Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius
page |< < (54) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="55">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2639" xml:space="preserve">
              <pb o="54" file="090" n="91" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            ſimpliciter, cum nullum detur inſtans, in quo ab occidente oriẽtem uerſus re-
              <lb/>
            cedant, ſed tantum ſub alijs ſignis orientalibus reperiantur, ut manifeſtò ſenſu
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2640" xml:space="preserve">inſtrumentis percipimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2641" xml:space="preserve">Vt autẽ ſimpliciter aliquid ex uno loco in alium
              <lb/>
            dicatur moueri, neceſſe eſt, ut illum relinquat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2642" xml:space="preserve">ad aliam accedat. </s>
            <s xml:id="echoid-s2643" xml:space="preserve">Cum igitur
              <lb/>
            nunquam uideamus Solem, uel alias ftellas, occidentem deſerere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2644" xml:space="preserve">ad orien-
              <lb/>
            tem accedere, non poterimus dicere, cęlos ſimpliciter ab occidente in orien-
              <lb/>
            tem moueri, ſed tantum ſecundum quid, nempe ad ſigna orientalia, ut iam
              <lb/>
            expoſuimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2645" xml:space="preserve">Simpliciter autem moueri dicuntur ab oriente in occidentẽ, quo
              <lb/>
            niam nullum datur inſtans temporis, in quo non magis recedant ab oriente,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2646" xml:space="preserve">occidenti appropinquent, propter motum illum rapid@ſſimum primi mobi-
              <lb/>
            lis, à quo rapiuntur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2647" xml:space="preserve">Quod ſi à primo mobili non raperentur, tunc ſimpliciter
              <lb/>
            ab occidente in orientem mouerentur, quia nullũ daretur inſtans, in quo non
              <lb/>
            magis ab occidente diſcederent, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2648" xml:space="preserve">ad orientem accederent. </s>
            <s xml:id="echoid-s2649" xml:space="preserve">Item, ſi proprijs
              <lb/>
            motibus uelocius mouerentur ab occidente in orientem, quàm ad motũ pri-
              <lb/>
            mi mobilis ab oriente in occidentem, ſimpliciter quoque ferrentur ab occidẽ
              <lb/>
            te in orientem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2650" xml:space="preserve">ſecundum quid ab oriente in occidentem, ob rationem iam
              <lb/>
            dictam, quia nimirum hac ratione ſemper magis, magisq́ue ab occidente remo
              <lb/>
            uerentur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2651" xml:space="preserve">ad orientem accederent, non autem è contratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s2652" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2653" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Haec</emph>
            autem omnia fieri poſſe, vno, aut altero exemplo perdiſces. </s>
            <s xml:id="echoid-s2654" xml:space="preserve">Mo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-090-01" xlink:href="note-090-01a" xml:space="preserve">Exempla,
                <lb/>
              quibus de-
                <lb/>
              @laratur mo
                <lb/>
              @@s cęlorũ
                <lb/>
              ab ortu in
                <lb/>
              occasũ ſi m-
                <lb/>
              pliciter, &
                <lb/>
              ab occaſu
                <lb/>
              in ortum
                <lb/>
              Secundum
                <lb/>
              @uid.</note>
            ueatur nauis aliqua ab oriente in occidentem maxima celeritate: </s>
            <s xml:id="echoid-s2655" xml:space="preserve">Naucle-
              <lb/>
            rus autem eodem tempore gradu admodũ tardo perambulet nauim à
              <unsure/>
            prora
              <lb/>
            in puppim. </s>
            <s xml:id="echoid-s2656" xml:space="preserve">Quo poſito, nonne uides, Nauclerum ſimpliciter quidem moueri
              <lb/>
            ab oriente in occidentem, eo quòd ad motũ nauis celerius multo, quàm pro-
              <lb/>
            prio motu in contratiã partẽ moueatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2657" xml:space="preserve">ob id ſemper magis ab oriente rece
              <unsure/>
              <lb/>
            dat, occidenti uero appropinquet? </s>
