Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
73
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg663
"/>
<
lb
/>
obtineret; quemadmodum etiam ſi quantitati ſubſtantia rurſus accederet; nihilo plus ſpatij poſ
<
lb
/>
ſet implere. </
s
>
<
s
>Siquidem hæc omnia conſiderentur in potentia quanto quod eſt materia, ſed
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ex
<
lb
/>
plorata natura materię. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
docueritq́
">docueritque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>philoſophus
<
expan
abbr
="
rationẽ
">rationem</
expan
>
diuiſionis ex potentia quanto
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quod eſt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg664
"/>
<
lb
/>
materia, tanquam ex fundamento deriuari, cui terminos, quibus poſitis verè
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
eſt, vt doce
<
lb
/>
bimus aliàs, qui à forma imponuntur in natura, mens ipſa conſtituit in mathematicis. </
s
>
<
s
>itaque verè
<
lb
/>
poteſtate quantum eſt; actu ſolùm eſt
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
per
<
expan
abbr
="
deſignationẽ
">deſignationem</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Quapropter, non potentia quan
<
lb
/>
tum eſt mentis opus, ſed naturæ, ac ſiquo pacto mens in
<
expan
abbr
="
quãto
">quanto</
expan
>
poſsit, illud ſit actu
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
, quod
<
lb
/>
ipſa in potentia quanto deſignauit. </
s
>
<
s
>Neque refert quòd eidem termini ab Ariſtotele ponantur na
<
lb
/>
turales & mathematici. </
s
>
<
s
>Nanque & ij qui deſignantur, ſunt eorum ſimulachta qui ſunt in natura,
<
lb
/>
vt quadratum quod ego deſigno in charta, præſentat quadratum quod ineſt aut ineſſe poteſt in
<
lb
/>
corpore naturali. </
s
>
<
s
>Quamobrem neque accedam ad eorum
<
expan
abbr
="
ſentẽtiam
">ſententiam</
expan
>
qui defenſuri
<
expan
abbr
="
mathematicũ
">mathematicum</
expan
>
<
lb
/>
omne ſubſtantię genus prętermittere; ad id quod à nobis opponi ſolet. </
s
>
<
s
>Poſterius à priore
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
poſ
<
lb
/>
ſe diſiungi, reſpondent id
<
expan
abbr
="
verũ
">verum</
expan
>
eſſe, quandocunque prius in poſterioris definitione ſumatur, &
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
<
lb
/>
ſine ipſo poſterius intelligi nequit: neque
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
id ita euenire puto in ſubſtantiam ad accidens; cùm
<
lb
/>
placeat &
<
expan
abbr
="
ſubſtantiã
">ſubſtantiam</
expan
>
in
<
expan
abbr
="
accidẽtis
">accidentis</
expan
>
definitione
<
expan
abbr
="
cõprehendi
">comprehendi</
expan
>
, &
<
expan
abbr
="
accidẽs
">accidens</
expan
>
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
poſſe
<
expan
abbr
="
cõcipi
">concipi</
expan
>
ſine
<
expan
abbr
="
ſubſtãtia
">ſubſtantia</
expan
>
.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg665
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg646
"/>
a 1. & 2.
<
lb
/>
Met.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg647
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg648
"/>
b 12. Met.
<
lb
/>
T. c. 5.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg649
"/>
c 2. Met.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg650
"/>
C</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg651
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg652
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg653
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg654
"/>
a 2. Poſt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg655
"/>
G</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg656
"/>
b 12. Met.
<
lb
/>
T. 44.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg657
"/>
c 4. Phyſ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg658
"/>
d 11. Met.
<
lb
/>
T. 3.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg659
"/>
e 7. Met.
<
lb
/>
T. 35. 39.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg660
"/>
f 7. Elen.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg661
"/>
H</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg662
"/>
g 1. de cę
<
lb
/>
lo T. c. 2.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg663
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg664
"/>
a 3. Phyſ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg665
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Auicennæ rationes diluuntur quibus probat materiæ primæ conſiderationem eſſe ſolius
<
lb
/>
primi philoſophi. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XVI
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>REDEO nunc ad rationes illas quibus probari videbatur materiam primam nihil attinere
<
lb
/>
ad philoſophiam naturalem, ſed materiam
<
expan
abbr
="
proximã
">proximam</
expan
>
<
expan
abbr
="
primæq́
">primæque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
cõtemplationem
">contemplationem</
expan
>
eſſe ſolius
<
lb
/>
primi philoſophi. </
s
>
<
s
>Rationes autem
<
expan
abbr
="
cõplures
">complures</
expan
>
ad idem allatæ fuerunt quibus ſigillatim reſpondere
<
lb
/>
oportet: ſed prius aliqua veluti fundamenta ſubiicienda ſunt. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Horũ
">Horum</
expan
>
primo ſtatuetur quot modis
<
lb
/>
aliquid magis ſcire contingat, altero verò quid ſibi velit id quo plurimum nititur Auicenna, nimi
<
lb
/>
rum primum
<
expan
abbr
="
philoſophũ
">philoſophum</
expan
>
eſſe artificem
<
expan
abbr
="
cõem
">conem</
expan
>
, phyſicum verò particularem. </
s
>
<
s
>In primis igitur ſcire
<
lb
/>
magis eſt tum, cùm ſcitur per cauſſas id quod per effectum, & ſigna noſcebatur, ſiue id in eadem
<
lb
/>
ſcientia contingat, ſiue ſciatur per ſigna in ſubalterna, & in ſubalternante per cauſſas. </
s
>
<
s
>Prętereà ſi
<
lb
/>
quid per priores cauſſas ſciatur, magis ſcitur. </
s
>
<
s
>priores
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
cauſſæ ſunt, vel ex eodem genere à qui
<
lb
/>
bus ſcilicet effectus pendet principalius. </
s
>
<
s
>vel è generibus diuerſis: quę ſeries ab Ariſtotele ſignifica
<
lb
/>
tur 2. Poſt. vbi materies omnium infima, finis autem
<
expan
abbr
="
omniũ
">omnium</
expan
>
primus eſſe perhibetur. </
s
>
<
s
>quod item &
<
lb
/>
ad eandem
<
expan
abbr
="
ſcientiã
">ſcientiam</
expan
>
& ad diuerſas pertinere poteſt. </
s
>
<
s
>Et ſcire magis ille dicitur qui nobiliore modo
<
lb
/>
nouit quàm qui modo ignobiliore, vt Rex magis ſcit, quàm
<
expan
abbr
="
cẽturio
">centurio</
expan
>
, quia quod centurio ſigillatim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg666
"/>
<
lb
/>
nouit, ipſe rex vniuersè cognoſcit. </
s
>
<
s
>Necnon magis ille ſcit, qui plura de aliqua re nouit, quàm qui
<
lb
/>
pauciora. </
s
>
<
s
>Et ille quoque magis ſcit qui rei ipſius eſſentia & quid eſt, maximè nouit. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Cũ
">Cum</
expan
>
verò quid
<
lb
/>
eſt & eſſentia logicè ſumi poſsit & phyſicè: ac logicè quidem omne cauſſę genus ſit quid eſt: phy
<
lb
/>
ſicè vero ſola forma aut ad ſummum quod definitione ſignificatur, nos hic eſſentiam non logicè,
<
lb
/>
ſed phyſicè accipimus, & magis illum ſcire dicimus qui per formam nouit, & denique per intrin
<
lb
/>
ſeca principia. </
s
>
<
s
>Et ille planè optimè ſcire videtur qui per formam nouit. </
s
>
<
s
>Signo illud eſt. </
s
>
<
s
>quòd de
<
lb
/>
finitio potiſsimè nobis euoluit illa principia quæ rem
<
expan
abbr
="
cõſtituunt
">conſtituunt</
expan
>
, vt patet in iis de finitionibus quę
<
lb
/>
