Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003802
">
<
pb
pagenum
="
441
"
xlink:href
="
016/01/090.jpg
"/>
tem hoc in medicis tractationibus, quòd
<
lb
/>
ſolùm
<
expan
abbr
="
viuẽtia
">viuentia</
expan
>
operationem habent. </
s
>
<
s
id
="
s.003803
">Viuunt
<
lb
/>
etiam elementa quoquo modo ( vt dictum
<
lb
/>
eſt ) cùm ad proprias regiones ſpontè fe
<
lb
/>
rantur, miſta autem omnia longè meliore
<
lb
/>
vita: nam natura ſemper melius aliquid
<
lb
/>
intendit, quàm id ex quo conſtituit. </
s
>
<
s
id
="
s.003804
">Ob id
<
lb
/>
igitur Simplicio haud crediderim dicenti, vt
<
lb
/>
ab Herculeo lapide ferrum trahitur, ita exi
<
lb
/>
ſtimari aurum ab oſſe piſcis milui trahi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003805
">Hoc enim quod in Phyſicis expoſitionibus
<
lb
/>
ſcripſit, rationi repugnat, quandoquidem os
<
lb
/>
illud non viuit. </
s
>
<
s
id
="
s.003806
">Oſtenſum eſt autem omnem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg479
"/>
<
lb
/>
operationem eſſe viuentis, & vt viuit. </
s
>
<
s
id
="
s.003807
">Nam
<
lb
/>
etſi elementa etiam viuant, hoc opus ele
<
lb
/>
mentorum haud eſſe poteſt, ſed attractio
<
lb
/>
propriæ cuiuſdam rei. </
s
>
<
s
id
="
s.003808
">Viuentis eſt vita, quæ
<
lb
/>
nutrimento ſaltem vtatur: at os piſcis non
<
lb
/>
viuit, cùm detraxeris ab animali, vitæ eo ge
<
lb
/>
nere quod nutrimento vtitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003809
">Sublata enim
<
lb
/>
anima eſt, ſentiens manifeſtè: at hæc nu
<
lb
/>
trici eadem eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003810
">Itaque adeò hac in demon
<
lb
/>
ſtratione confido, vt quamvis non ſim ex
<
lb
/>
pertus, auſim tamen dicere, impoſſibile eſſe,
<
lb
/>
vt os milui piſcis aurum non ſecus, ac fer
<
lb
/>
rum Herculeus lapis trahat: à viuente au
<
lb
/>
tem re alia quapiam, vt lapide, aut animali,
<
lb
/>
vel arbore, quamdiu vixerit, hoc fieri pro
<
lb
/>
culdubio poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003811
">Quòd ſi quis obiiciat, quòd
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg480
"/>
<
lb
/>
aculeus paſtinaceæ dolorem dentium tollat,
<
lb
/>
ſi ex eo gingiua ſacrificetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003812
">Reſpondemus,
<
lb
/>
vim hanc quæ illi potentia, non actu ineſt,
<
lb
/>
non aliter quàm cantharidarum exulceran
<
lb
/>
tem, ad actum ab animæ humanæ facultate
<
lb
/>
deduci, Deinde dolorem magnum affert hic
<
lb
/>
aculeus: dolor autem dolorem obſcurat, cùm
<
lb
/>
non in eadem parte fuerit, vt inquit Hippo
<
lb
/>
crates, adeò vt acris dolor gingiuæ, dolorem
<
lb
/>
dentes haberet. </
s
>
<
s
id
="
s.003813
">Auocat & ob propinquita
<
lb
/>
tem doloris cauſam, quæ plerunque eſt in
<
lb
/>
neruo denti inſito: nec hoc ſemper, neque
<
lb
/>
omnibus contingit. </
s
>
<
s
id
="
s.003814
">Itaque vires viuentibus
<
lb
/>
cùm tantùm actu ſint, lapidibus qui vires
<
lb
/>
habent animam ineſſe neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003815
">Sed dices,
<
lb
/>
Hoc tamen Philoſophus negat. </
s
>
<
s
id
="
s.003816
">Sed qui la
<
lb
/>
pides, aut generari, aut augeri concedunt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg481
"/>
<
lb
/>
fateri etiam oportet illos viuere: facultatis
<
lb
/>
enim vegetatricis hæc communia ſunt, teſte
<
lb
/>
Galeno, generari, nutriri, & augeri. </
s
>
<
s
id
="
s.003817
">Vide
<
lb
/>
tur etiam natura ſenſim ab extremo ad ex
<
lb
/>
tremum tranſire, connectereque diſtincta
<
lb
/>
longius mediis ipſis: velut inter id quod non
<
lb
/>
nutritur, nec viuit, quodque viuit & nutri
<
lb
/>
tur, medium conſtitui poterat quod viueret
<
lb
/>
& non nutriretur, quoque nutriretur, &
<
lb
/>
non viueret. </
s
>
<
s
id
="
s.003818
">At non viuere, & nutriri quic
<
lb
/>
quam non poterat, cùm facultas eſſet abſ
<
lb
/>
que ſubiecto principioque. </
s
>
<
s
id
="
s.003819
">Oportebat igitur
<
lb
/>
medium potius eſſe quod non nutriretur &
<
lb
/>
viueret. </
s
>
<
s
id
="
s.003820
">Nam principium eſſe abſque facul
<
lb
/>
tate in his quæ natura læſa ſunt, contingit:
<
lb
/>
tales igitur lapides erunt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003821
">
<
margin.target
id
="
marg479
"/>
Ratio de
<
lb
/>
monſtrans
<
lb
/>
contra Sim
<
lb
/>
plicium
<
lb
/>
quod os piſ
<
lb
/>
cis milui au
<
lb
/>
rum non tra
<
lb
/>
hit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003822
">
<
margin.target
id
="
marg480
"/>
Paſtinacæ
<
lb
/>
aculus dolo
<
lb
/>
rem dentium
<
lb
/>
tollit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003823
">
<
margin.target
id
="
marg481
"/>
1.Mag.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003824
">Mor. </
s
>
<
s
id
="
s.003825
">cap.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003826
">Ergo metallica in montibus non ſecus ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg482
"/>
<
lb
/>
bores iacent, cùm radicibus ſuis trunco, ra
<
lb
/>
mis, pluribus foliis: & ſunt tenues quæ
<
lb
/>
dam partes nonnunquam floribus ac fructi
<
lb
/>
bus: carent enim pleræque fructibus & flo
<
lb
/>
ribus, cùm videamus, & hoc etiam plan
<
lb
/>
tis contingere, quæ in puteis naſcuntur, &
<
lb
/>
in vmbra, vel arido nimis loco, vt adianto,
<
lb
/>
ſcolopendro, licheni, & non paucis capri
<
lb
/>
ficis, cùm in muris naſcuntur: palàm enim
<
lb
/>
eſt fructus & flores luxuriantis arboris ac
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg483
"/>
<
lb
/>
fœcundæ eſſe ſigna. </
s
>
<
s
id
="
s.003827
">Fœcunditatis tum ab
<
lb
/>
humore, tum à calore Solis fit. </
s
>
<
s
id
="
s.003828
">Ob id igitur
<
lb
/>
nil mirum metallicis flores & fructus ſæ
<
lb
/>
pius deeſſe, cùm Sol ſemper, humor etiam
<
lb
/>
copioſus plerunque deſit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003829
">
<
margin.target
id
="
marg482
"/>
Metallica
<
lb
/>
quomodo in
<
lb
/>
montibus ia
<
lb
/>
ceant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003830
">
<
margin.target
id
="
marg483
"/>
Cur metal
<
lb
/>
lica plerum
<
lb
/>
que careant
<
lb
/>
floribus &
<
lb
/>
fructu.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003831
">Vbi verò abundent metallica, ſi velis de
<
lb
/>
præhendere, certis & non paucis opus eſt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg484
"/>
<
lb
/>
coniecturis. </
s
>
<
s
id
="
s.003832
">Oſtendit primò ferax prouincia,
<
lb
/>
vt nunc argenti Germania. </
s
>
<
s
id
="
s.003833
">Sic in Italia ar
<
lb
/>
gentum vix, aurum nullo modo effodere li
<
lb
/>
cet. </
s
>
<
s
id
="
s.003834
">Vt igitur in fœcunda regione plures
<
lb
/>
fœcundi agri, ita in feracis metallorum
<
lb
/>
prouincia plerique montes etiam præter
<
lb
/>
ſpem metalla ferunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003835
">Montes etiam altiſſi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg485
"/>
<
lb
/>
mi vt ad eruendum ſunt difficiliores, ita
<
lb
/>
ad largiendum ſunt liberaliores: rarò enim
<
lb
/>
in humilioribus collibus materia hæc co
<
lb
/>
pioſa inuenitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003836
">Plerumque verò montium
<
lb
/>
cacumina, quæ ad meridiem tendunt, radi
<
lb
/>
cibus ad Boream ſpectantibus, argumentum
<
lb
/>
metalli præbent; & maximè argenti, cuius
<
lb
/>
fodinæ feraciores rectà ex Oriente in Occi
<
lb
/>
dentem tendere ſolent. </
s
>
<
s
id
="
s.003837
">Qui etiam montes
<
lb
/>
ſunt in calidis regionibus, gemmarum ſunt
<
lb
/>
feraciores: quòd in meridie, humor magis
<
lb
/>
ſiccetur & attenuetur: & ob id ſiccitate la
<
lb
/>
pides, at tenuitate gemmæ generantur, mul
<
lb
/>
tò autem humore & craſſo metalla fiunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003838
">Hic autem iuxta Septentriones viget. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003839
">
<
margin.target
id
="
marg484
"/>
Quomodo
<
lb
/>
metallica
<
lb
/>
abundare in
<
lb
/>
montibus de
<
lb
/>
præhenda
<
lb
/>
mus 15. in
<
lb
/>
diciis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003840
">
<
margin.target
id
="
marg485
"/>
Curmeridies
<
lb
/>
gemmis Bo
<
lb
/>
reas metal
<
lb
/>
lis, abundent
<
lb
/>
magis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003841
">Montes etiam ſteriles omnes metallici
<
lb
/>
ſunt, duabus ex cauſis: nam humor abſumi
<
lb
/>
tur intus vnde plantæ generari nequeunt, &
<
lb
/>
mali halitus iam natas etiam plantas occi
<
lb
/>
dunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003842
">Color etiam montium, & lapidum, ac
<
lb
/>
terræ, non ſolùm metallica eſſe docet, ſed &
<
lb
/>
qualia ſint: viridis fit ære, niger ab argen
<
lb
/>
to, & auro, purpureus à pyritide, liuidus à
<
lb
/>
plumbo & ferro, luridus à calchanto &
<
lb
/>
eiuſmodi ſiccis, cinereus & obſcurus à ſul
<
lb
/>
phure. </
s
>
<
s
id
="
s.003843
">Oſtendit & odor: cùm enim duos
<
lb
/>
montis eiuſdem lapides ſimul attriueris, ſi
<
lb
/>
metallum monti ſubeſt, olent ſulphuris non
<
lb
/>
parum. </
s
>
<
s
id
="
s.003844
">Ob quod falsò creditum eſt, metalla
<
lb
/>
ſulphure conſtare, cùm ſit hic odor excre
<
lb
/>
menti metallici, & ſuperfluæ coctionis in
<
lb
/>
dicium. </
s
>
<
s
id
="
s.003845
">Grauiores etiam lapides, aut terra
<
lb
/>
quàm ratio poſtulet, certum eſt metallicæ
<
lb
/>
materiæ argumentum. </
s
>
<
s
id
="
s.003846
">Si etiam aliqua par
<
lb
/>
te nimis ſplendeant, vel ſi ſolidi careant
<
lb
/>
omni ſplendore, ſubeſſe metalli materiam
<
lb
/>
certò ſcias: demum ſi igni liquefeceris, de
<
lb
/>
præhendes ſimul & metallum eſſe, & genus
<
lb
/>
illius, & quantitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.003847
">Aquæ etiam effluen
<
lb
/>
tes leuem quandam huius coniecturam af
<
lb
/>
ferunt: quæ ſi odorem, aut colorem, aut præ
<
lb
/>
ſe ferant alienum, haud dubiè metallum in
<
lb
/>
monte eſſe pronunciabis. </
s
>
<
s
id
="
s.003848
">Fundum etiam al
<
lb
/>
uei diligenter explorabis, nam partem me
<
lb
/>
talli inuenies: vix enim fieri poteſt, vt lon
<
lb
/>
go temporis ſucceſſu aliquid ſemper adden
<
lb
/>
te die, ex deſcenſu grauioris partis, veſtium
<
lb
/>
metalli non appareat. </
s
>
<
s
id
="
s.003849
">Mons etiam rimo
<
lb
/>
ſus, propter halitus acres metallicorum
<
lb
/>
fit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003850
">Sunt etiam plantæ quæ metallorum ſo
<
lb
/>
cietate gaudent: & vt rariores ſunt, quæ
<
lb
/>
metallis gaudent, eò ſi adſint
<
expan
abbr
="
euidẽtius
">euidentius</
expan
>
teſti-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>