Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] THEORIA PHILOSOPHIÆ NATURALIS REDACTA AD UNICAM LEGEM VIRIUM IN NATURA EXISTENTIUM, AVCTORE P ROGERIO JOSEPHO BOSCOVICH Societatis Jesu, NUNC AB IPSO PERPOLITA, ET AUCTA, Ac a plurimis præcedentium editionum mendis expurgata. EDITIO VENETA PRIMA IPSO AUCTORE PRÆSENTE, ET CORRIGENTE.
[3.] VENETIIS, MDCCLXIII. Ex Typographia Remondiniana. SUPERIORUM PERMISSU, ac PRIVILEGIO.
[4.] ASSERTIONES EX UNIVERSA PHILOSOPHIA, QUAS IN ALMA AC CELEBERRIMA UNIVERSITATE GRÆCENSI Anno M. D. CC. LXV. Menſe Auguſto, die publice defendendas ſuſcepit PERILLUSTRIS, REVER. ac PERDOCTUS DOMINUS MAXIMILIANUS CHIOLICH DE LEVENSPERG, S. R. I. E. Dalmata, Patritius Segnienſis, ex Arcbiducali Soc. J eſu Convict. Colleg. EX PRÆLECTIONIBUS A. R. & CI. P. LEOPOLDI BIWALD, e S. J. AA. LL. & Phiſophiæ Doctoris, ejusdemque Profeſſoris Publici & Ordinarii. A. R. & Clar. P. FRANCISCI GRUEBER, e S. J. AA. LL. & Philoſoph. Doctoris ac Ethices Profeſſoris Publici ac ordinarii. A. R. & C1. P. FRANCISCI PACHNER, e S. J. AA. LL. & Philoſophiæ Doctoris, ac Mathe-ſeos Profeſſoris Publici & Ordinarii.
[5.] HONORIBUS ILLUSTRISSIMI, ac REVERENDISSMI DOMINI, DOMINI PII D EMANZADOR, DEI ET APOSTOLIC Æ SEDIS GRATIA ECCLESIARUM CANONICE UNITARUM SEGNIENSIS ET MODRUSIENSIS, SEU CORBAVIENSIS EPISCOPI, SACRATISSIMÆ CÆSAREO - REGIÆ ET APOSTOLICÆ MAJ ESTATIS CONSILIARII &c. &c. DOMINI, DOMINI AC PATRONI SUI GRATIOSISSIMI, CUI SE SUASQUE ASSERTIONES PHILOSOPHICAS D. D. D. CLIENTUMINFIMUS MAXIMILIANUS CHIOLICH DELEVENSPERG.
[6.] EX PHILOSOPHIA. I
[7.] EX ETHICA.
[8.] EX MATHESI.
[9.] TYPOGRAPHUS VENETUS LECTORI.
[10.] EPISTOLA AUCTORIS DEDICATORIA PRIMÆ EDITIONIS VIENNENSIS Ad Celsissimum TUNC Principem Archiepiscopum Viennensem, NUNC PRÆTEREA ET Cardinalem Eminentissimum, ET Episcopum Vacciensem CHRISTOPHORUM E COMITIBUS DE MIGAZZI.
[11.] AD LECTOREM EX EDITIONE VIENNENSI.
[12.] SYNOPSIS TOTIUS OPERIS? EX EDITIONE VIENNENSI PARS I.
[13.] PARS II.
[14.] PARS III.
[15.] INDEX PARS I.
[16.] PARS II.
[17.] PARS III.
[18.] APPENDIX.
[19.] SUPPLEMENTA.
[20.] NOI RIFORMATORI Dello Studio di Padova.
[21.] PHILOSOPHIÆ NATURALIS THEORIA PARS I. Theoriæ expoſitio , analytica deductio , & vindicatio.
[22.] PARS II Theoriæ applicatio ad Mechanicam.
[23.] PARS III Applicatio Theoriæ ad Phyſicam.
[24.] APPENDIX Ad Metaphyſicam pertinens DE ANIMA, & DEO
[25.] §. I. De Spatio, ac Tempore (a).
[26.] §. II. De Spatio, & Tempore, ut a nobis cognoſcuntur.
[27.] §. III. Solutio analytica Problematis determinantis naturam Legis Virium.
[28.] § IV. Contra vires in minimis diſtantiis attractivas, & excreſcentes in infinitum.
[29.] § V. De Æquilibrio binarum maſſarum connexarum invicem per bina alia puncta
[30.] §. VI. EPISTOLA AUCTORIS AD P. CAROLUM SCHERFFER. SOCIETATIS JESU.
< >
page |< < (38) of 389 > >|
9038THEORIÆ
83. Simplicitate, & incompoſitione elementorum definita,
11An elementa
fint extenſa: ar-
gumenta pro
virtuali eorum
extenſione.
dubitari poteſt, an ea ſint etiam inextenſa, an aliquam, utut
ſimplicia, extenſionem habeant ejus generis, quam virtualem
extenſionem appellant Scholaſtici.
Fuerunt enim potiſſimum
inter Peripateticos, qui admiſerint elementa ſimplicia, &
ca-
rentia partibus, atque ex ipſa natura ſua prorſus indiviſibilia,
ſed tamen extenſa per ſpatium diviſibile ita, ut alia aliis ma-
jus etiam occupent ſpatium, ac eo loco, quo unum ſtet, poſ
ſint, eo remoto, ſtare ſimul duo, vel etiam plura;
ac ſunt
etiamnum, qui ita ſentiant.
Sic etiam animam rationalem
hominis utique prorſus indiviſibilem cenſuerunt alii per totum
corpus diffuſam;
alii minori quidem corporis parti, ſed uti-
que parti diviſibili cuipiam, &
extenſæ, præſentem toti et-
iamnum arbitrantur.
Deum autem ipſum præſentem ubi-
que credimus per totum utique diviſibile ſpatium, quod o-
mnia corpora occupant, licet ipſe ſimpliciſſimus ſit, nec ul-
lam prorſus compoſitionem admittat.
Videtur autem ſen-
tentia eadem inniti cuidam etiam analogiæ loci, ac temporis.
Ut enim quies eſt conjunctio ejuſdem puncti loci cum ſerie con-
tinua omnium momentorum ejus temporis, quo quies durat;

ſic etiam illa virtualis extenſio eſt conjunctio unius momenti
temporis cum ſerie continua omnium punctorum ſpatii, per
quod ſimplex illud ens virtualiter extenditur;
ut idcirco
ſicut illa quies haberi creditur in Natura, ita &
hæc virtua-
lis extenſio debeat admitti, qua admiſſa poterunt utique illa
primæ materiæ elementa eſſe ſimplicia, &
tamen non penitus
inextenſa.
84. At ego quidem arbitror, hanc itidem ſententiam everti
22Excluditur vir-
twalis extenſio
principio indu-
ctionis rite ap-
plicato.
penitus eodem inductionis principio, ex quo alia tam multa
hucuſque, quibus uſi ſumus, deduximus.
Videmus enim in
his corporibus omnibus, quæ obſervare poſſumus, quidquid
diſtinctum occupat locum, diſtinctum eſſe itidem ita, ut
etiam ſatis magnis viribus adhibitis ſeparari poſſint, quæ di-
verſas occupant ſpatii partes, nec ullum caſum deprehendi-
mus, in quo magna hæc corpora partem aliquam habeant,
quæ eodem tempore diverſas ſpatii partes occupet, &
eadem
ſit.
Porro hæc proprietas ex natura ſu ejus generis eſt, ut
æque cadere poſſit in magnitudines, quas per ſenſum depre-
hendimus, ac in magnitudines, quæ infra ſenſuum noſtrorum
limites ſunt;
res nimirum pendet tantummodo a magnitudine
ſpatii, per quod haberetur virtualis extenſio, quæ magnitudo
ſi eſſet ſatis ampla, ſub ſenſus caderet.
Cum igitur
nunquam id comperiamus in magnitudinibus ſub ſenſum caden-
tibus, immo in caſibus innumeris deprehendamus oppoſi-
tum;
debet utique res transferri ex inductionis principio ſu-
pra expoſito ad minimas etiam quaſque materiæ particulas,
ut ne illæ quidem ejuſmodi habeant virtualem extenſio-
mem.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index