere ſit corruptum, in imo ſubſidet quod
additum eſt, atque ob id in fundo obſcurum
fit. Oleum verò ardendo fallaciam prodit:
aut enim crepitat, ac ſtridet, aut amurca ma
ior colligitur, quàm pro olei quantitate. Cur
igitur lac vinum emendat? quia craſi quaſi
facta pingue ſubſidet, lactis ſecum trahens
quod turbulentum eſt, aquea lactis in vi
no relicta parte, quæ vini vitia obſcuret.
Inde paruæ vini partes vitia detegunt,
quòd ob imbecillitatem celerius ab aëre de
nuò corrumpatur. At odoris vitium in gra
tiam etiam commutat garyophyli citran
gulo vndequaque infixi, ipſo verò ſuſpen
ſo in vaſe, ſic vt vinum non tangat. Ergo
quæ natura non ſunt ſimilia, craſim non
faciunt, vt vinum cum aqua, niſi imbecil
lem: multo minus cùm lacte vinum, mi
nus adhuc & nullo modo liquida hæc cum
oleo. At lora magis verè miſta eſt, quòd
efferbuerit: nec tamen planè miſta, cùm miſ
cere naturæ ſit, non artis opus, nec etiam
ignis. Quæcunque igitur verè miſta ſunt,
vnam tantùm elementi formam, ſed non ex
quiſitam, oſtendunt: reliquorum ſolùm vi
res. Nam ſi non vbique elementa in miſto
eſſent, aceruus eſſet quod miſtum eſt, non
res genita: ſi vbique & ſecundum ſub
ſtantiam, corpora mutuò ſe penetra
rent. Oſtenſum eſt autem hoc in Medicinæ
libris.
vaſe minutim vendere, cumque clarum &
bonum videatur: ſi tamen diutiùs moretur
in calice, vel vaſe, denuò corrumpitur. Re
linquit etiam quòd effuſum eſt in calcis
margine butyroſam pinguedinem, ob quam
fraus detegitur. Eſt tamen lucroſa fraus. Si
tamen prohibere potiùs conſilium eſt an
tequam conturbetur, ne putreſcat, decima
pars ardentis aquæ immiſta, efficit: meliùs
longè ſulphur, ſed odore prodit dolum: me
mini me bibiſſe. Idem poteſt alumen: ſed
noxia ambo, valetudini vehementer ob
ſunt. In vniuerſum autem, vt dicam, cla
rant vinum quæcunque grauia ſunt, aut
lenta: lenta, vt lac, & oui candidum: ob id
liquores omnes illo immiſto repurgantur.
Grauia autem dum imum petunt, cuiuſmo
di ſunt lapides fluminum cocti, donec ſcin
dantur, & in puluerem redacti: quoniam
enim miſcentur, ſicci ſunt, trahunt quic
quid lutoſum eſt: ab hoc enim fit turbu
lentum. Cùm verò traxerint, deſcendunt in
vino ad fundum, & vinum repurgant. Igi
tur & hoc idem ſal efficere poterit, ſed ſa
pore prodit fraudem, & vinum inſuauius
reddit. Facilè eſt etiam omnia vina adultera
ta metallicis dignoſcere. Nam in calice ho
ris relicta 24. fundum ob grauitatem pe
tente metallico, vina inſtar vappæ red
duntur, colore euaneſcente. Sed ſi melle vi
num adulteratum ſit, illicò dignoſcitur, ſu
per candens ferrum conſperſis paucis gut
tulis: reſoluto enim vino mel reſidet. Te
nuior enim cùm ſit vini quàm mellis ſub
ſtantia, illo reſoluto, hoc manet. Similiret
mel ſi adulteretur ( id ſolet fieri farina mi
lij) decoctum & deſpumatum, in vaſque vi
treum coniectum, remanet turbulentum ſu
periore parte. Atque ita mihi contigit anno
præterito ſeplaſiam mercatoris Pepiæ de
prehendere. Quòd ſi grauiore aliquo pul
uere ſit corruptum, in imo ſubſidet quod
additum eſt, atque ob id in fundo obſcurum
fit. Oleum verò ardendo fallaciam prodit:
aut enim crepitat, ac ſtridet, aut amurca ma
ior colligitur, quàm pro olei quantitate. Cur
igitur lac vinum emendat? quia craſi quaſi
facta pingue ſubſidet, lactis ſecum trahens
quod turbulentum eſt, aquea lactis in vi
no relicta parte, quæ vini vitia obſcuret.
