1uelocitate ferretur citius ex a in b per a d d b, & etiam citius per a c,
c b in b quam per ipſam a b, quod fuit propoſitum declarare.
c b in b quam per ipſam a b, quod fuit propoſitum declarare.
Propoſ. 20.
Propoſ. 47.
Propoſ. 80.
Propoſitio octuageſima quarta.
Non me later Ariſtotelem exiſtimare centrum mundi eſſe cen
trum terræ illudque probaſſe, quod tamen ex demonſtratione noſtra
mathematica apparet nunc ſubijciam, & quid ad illius rationes di
cendum ſit, aliâs etiam dicendum erit: nam liber hic, ut mathemati
ca decet, eſſe debet ab omnibus contentionibus abſolutus. Con
ſtat ſanè non eſſe propriam uim lapidis illius, ut qui non ſit circum
ſcriptus ſed fruſtulum quoduis id poteſt, neque per ſe, ſed in ferro &
pendulo, nec fieri poteſt, ut ſit illius tanquam ſpeciei unius lapidum,
ſed quaſi perfectæ portionis cuiuſdam generis terræ, quæ abſolu
ta ſit, cuius indicium eſt illius copia, neque enim ullibi non inuenitur,
& ubi ferrum effoditur, ut in Ilua Inſula Tyrrheno mari, eſt ergo fer
86[Figure 86]
ri uis terræ maritæ, quæ perfecta in ſuo ge
nere, ubi uim fecundam acceperit à maſcu
lo ſcilicet Herculeo lapide, quærit primum
ut deſcendat, ubi hoc non poſsit ſaltem quæ
rit, ut quieſcere poſsit. Vt ergo quieſcat à
motu cœli qui eſt ab Oriente in Occiden
tem iuxta axis cœli ſitum ſe dirigit, quod
ille ſolus quieſcat in ſuo motu, uel ſaltem
tardiſsimè moueatur: indicio eſt quod ſi
extra ſitum illum acus ferrea imbuta eo lapide ponatur, ſtatim tre
mit uehementer, adeò ut nec momento ullo conſiſtat, ſed miſerè &
grauiter torqueri uideatur, non ergo quod ſentiat polorum locum
qui tantum abeſt ab illa, ut nec ab homine perito mathematicarum,
ſed quod uix illa cœli ſentiatur circa centrum mundi. Cuius indi
cio eſt Oceani maris, aquarum fluxus & refluxus. Duos ergo ha
bet motus terra perfecta, ſeu ferrum lapide Herculeo imbutum ſub
ordinatos imperfectum perfecto: perfectus eſt, ut deſcendat ad cen
trum terræ, ut ibi quieſcat: imperfectum, cum à perfecto prohibe
tur, ut quieſcat ſaltem extra centrum cum in clinatione ad centrum,
et hoc fiet ſi ſecundum longitudinem acus dirigatur per axem mun
di, cum ſitu tamen deſcenſui ad terræ centrum proximiore, ut ſæpi
us ſuperius declarauimus, dum de motu grauium & præcipuè li
bræ, & centro grauitatis loqueremur. Quibus demonſtratis tum
experimento tum ratione à Fortunio Affaytato Cremonenſi Me
dico, cum per hæc poſtmodum cogeretur fateri acum ad polum
trum terræ illudque probaſſe, quod tamen ex demonſtratione noſtra
mathematica apparet nunc ſubijciam, & quid ad illius rationes di
cendum ſit, aliâs etiam dicendum erit: nam liber hic, ut mathemati
ca decet, eſſe debet ab omnibus contentionibus abſolutus. Con
ſtat ſanè non eſſe propriam uim lapidis illius, ut qui non ſit circum
ſcriptus ſed fruſtulum quoduis id poteſt, neque per ſe, ſed in ferro &
pendulo, nec fieri poteſt, ut ſit illius tanquam ſpeciei unius lapidum,
ſed quaſi perfectæ portionis cuiuſdam generis terræ, quæ abſolu
ta ſit, cuius indicium eſt illius copia, neque enim ullibi non inuenitur,
& ubi ferrum effoditur, ut in Ilua Inſula Tyrrheno mari, eſt ergo fer
86[Figure 86]ri uis terræ maritæ, quæ perfecta in ſuo ge
nere, ubi uim fecundam acceperit à maſcu
lo ſcilicet Herculeo lapide, quærit primum
ut deſcendat, ubi hoc non poſsit ſaltem quæ
rit, ut quieſcere poſsit. Vt ergo quieſcat à
motu cœli qui eſt ab Oriente in Occiden
tem iuxta axis cœli ſitum ſe dirigit, quod
ille ſolus quieſcat in ſuo motu, uel ſaltem
tardiſsimè moueatur: indicio eſt quod ſi
extra ſitum illum acus ferrea imbuta eo lapide ponatur, ſtatim tre
mit uehementer, adeò ut nec momento ullo conſiſtat, ſed miſerè &
grauiter torqueri uideatur, non ergo quod ſentiat polorum locum
qui tantum abeſt ab illa, ut nec ab homine perito mathematicarum,
ſed quod uix illa cœli ſentiatur circa centrum mundi. Cuius indi
cio eſt Oceani maris, aquarum fluxus & refluxus. Duos ergo ha
bet motus terra perfecta, ſeu ferrum lapide Herculeo imbutum ſub
ordinatos imperfectum perfecto: perfectus eſt, ut deſcendat ad cen
trum terræ, ut ibi quieſcat: imperfectum, cum à perfecto prohibe
tur, ut quieſcat ſaltem extra centrum cum in clinatione ad centrum,
et hoc fiet ſi ſecundum longitudinem acus dirigatur per axem mun
di, cum ſitu tamen deſcenſui ad terræ centrum proximiore, ut ſæpi
us ſuperius declarauimus, dum de motu grauium & præcipuè li
bræ, & centro grauitatis loqueremur. Quibus demonſtratis tum
experimento tum ratione à Fortunio Affaytato Cremonenſi Me
dico, cum per hæc poſtmodum cogeretur fateri acum ad polum