Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003703
">
<
pb
pagenum
="
439
"
xlink:href
="
016/01/088.jpg
"/>
ſenſim adiicere, inde poſt dies octo reſerato
<
lb
/>
vaſe minutim vendere, cumque clarum &
<
lb
/>
bonum videatur: ſi tamen diutiùs moretur
<
lb
/>
in calice, vel vaſe, denuò corrumpitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003704
">Re
<
lb
/>
linquit etiam quòd effuſum eſt in calcis
<
lb
/>
margine butyroſam pinguedinem, ob quam
<
lb
/>
fraus detegitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003705
">Eſt tamen lucroſa fraus. </
s
>
<
s
id
="
s.003706
">Si
<
lb
/>
tamen prohibere potiùs conſilium eſt an
<
lb
/>
tequam conturbetur, ne putreſcat, decima
<
lb
/>
pars ardentis aquæ immiſta, efficit: meliùs
<
lb
/>
longè ſulphur, ſed odore prodit dolum: me
<
lb
/>
mini me bibiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003707
">Idem poteſt alumen: ſed
<
lb
/>
noxia ambo, valetudini vehementer ob
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003708
">In vniuerſum autem, vt dicam, cla
<
lb
/>
rant vinum quæcunque grauia ſunt, aut
<
lb
/>
lenta: lenta, vt lac, & oui candidum: ob id
<
lb
/>
liquores omnes illo immiſto repurgantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003709
">Grauia autem dum imum petunt, cuiuſmo
<
lb
/>
di ſunt lapides fluminum cocti, donec ſcin
<
lb
/>
dantur, & in puluerem redacti: quoniam
<
lb
/>
enim miſcentur, ſicci ſunt, trahunt quic
<
lb
/>
quid lutoſum eſt: ab hoc enim fit turbu
<
lb
/>
lentum. </
s
>
<
s
id
="
s.003710
">Cùm verò traxerint, deſcendunt in
<
lb
/>
vino ad fundum, & vinum repurgant. </
s
>
<
s
id
="
s.003711
">Igi
<
lb
/>
tur & hoc idem ſal efficere poterit, ſed ſa
<
lb
/>
pore prodit fraudem, & vinum inſuauius
<
lb
/>
reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.003712
">Facilè eſt etiam omnia vina adultera
<
lb
/>
ta metallicis dignoſcere. </
s
>
<
s
id
="
s.003713
">Nam in calice ho
<
lb
/>
ris relicta 24. fundum ob grauitatem pe
<
lb
/>
tente metallico, vina inſtar vappæ red
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg464
"/>
<
lb
/>
duntur, colore euaneſcente. </
s
>
<
s
id
="
s.003714
">Sed ſi melle vi
<
lb
/>
num adulteratum ſit, illicò dignoſcitur, ſu
<
lb
/>
per candens ferrum conſperſis paucis gut
<
lb
/>
tulis: reſoluto enim vino mel reſidet. </
s
>
<
s
id
="
s.003715
">Te
<
lb
/>
nuior enim cùm ſit vini quàm mellis ſub
<
lb
/>
ſtantia, illo reſoluto, hoc manet. </
s
>
<
s
id
="
s.003716
">Similiret
<
lb
/>
mel ſi adulteretur ( id ſolet fieri farina mi
<
lb
/>
lij) decoctum & deſpumatum, in vaſque vi
<
lb
/>
treum coniectum, remanet turbulentum ſu
<
lb
/>
periore parte. </
s
>
<
s
id
="
s.003717
">Atque ita mihi contigit anno
<
lb
/>
præterito ſeplaſiam mercatoris Pepiæ de
<
lb
/>
prehendere. </
s
>
<
s
id
="
s.003718
">Quòd ſi grauiore aliquo pul
<
lb
/>
uere ſit corruptum, in imo ſubſidet quod
<
lb
/>
additum eſt, atque ob id in fundo obſcurum
<
lb
/>
fit. </
s
>
<
s
id
="
s.003719
">Oleum verò ardendo fallaciam prodit:
<
lb
/>
aut enim crepitat, ac ſtridet, aut amurca ma
<
lb
/>
ior colligitur, quàm pro olei quantitate. </
s
>
<
s
id
="
s.003720
">Cur
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg465
"/>
<
lb
/>
igitur lac vinum emendat? </
s
>
<
s
id
="
s.003721
">quia craſi quaſi
<
lb
/>
facta pingue ſubſidet, lactis ſecum trahens
<
lb
/>
quod turbulentum eſt, aquea lactis in vi
<
lb
/>
no relicta parte, quæ vini vitia obſcuret.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003722