omnium perfectiſsimę ſunt; ſunt verò ſpeciei ſpecialiſsimę de prædicamento ſubſtantiæ, nam
<
expan
abbr
="
cõ-ſtant
">con
<
lb
/>
ſtant</
expan
>
è genere & differentiis quibus primum forma exprimitur, deinde materia, ex quibus res ipſa
<
lb
/>
conſtituta eſt: aliæ cauſſæ omittuntur, niſi fortè cùm forma
<
expan
abbr
="
cõueniant
">conueniant</
expan
>
, vt in pleriſque rebus natu
<
lb
/>
ralibus euenit. </
s
>
<
s
>ſed prorſus attenditur forma
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
ſicuti res obtinendo perfectionem conſecuta eſt,
<
lb
/>
ita mens contemplando fine ſuo potitur: materia vt formę pars eſt,
<
expan
abbr
="
ſiquidẽ
">ſiquidem</
expan
>
in forma contineatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Sed de his aliàs. </
s
>
<
s
>Vltimò ſcire dicitur hic magis, quàm alter, quòd alterius cognitio illi ſuppona
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
>vt ſubalternans ſcit magis, quàm ſubalterna, quia pręter id quod rem eſſe nouit vt ſubalterna,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg667
"/>
<
lb
/>
nouit prętereà cur ita ſit. </
s
>
<
s
>Quantum verò eſt de ſecundo fundamento; multis item modis aliquis
<
lb
/>
ſciens vniuerſalis eſſe fertur. </
s
>
<
s
>Etenim ille vniuerſalis qui ſpectat genus, ſi
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
altero conferatur qui
<
lb
/>
ſolam ſpeciem tractat; veluti phyſicus vniuerſalis eſt, medicus particularis, quòd ille
<
expan
abbr
="
omniũ
">omnium</
expan
>
<
expan
abbr
="
rerũ
">rerum</
expan
>
<
lb
/>
naturalium vires explorat. </
s
>
<
s
>hic in homine conſiderando ſuam operam impendit. </
s
>
<
s
>Proinde vniuer
<
lb
/>
ſales artifices appellare ſolet Ariſt. </
s
>
<
s
>primum
<
expan
abbr
="
philoſophũ
">philoſophum</
expan
>
, dialecticum, & ſophiſten, addere quoque
<
lb
/>
licet oratorem. </
s
>
<
s
>Nanque orator de
<
expan
abbr
="
eiſdẽ
">eiſdem</
expan
>
rebus diſſerere poteſt, de quibus dialecticus, & ſophiſtes;
<
lb
/>
Niſi quod hi vniuersè tractant, vt quid hominem deceat; ille quid deceat Socratem & ſigillatim
<
lb
/>
conſiderat. </
s
>
<
s
>qui omnes ſic appellati fuiſſe videntur, quòd ens vniuersè
<
expan
abbr
="
propoſitũ
">propoſitum</
expan
>
habeant,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
hanc
<
lb
/>
aut illam portionem entis. </
s
>
<
s
>vt mathematicus habet quantum. </
s
>
<
s
>Secundo loco vniuerſalis artifex ille
<
lb
/>
dici poteſt qui efficit id quod vult ex
<
expan
abbr
="
cõmunibus
">communibus</
expan
>
& per accidens nec accipit propria, & per fo ſic
<
lb
/>
dialecticus, ſophiſtes, & orator vniuerſales ſunt: primus philoſophus non eſt vniuerſalis,
<
expan
abbr
="
quoniã
">quoniam</
expan
>
,
<
lb
/>
etſi de omni ente diſſerit, at illa quæ ſunt entis propria veſtigat, & quę per ſe inſunt,
<
expan
abbr
="
cõmunia
">communia</
expan
>
<
expan
abbr
="
for-tuitaq́
">for
<
lb
/>
tuitaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>reijcit. </
s
>
<
s
>Tertiò vniuerſalis ille dici poteſt qui rem vniuersè conſiderat:
<
expan
abbr
="
idq́
">idque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>tribus modis,
<
lb
/>
(niſi fallor) intelligi poteſt, vel quia nullis legibus obligetur, ſed euagetur quà velit, & talem vi
<
lb
/>
detur poſuiſſe Philoponus
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
<
expan
abbr
="
dialecticũ
">dialecticum</
expan
>
<
expan
abbr
="
eiusq́
">eiusque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>affines, quippe qui de rebus naturalibus mathema
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg668
"/>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>