Inde paruæ vini partes vitia detegunt,
quòd ob imbecillitatem celerius ab aëre de
nuò corrumpatur. At odoris vitium in gra
tiam etiam commutat garyophyli citran
gulo vndequaque infixi, ipſo verò ſuſpen
ſo in vaſe, ſic vt vinum non tangat. Ergo
quæ natura non ſunt ſimilia, craſim non
faciunt, vt vinum cum aqua, niſi imbecil
lem: multo minus cùm lacte vinum, mi
nus adhuc & nullo modo liquida hæc cum
oleo. At lora magis verè miſta eſt, quòd
efferbuerit: nec tamen planè miſta, cùm miſ
cere naturæ ſit, non artis opus, nec etiam
ignis. Quæcunque igitur verè miſta ſunt,
vnam tantùm elementi formam, ſed non ex
quiſitam, oſtendunt: reliquorum ſolùm vi
res. Nam ſi non vbique elementa in miſto
eſſent, aceruus eſſet quod miſtum eſt, non
res genita: ſi vbique & ſecundum ſub
ſtantiam, corpora mutuò ſe penetra
rent. Oſtenſum eſt autem hoc in Medicinæ
libris.
Vinum cor
ruptum quo
modo emen
detur.
ruptum quo
modo emen
detur.
Vinum adul
teratum quo
modo di
gnoſcatur.
Mel &
oleum adul
terata quo
modo de
præhendan
tur.
teratum quo
modo di
gnoſcatur.
Mel &
oleum adul
terata quo
modo de
præhendan
tur.
Vinum quo
modo redda
tur odora
tum.
modo redda
tur odora
tum.
Elementa
actu ſunt in
omnibus mi
ſtis.
actu ſunt in
omnibus mi
ſtis.
Eſt igitur forma miſti victoris elemen
ti imperfecta. Atque ea ſenſim acquiritur:
in elementis quidem palàm, in aliis autem
id fieri Melanthon exiſtimat. Videtur autem
ex his rationi conſonum, cùm forma ſit ele
menti dominantis. At hæc ſenſim amittitur,
ſenſim enim acquiſita eſt. In quibuſdam au
tem nobilioribus Ariſtoteles non ſenſim
quidem omninò, ſed per gradus: quoniam
fœtus in vtero primò viuit, inde ſentit,
pòſt autem fit mentis capax. Anima autem,
in qua mens, poſterius perficitur. Mens au
tem exterius aduenit. Atque hæc ſenſui pro
piora. Omnia autem miſta, aut terrea ſunt,
vt lapides & plantæ: vel aquea, vt lac &
oleum: vel planè miſta, vt animalium cor
pora. Nam igitur eodem modo fit miſtura,
quo nutricatio, vel augmentum. Nam in
miſtione aliquid alicui additur, in illis
quòd potentia eſt, ei quod eſt actu, & ſecun
dum quamlibet formæ partem fit augmen
tum, non autem materiæ: quoniam materia
ſine fine diuidi poteſt. Atque idem de nu
tricatione. Igitur augmentum & nutricatio
ſecundum formam verè fiunt: ſecundum ma
teriam autem eſt ſola additio, quoniam vn
dique aliquid iuxtà apponitur. Minima ergo
pars carnis, accedente nutrimento augetur
tota ſecundum formam, ſed ſecundum ma
teriam non, verùm tantùm in circuitu. Sed
neque hoc modo propriè: verum ( vt dixi)
augmenti & nutricationis fermè eadem eſt
ratio, imò & generationis: hæc enim fiunt
ab anima: ſolius enim animæ opus eſt, eo
modo poſſe attenuare, tum vnire ac tranſ
mutare. Etenim ſi quid aliud vita carens
hoc poſſet, illud maximè poſſet ignis: eſt
enim eorum omnium quæ non viuunt ro
buſtiſſimum, at non poteſt: vt enim iam do
cuimus, quòd accedit iuxtà apponitur ei
quod comburitur, non autem ſuſtantiam
priorem ingreditur: itaque omnia miſta,
vel viuere, vel vixiſſe neceſſarium eſt.