">Inde paruæ vini partes vitia detegunt,
<
lb
/>
quòd ob imbecillitatem celerius ab aëre de
<
lb
/>
nuò corrumpatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003723
">At odoris vitium in gra
<
lb
/>
tiam etiam commutat garyophyli citran
<
lb
/>
gulo vndequaque infixi, ipſo verò ſuſpen
<
lb
/>
ſo in vaſe, ſic vt vinum non tangat. </
s
>
<
s
id
="
s.003724
">Ergo
<
lb
/>
quæ natura non ſunt ſimilia, craſim non
<
lb
/>
faciunt, vt vinum cum aqua, niſi imbecil
<
lb
/>
lem: multo minus cùm lacte vinum, mi
<
lb
/>
nus adhuc & nullo modo liquida hæc cum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg466
"/>
<
lb
/>
oleo. </
s
>
<
s
id
="
s.003725
">At lora magis verè miſta eſt, quòd
<
lb
/>
efferbuerit: nec tamen planè miſta, cùm miſ
<
lb
/>
cere naturæ ſit, non artis opus, nec etiam
<
lb
/>
ignis. </
s
>
<
s
id
="
s.003726
">Quæcunque igitur verè miſta ſunt,
<
lb
/>
vnam tantùm elementi formam, ſed non ex
<
lb
/>
quiſitam, oſtendunt: reliquorum ſolùm vi
<
lb
/>
res. </
s
>
<
s
id
="
s.003727
">Nam ſi non vbique elementa in miſto
<
lb
/>
eſſent, aceruus eſſet quod miſtum eſt, non
<
lb
/>
res genita: ſi vbique & ſecundum ſub
<
lb
/>
ſtantiam, corpora mutuò ſe penetra
<
lb
/>
rent. </
s
>
<
s
id
="
s.003728
">Oſtenſum eſt autem hoc in Medicinæ
<
lb
/>
libris. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003729
">
<
margin.target
id
="
marg463
"/>
Vinum cor
<
lb
/>
ruptum quo
<
lb
/>
modo emen
<
lb
/>
detur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003730
">
<
margin.target
id
="
marg464
"/>
Vinum adul
<
lb
/>
teratum quo
<
lb
/>
modo di
<
lb
/>
gnoſcatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003731
">Mel &
<
lb
/>
oleum adul
<
lb
/>
terata quo
<
lb
/>
modo de
<
lb
/>
præhendan
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003732
">
<
margin.target
id
="
marg465
"/>
Vinum quo
<
lb
/>
modo redda
<
lb
/>
tur odora
<
lb
/>
tum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003733
">
<
margin.target
id
="
marg466
"/>
Elementa
<
lb
/>
actu ſunt in
<
lb
/>
omnibus mi
<
lb
/>
ſtis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003734
">Eſt igitur forma miſti victoris elemen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg467
"/>
<
lb
/>
ti imperfecta. </
s
>
<
s
id
="
s.003735
">Atque ea ſenſim acquiritur:
<
lb
/>
in elementis quidem palàm, in aliis autem
<
lb
/>
id fieri Melanthon exiſtimat. </
s
>
<
s
id
="
s.003736
">Videtur autem
<
lb
/>
ex his rationi conſonum, cùm forma ſit ele
<
lb
/>
menti dominantis. </
s
>
<
s
id
="
s.003737
">At hæc ſenſim amittitur,
<
lb
/>
ſenſim enim acquiſita eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003738
">In quibuſdam au
<
lb
/>
tem nobilioribus Ariſtoteles non ſenſim
<
lb
/>
quidem omninò, ſed per gradus: quoniam
<
lb
/>
fœtus in vtero primò viuit, inde ſentit,
<
lb
/>
pòſt autem fit mentis capax. </
s
>
<
s
id
="
s.003739
">Anima autem,
<
lb
/>
in qua mens, poſterius perficitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003740
">Mens au
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg468
"/>
<
lb
/>
tem exterius aduenit. </
s
>
<
s
id
="
s.003741
">Atque hæc ſenſui pro
<
lb
/>
piora. </
s
>
<
s
id
="
s.003742
">Omnia autem miſta, aut terrea ſunt,
<
lb
/>
vt lapides & plantæ: vel aquea, vt lac &
<
lb
/>
oleum: vel planè miſta, vt animalium cor
<
lb
/>
pora. </
s
>
<
s
id
="
s.003743
">Nam igitur eodem modo fit miſtura,
<
lb
/>
quo nutricatio, vel augmentum. </
s
>
<
s
id
="
s.003744
">Nam in
<
lb
/>
miſtione aliquid alicui additur, in illis
<
lb
/>
quòd potentia eſt, ei quod eſt actu, & ſecun
<
lb
/>
dum quamlibet formæ partem fit augmen
<
lb
/>
tum, non autem materiæ: quoniam materia
<
lb
/>
ſine fine diuidi poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003745
">Atque idem de nu
<
lb
/>
tricatione. </
s
>
<
s
id
="
s.003746
">Igitur augmentum & nutricatio
<
lb
/>
ſecundum formam verè fiunt: ſecundum ma
<
lb
/>
teriam autem eſt ſola additio, quoniam vn
<
lb
/>
dique aliquid iuxtà apponitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003747
">Minima ergo
<
lb
/>
pars carnis, accedente nutrimento augetur
<
lb
/>
tota ſecundum formam, ſed ſecundum ma
<
lb
/>
teriam non, verùm tantùm in circuitu. </
s
>
<
s
id
="
s.003748
">Sed
<
lb
/>
neque hoc modo propriè: verum ( vt dixi)
<
lb
/>
augmenti & nutricationis fermè eadem eſt
<
lb
/>
ratio, imò & generationis: hæc enim fiunt
<
lb
/>
ab anima: ſolius enim animæ opus eſt, eo
<
lb
/>
modo poſſe attenuare, tum vnire ac tranſ
<
lb
/>
mutare. </
s
>
<
s
id
="
s.003749
">Etenim ſi quid aliud vita carens
<
lb
/>
hoc poſſet, illud maximè poſſet ignis: eſt
<
lb
/>
enim eorum omnium quæ non viuunt ro
<
lb
/>
buſtiſſimum, at non poteſt: vt enim iam do
<
lb
/>
cuimus, quòd accedit iuxtà apponitur ei
<
lb
/>
quod comburitur, non autem ſuſtantiam
<
lb
/>
priorem ingreditur: itaque omnia miſta,
<
lb
/>
vel viuere, vel vixiſſe neceſſarium eſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg469
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003750
">
<
margin.target
id
="
marg467
"/>
2. Contra
<
lb
/>
dict. </
s
>
<
s
id
="
s.003751
">tract.1.
<
lb
/>
cont.1.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003752
">
<
margin.target
id
="
marg468
"/>
Miſtura in
<
lb
/>
quo ab aug
<
lb
/>
mento, &
<
lb
/>
nutricatio
<
lb
/>
ne differat</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003753
">
<
margin.target
id
="
marg469
"/>
Miſta omnia
<
lb
/>
viuere, octo
<
lb
/>
oſtenditur
<
lb
/>
rationibus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003754
">Sumantur autem ratio hoc modo: quia
<
lb
/>
nutriuntur, & nutrimentum non fit niſi ab
<
lb
/>
anima, & quod animam habet, viuit. </
s
>
<
s
id
="
s.003755
">Quòd
<
lb
/>
ſi nutriri neges, concedes ſaltem generari: at
<
lb
/>
nihil generatur, niſi ab anima, quia ( vt di
<
lb
/>
xi) ſola illa miſcet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003756
">Videmus etiam omnia miſta ſenſim de
<
lb
/>
generare ab elementis grauioribus, velut la
<
lb
/>
pides, & minus etiam metallicas terras, ma
<
lb
/>
gis autem ſuccos, inde metalla, pòſt plantas,
<
lb
/>
& animalia imperfecta, & deinde perfectio
<
lb
/>
ra ſenſim, donec ad hominem peruenia
<
lb
/>
mus, cuius compoſitio ab elementorum na
<
lb
/>
tura, ac ſubſtantia tantùm abeſſe videtur,
<
lb
/>
vt nullo modo ex eis illum conſtare quis
<
arrow.to.target
n
="
marg470
"/>
<
lb
/>
credat. </
s
>
<
s
id
="
s.003757
">Igitur ſi homo, animalia, & plantæ
<
lb
/>
viuunt, cùm vnus ſit & idem calor cœle
<
lb
/>
ſtis, qui hæc omnia miſcet, ſed illa minus,
<
lb
/>
hæc magis, vt ſuo loco oſtendemus: mani
<
lb
/>
feſtum eſt quòd rectè dixit Hippocrates,
<
lb
/>
animam nihil aliud eſſe quàm cæleſte illud
<
lb
/>
calidum. </
s
>
<
s
id
="
s.003758
">Quòd & Ariſtotelis opinioni ad
<
lb
/>
hæret. </
s
>
<
s
id
="
s.003759
">dum vult ſpiritus calorem propor
<
lb
/>
tionem habere quandam cum elemento </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>