            <s xml:id="echoid-s2658" xml:space="preserve">Simul tamen ſecundũ quid moueri ad oriẽ
              <lb/>
            tem, id eſt, ad partes orientales nauis, non autem ſimpliciter? </s>
            <s xml:id="echoid-s2659" xml:space="preserve">Nonne etiam ui-
              <lb/>
            des, ſi nauis immota conſiſteret, Naucleorum ſimpliciter tunc moueri ab occi-
              <lb/>
            dente in orientem, cum ſemper magis ad orientẽ accederet, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2660" xml:space="preserve">ab occidente re
              <lb/>
            cederet? </s>
            <s xml:id="echoid-s2661" xml:space="preserve">Nonne denique idem contingere conſpicis, ſi Nauclerus citatiori mo
              <lb/>
            tu incederet, quàm nauis? </s>
            <s xml:id="echoid-s2662" xml:space="preserve">Ita igitur intelligendum eſt, cęlos inferiores moue-
              <lb/>
            ri ſub Zodiaco primi mobilis ab occidente in orientem. </s>
            <s xml:id="echoid-s2663" xml:space="preserve">Clarius autem fortaſ-
              <lb/>
            ſe res percipietur in formica, quæ lento gradu contra motum uelociſſimũ ali-
              <lb/>
            cuius rotæ, quæ ab oriente in occidẽtem moueatur, incedit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2664" xml:space="preserve">Idem intelligi po
              <unsure/>
              <lb/>
            teſt in ſphærula aliqua uitrea lucente. </s>
            <s xml:id="echoid-s2665" xml:space="preserve">Si enim impleatur aqua limpida, quam
              <lb/>
            uerſus t
              <unsure/>
            e ſic agites, ut aqua paulatim aduerſus t
              <unsure/>
            e moueatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s2666" xml:space="preserve">Deinde uitrea il
              <lb/>
            la ſphærula in oppoſitã partẽ celerrime circũuoluatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s2667" xml:space="preserve">mox conſpicies aquam
              <lb/>
            in uitro contentã ad motũ ſphęrulæ pariter moueri, pariterq́ue contra niten-
              <lb/>
            do aduerſus te moueri. </s>
            <s xml:id="echoid-s2668" xml:space="preserve">Per ſphærulã igitur illã uitream lucentẽ primũ mobi-
              <lb/>
            le, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2669" xml:space="preserve">per aquam in ea contentam inferiores ſphæræ primo mobili contra nitẽ-
              <lb/>
            tes animo concipiendi ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2670" xml:space="preserve">Hoc etiã cerni poteſt in pelui, ſi aqua impleatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s2671" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2672" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Exhac porro</emph>
            declaratione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2673" xml:space="preserve">exemplis adductis, perſpicuum re-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-090-02" xlink:href="note-090-02a" xml:space="preserve">Cur
                <unsure/>
              motus
                <lb/>
              ab ortu in
                <lb/>
              occaſum, &
                <lb/>
              ab occaſu
                <lb/>
              in ortũ con-
                <lb/>
              trarij non
                <lb/>
              ſint, & ta-
                <lb/>
              men cõmu-
                <lb/>
              n
                <unsure/>
              iter cõtra
                <lb/>
              aij dicãtur.</note>
            linquitur, duos prædictos cœlorum motus, quorum unus eſt ab oriente in oc
              <unsure/>
              <lb/>
            cidentem, alter ab occidente in orientem, non eſſe contrarios, cum non ſimpli
              <lb/>
            citer ad terminos cõtrarios, puta ad orientẽ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2674" xml:space="preserve">ad occidentem fiant, ut expli-
              <lb/>
            cauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2675" xml:space="preserve">Contrarij namque motus reſerri debent ad unum idemq́ue punctum
              <lb/>
            fixum, ut uidelicet uno motu ad illud punctum accedatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2676" xml:space="preserve">alio ab eodem re
              <lb/>
            cedatur, quod in motibus cęlorum minime fieri diximus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2677" xml:space="preserve">Dicuntur tamen iſti
              <lb/>
            duo motus, communi loquendi modo, contrarij, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2678" xml:space="preserve">oppoſiti, ratione </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>