ti imperfecta. Atque ea ſenſim acquiritur:
in elementis quidem palàm, in aliis autem
id fieri Melanthon exiſtimat. Videtur autem
ex his rationi conſonum, cùm forma ſit ele
menti dominantis. At hæc ſenſim amittitur,
ſenſim enim acquiſita eſt. In quibuſdam au
tem nobilioribus Ariſtoteles non ſenſim
quidem omninò, ſed per gradus: quoniam
fœtus in vtero primò viuit, inde ſentit,
pòſt autem fit mentis capax. Anima autem,
in qua mens, poſterius perficitur. Mens au
tem exterius aduenit. Atque hæc ſenſui pro
piora. Omnia autem miſta, aut terrea ſunt,
vt lapides & plantæ: vel aquea, vt lac &
oleum: vel planè miſta, vt animalium cor
pora. Nam igitur eodem modo fit miſtura,
quo nutricatio, vel augmentum. Nam in
miſtione aliquid alicui additur, in illis
quòd potentia eſt, ei quod eſt actu, & ſecun
dum quamlibet formæ partem fit augmen
tum, non autem materiæ: quoniam materia
ſine fine diuidi poteſt. Atque idem de nu
tricatione. Igitur augmentum & nutricatio
ſecundum formam verè fiunt: ſecundum ma
teriam autem eſt ſola additio, quoniam vn
dique aliquid iuxtà apponitur. Minima ergo
pars carnis, accedente nutrimento augetur
tota ſecundum formam, ſed ſecundum ma
teriam non, verùm tantùm in circuitu. Sed
neque hoc modo propriè: verum ( vt dixi)
augmenti & nutricationis fermè eadem eſt
ratio, imò & generationis: hæc enim fiunt
ab anima: ſolius enim animæ opus eſt, eo
modo poſſe attenuare, tum vnire ac tranſ
mutare. Etenim ſi quid aliud vita carens
hoc poſſet, illud maximè poſſet ignis: eſt
enim eorum omnium quæ non viuunt ro
buſtiſſimum, at non poteſt: vt enim iam do
cuimus, quòd accedit iuxtà apponitur ei
quod comburitur, non autem ſuſtantiam
priorem ingreditur: itaque omnia miſta,
vel viuere, vel vixiſſe neceſſarium eſt.
2. Contra
dict. tract.1.
cont.1.
dict. tract.1.
cont.1.
Miſtura in
quo ab aug
mento, &
nutricatio
ne differat
quo ab aug
mento, &
nutricatio
ne differat
Miſta omnia
viuere, octo
oſtenditur
rationibus.
viuere, octo
oſtenditur
rationibus.
Sumantur autem ratio hoc modo: quia
nutriuntur, & nutrimentum non fit niſi ab
anima, & quod animam habet, viuit. Quòd
ſi nutriri neges, concedes ſaltem generari: at
nihil generatur, niſi ab anima, quia ( vt di
xi) ſola illa miſcet.
nutriuntur, & nutrimentum non fit niſi ab
anima, & quod animam habet, viuit. Quòd
ſi nutriri neges, concedes ſaltem generari: at
nihil generatur, niſi ab anima, quia ( vt di
xi) ſola illa miſcet.
Videmus etiam omnia miſta ſenſim de
generare ab elementis grauioribus, velut la
pides, & minus etiam metallicas terras, ma
gis autem ſuccos, inde metalla, pòſt plantas,
& animalia imperfecta, & deinde perfectio
ra ſenſim, donec ad hominem peruenia
mus, cuius compoſitio ab elementorum na
tura, ac ſubſtantia tantùm abeſſe videtur,
vt nullo modo ex eis illum conſtare quis
credat. Igitur ſi homo, animalia, & plantæ
viuunt, cùm vnus ſit & idem calor cœle
ſtis, qui hæc omnia miſcet, ſed illa minus,
hæc magis, vt ſuo loco oſtendemus: mani
feſtum eſt quòd rectè dixit Hippocrates,
animam nihil aliud eſſe quàm cæleſte illud
calidum. Quòd & Ariſtotelis opinioni ad
hæret. dum vult ſpiritus calorem propor
tionem habere quandam cum elemento
generare ab elementis grauioribus, velut la
pides, & minus etiam metallicas terras, ma
gis autem ſuccos, inde metalla, pòſt plantas,
& animalia imperfecta, & deinde perfectio
ra ſenſim, donec ad hominem peruenia
mus, cuius compoſitio ab elementorum na
tura, ac ſubſtantia tantùm abeſſe videtur,
vt nullo modo ex eis illum conſtare quis
credat. Igitur ſi homo, animalia, & plantæ
viuunt, cùm vnus ſit & idem calor cœle
ſtis, qui hæc omnia miſcet, ſed illa minus,
hæc magis, vt ſuo loco oſtendemus: mani
feſtum eſt quòd rectè dixit Hippocrates,
animam nihil aliud eſſe quàm cæleſte illud
calidum. Quòd & Ariſtotelis opinioni ad
hæret. dum vult ſpiritus calorem propor
tionem habere quandam cum elemento
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib