Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="71"/>
                <arrow.to.target n="marg645"/>
                <lb/>
              tractet'ne phyſicus ſimpliciter materiam primam, quia certè tractat: ſed an'ne phyſicus magis
                <lb/>
              noſcat materiam primam quàm primus philoſophus. </s>
              <s>Rationes autem Auicennæ cum reliquis
                <lb/>
              poſteà diluentur. </s>
              <s>nam viſum eſt prius diſceptare de cauſsis, quas tractant primus philoſophus &
                <lb/>
              mathematicus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg609"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg610"/>
              a 14. Met.
                <lb/>
              c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg611"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg612"/>
              b 1. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg613"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg614"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg615"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg616"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg617"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg618"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg619"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg620"/>
              a 3. de An.
                <lb/>
              T. c. 36.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg621"/>
              b 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 70.
                <lb/>
                <lb/>
              8. Met.
                <lb/>
              T. 12.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg622"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg623"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg624"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 71.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg625"/>
              d 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 83.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg626"/>
              e T. 14.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg627"/>
              f 12. Met.
                <lb/>
              T. 48.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg628"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg629"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg630"/>
              a 6. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg631"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg632"/>
              b Prædit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg633"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg634"/>
              c Orator.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg635"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg636"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg637"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg638"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg639"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg640"/>
              a 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 78.
                <lb/>
                <lb/>
              Auicennæ
                <lb/>
              ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg641"/>
              b 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. c. 22.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg642"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg643"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg644"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg645"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Vt ſe habeant cauſſæ in prima philoſophia & mathematicis. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XV
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>EADEM quoque diſtinctio propemodum quadrabit in primam philoſophiam. </s>
              <s>dicemus enim
                <lb/>
              genus omne cauſſarum vſurpari ab illo philoſopho demonſtrando: accuratam verò expli­
                <lb/>
              cationem primi finis,
                <expan abbr="primæq́">primæque</expan>
              . </s>
              <s>formæ ſolius eſſe primi philoſophi. </s>
              <s>Nanque & id quod aiebat Ari­
                <lb/>
              ſtoteles, principio ſecundum ſpeciem determinare alterius quàm phyſicæ methodi munus eſſe,
                <lb/>
              & omnino de immobili principio ſatis perſuadent, eas cauſſas ab ipſo ſolo cum
                <expan abbr="diligẽtia">diligentia</expan>
              tractari;
                <lb/>
              reliquas autem cauſſas, materiam nimirum & efficiens monet Ariſtoteles in illa methodo propo­
                <lb/>
              ni ad explicandum,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              vbi docet quatuor entium cauſſas ibi eſſe tractandas. </s>
              <s>Omne item cauſſę ge­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg646"/>
                <lb/>
              nus accipiet in demonſtrando primus philoſophus: ſiquidem contempletur ens, quatenus ens:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg647"/>
                <lb/>
              itaque contemplatur omneis cauſſas entis, quatenus ens. </s>
              <s>Sed omnia cauſſarum genera ſunt cauſſę
                <lb/>
              entis. </s>
              <s>Igitur & per omne cauſſarum genus demonſtrabit. </s>
              <s>Et cùm entium quædam ſenſilia ſint,
                <lb/>
              alia ſenſum fugiant, & immunia ſint à materia: ſenſilium verò principia ſint materia & efficiens.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ergo materia & efficiens non modò à primo philoſopho tractabuntur, ſed demonſtrando item
                <lb/>
              accipientur. </s>
              <s>Itaque omne cauſſæ genus ab vtroque philoſopho aſſumetur. </s>
              <s>ſed ea quæ reſpiciunt
                <lb/>
              motum, vt ab illo ſeparari non poſsint, diligenter à phyſico tractabuntur: illa verò quę abſoluun­
                <lb/>
              tur à motu, diligenter veſtigabit primus philoſophus, vt
                <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>
              ſpectandi ratio differens intercedat:
                <lb/>
              quia ſcilicet phyſicus ea cauſſarum genera tractabit, quà ſunt principia corporis naturalis; pri­
                <lb/>
              mus autem philoſophus quatenus ſunt principia entis. </s>
              <s>quod item docuit
                <expan abbr="nõnunquàm">nonnunquàm</expan>
              Auerroës.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              & teſtatus eſt contemplationem primi philoſophi,
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              licet eadem tractet àc phyſicus eſſe
                <expan abbr="cõmu-">commu­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg648"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg649"/>
                <lb/>
              niorem, quippe qui etiam conſiderando ſenſilia ad particularia
                <expan abbr="">non</expan>
              deſcendat. </s>
              <s>At verò cùm è cauſ­
                <lb/>
              ſis quædam proximæ ſint, aliæ remotæ, ſeu quædam vniuerſales, aliæ ſpeciales, haud facilè dede­
                <lb/>
              rim omnes æquè accipi aut ſpectari à primo philoſopho, ſicut à naturali. </s>
              <s>quandò primus philoſo­
                <lb/>
              phus eſt vniuerſalis admodum, nec particularia contemplatur quæ ſpectantur à phyſico: aliter
                <lb/>
              cæteræ ſcientiæ redundarent. </s>
              <s>Proinde cauſſarum proximarum tractationem prorſus denegarem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg650"/>
                <lb/>
              primo philoſopho. </s>
              <s>& naturali committerem. </s>
              <s>Neque obſtant illa quæ opponi ſolent. </s>
              <s>vt primum
                <lb/>
              philoſophum non concipere motum; naturalem nihil ſine motu
                <expan abbr="cõprehendere">comprehendere</expan>
              . </s>
              <s>Aut etiam quòd
                <lb/>
              hæ methodi ſecum differunt, quòd prima philoſophia ſine motu conſiderat illa quæ naturalis
                <lb/>
              non diuellit à motu. </s>
              <s>Neque enim hæc nos ita credere cogunt, vt quæ ſine motu exiſtunt, ſic à pri­
                <lb/>
              mo philoſopho tractentur, aut accipiantur, quin & illa ſpectet, aut aſſumat, quæ
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              reſpiciunt:
                <lb/>
              aut quòd phyſicus ita illa aſſumat quæ motum reſpiciunt, vt cætera negligat. </s>
              <s>Sed illud notant,
                <lb/>
              quo vtræque methodi ſeparantur. </s>
              <s>ex hoc enim diſtinguuntur quòd prima philoſophia cum dili­
                <lb/>
              gentia tractat immobilia principia, phyſica verò mobilia, neque tamen ob id ab oppoſitorum no­
                <lb/>
              titia excluduntur. </s>
              <s>
                <expan abbr="ſolumq́">ſolumque</expan>
              . </s>
              <s>ſufficit phyſico, ſi principia quæ ſunt immobilia conſideret, aut ſu­
                <lb/>
              mat, quatenus reſpiciunt motum. </s>
              <s>Quapropter non erit ſimpliciter verum primum philoſophum
                <lb/>
              ſine motu & materia contemplari. </s>
              <s>Sed verum erit ea quæ tractat phyſicus, à materia
                <expan abbr="motuq́">motuque</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              abſolui. </s>
              <s>Idcirco neque dici poterit. </s>
              <s>omnem conſiderationem quæ materiam
                <expan abbr="motumq́">motumque</expan>
              . </s>
              <s>includit,
                <lb/>
              eſſe naturalem. </s>
              <s>Sed illud verè aſſeuerabitur, omnem conſiderationem quę reſpuit motum & ma­
                <lb/>
              teriam eſſe primi philoſophi, ſeu rectius, non naturalem, quia mathematicæ quoque repudiant
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg651"/>
                <lb/>
              motum. </s>
              <s>Ad quas nunc accedentes, ijs
                <expan abbr="cõſtitutis">conſtitutis</expan>
              quæ de illarum ingenio pluribus anteà diſputata
                <lb/>
              fuerunt: nimirum quòd cauſſas habent, & quòd cùm immobilia ſtatuant, fine & efficiente carent,
                <lb/>
              addemus. </s>
              <s>Si mathematicorum morem Euclidis, Archimedis, & Ptolemęi conſulamus, nullam de
                <lb/>
              vllo cauſſarum genere mentionem fieri intelligemus. </s>
              <s>Etenim ſcripſere per lemmata; rem ſcilicet
                <lb/>
              ipſam nudam qua ſcientia
                <expan abbr="cõtinetur">continetur</expan>
              , expreſſerunt, alteram, atque illam quidem neceſſariam par­
                <lb/>
              tem omiſere, quæ pertinet ad modum ſciendi, & ad informandos animos auditorum, qua gene­
                <lb/>
              ralia quædam capita exponuntur quibus illa ſcientia gubernatur: rerum ſcilicet conditio
                <expan abbr="mate-riæq́">mate­
                  <lb/>
                riæque</expan>
              . </s>
              <s>ſubiectæ ediſſeritur, enarratur quod demonſtrationum genus admittat, & denique illa prę­
                <lb/>
              cepta, quæ generaliter à primo philoſopho & analytico tradita ſunt, ad materiam ſubiectam ac­
                <lb/>
              commodantur. </s>
              <s>Hæc ſanè omnia ab auctoribus mathematicæ neglecta, aut ſiquid ad hoc pertinet,
                <lb/>
              vnus Ptolemæus id præſtitit. </s>
              <s>Sed veriſimile eſt, ſicut Ariſtoteles in cæteris ſcientiis atque faculta­
                <lb/>
              tibus conſcribendis perpetuò fecit; ſic & in ijs edocendis fuiſſe facturum: & ſicuti aliorum erro­
                <lb/>
              res detexit, dum ea neglexere, quæ quatenus ipſum inſunt & aliena perſecuti ſunt; dum rationes
                <lb/>
              ſophiſticas, & pſeudographos adnotauit, dum rerum mathematicarum & quantitatis vim ſigni­
                <lb/>
              ficauit, dum docuit quo'nam
                <expan abbr="cauſſarũ">cauſſarum</expan>
              genere definiendo
                <expan abbr="demonſtrandoq́">demonſtrandoque</expan>
              . </s>
              <s>vterentur, ita quoque </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>