Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003953
">
<
pb
pagenum
="
444
"
xlink:href
="
016/01/093.jpg
"/>
quæcunque fertur, vt etiam ignis ad pabu
<
lb
/>
lum: vnde ſi fricetur, vehementiùs trahit ob
<
lb
/>
calorem. </
s
>
<
s
id
="
s.003954
">Indicio eſt quòd omnis gemma la
<
lb
/>
neo panno affricta & feſtucas, arborum ſicca
<
lb
/>
folia ad ſe rapit: quæ vbi adhæſerint,
<
expan
abbr
="
mouẽ-tur
">mouen
<
lb
/>
tur</
expan
>
: quoniam pingue quod in lana latet
<
expan
abbr
="
gẽ-mæ
">gem
<
lb
/>
mæ</
expan
>
annectitur, & affricando concaleſcit:
<
lb
/>
ſuccino verò diſſoluitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003955
">Propterea gemmæ,
<
lb
/>
lineorum affrictu non
<
expan
abbr
="
trahũt
">trahunt</
expan
>
, ſuccinum tra
<
lb
/>
hit. </
s
>
<
s
id
="
s.003956
">
<
expan
abbr
="
Neq;
">Neque</
expan
>
enim lapidis Magnetis, & ſuccini
<
lb
/>
eadem trahendi ratio: nam ſuccinum omne
<
lb
/>
leue trahit, Magnes ferrum ſolùm Succinum
<
lb
/>
interpoſito corpore non mouet paleam, Ma
<
lb
/>
gnes ferrum. </
s
>
<
s
id
="
s.003957
">Succinum non trahitur viciſ
<
lb
/>
ſim à palea, Magnes trahitur à ferro etiam
<
lb
/>
Palea à ſuccino in nullam partem dirigitur,
<
lb
/>
ferrum modò ad Boream, modò ad Auſtrum
<
lb
/>
contactu Magnetis tendit, Denique ſuccini
<
lb
/>
attractio calido & frictione iuuatur
<
expan
abbr
="
multũ
">multum</
expan
>
,
<
lb
/>
Magnetis eo ſolùm quòd purior pars lapidis
<
lb
/>
redditur. </
s
>
<
s
id
="
s.003958
">Quid
<
expan
abbr
="
tãdẽ
">tandem</
expan
>
? </
s
>
<
s
id
="
s.003959
">ſuccini attractio haud du
<
lb
/>
biè eſt ſimilis illi, quæ à cucurbitula ab igne
<
lb
/>
& cæteris calidis, ob pingue illud
<
expan
abbr
="
calidũ
">calidum</
expan
>
in
<
lb
/>
natum, quòd etiam adhærens parietibus ( vt
<
lb
/>
dixi ) conclaui etiam in tertium diem bene
<
lb
/>
olere facit. </
s
>
<
s
id
="
s.003960
">Eſt enim in omni bitumine hu
<
lb
/>
midum pingue calidum, ob quod etiam faci
<
lb
/>
lè ardet. </
s
>
<
s
id
="
s.003961
">Sed in trahendo inter bitumina
<
lb
/>
ſuccinum, inter ſuccini genera cinereum,
<
lb
/>
quòd circa oſtium Viſtulæ ad Pucecam in
<
lb
/>
littore maris effoditur: hoc enim, vt Agricola
<
lb
/>
refert, dum ferro attereretur, folia ex humo
<
lb
/>
ad duos pedes in ſublime ad ſe trahit. </
s
>
<
s
id
="
s.003962
">Hoc
<
lb
/>
igitur vnguentis aptiſſimum. </
s
>
<
s
id
="
s.003963
">Candidum verò
<
lb
/>
è mari Germanico eruitur, è quo etiam lu
<
lb
/>
ſoriæ teſſerulæ fieri ſolent. </
s
>
<
s
id
="
s.003964
">Eſt & melleum,
<
lb
/>
& vinoſum, & aureum, quòd in fonte ſolet
<
lb
/>
inueniri Sueuiæ, iuxta cœnobium cui
<
expan
abbr
="
nomẽ
">nomen</
expan
>
<
lb
/>
eſt Degeræ lacus. </
s
>
<
s
id
="
s.003965
">In ſuccino relucent omnia
<
lb
/>
genera paruarum rerum, muſcæ, formicæ,
<
lb
/>
piſciculi, folia, ramenta: nam comprehenſa
<
lb
/>
humido ſuccini tenaci, euadere nequeunt,
<
lb
/>
inde affluente humore copioſo concreſcunt,
<
lb
/>
ſiccanturque, & ob id putreſcere nequeunt,
<
lb
/>
relucentque æterno ſepulchro, ac nobiliore
<
lb
/>
quàm Artemiſia Mauſoleo conſtruxerit. </
s
>
<
s
id
="
s.003966
">Pa
<
lb
/>
rum redolet ſuccinum ſpontè, ſed tamen cùm
<
lb
/>
vritur, myrrhæ odorem ſuauem mitit. </
s
>
<
s
id
="
s.003967
">Adul
<
lb
/>
teratur ſuccinum melleum oui candido, &
<
lb
/>
croco, & dragaganti lachryma. </
s
>
<
s
id
="
s.003968
">Vnde qui ſo
<
lb
/>
lertius agunt, formicas, culices, muſcas, &
<
lb
/>
ſcobem ferri, tum ramenta, paleaſque hinc
<
lb
/>
illincque miſcent, tum ſuccini veri partem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg502
"/>
<
lb
/>
tenuiſſimam in puluerem redactam addunt,
<
lb
/>
vt bene oleat, & feſtuca, trahat. </
s
>
<
s
id
="
s.003969
">Sunt etiam
<
lb
/>
qui affirment non ſolùm candidum ouis
<
lb
/>
quod veriſſimum eſt, ſed etiam luteum co
<
lb
/>
ctum auræ expoſitum ſuper lapidem, adeò
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg503
"/>
<
lb
/>
dureſcere, vt ipſum in lapidis etiam ſpeciem
<
lb
/>
tranſeat. </
s
>
<
s
id
="
s.003970
">Dureſcit enim atque concreſcit
<
lb
/>
quod pingue eſt, niſi putreſcat. </
s
>
<
s
id
="
s.003971
">Non putreſ
<
lb
/>
cit quod expers eſt humidi aquei. </
s
>
<
s
id
="
s.003972
">Expers eſt
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
aquei humidi oui
<
expan
abbr
="
vitellũ
">vitellum</
expan
>
, cùm torretur.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg504
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003973
">
<
margin.target
id
="
marg499
"/>
Succinum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003974
">
<
margin.target
id
="
marg500
"/>
Hippocra
<
lb
/>
tes & Acron
<
lb
/>
medici A
<
lb
/>
thenas à pe
<
lb
/>
ſte
<
expan
abbr
="
liberarũt
">liberarunt</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003975
">
<
margin.target
id
="
marg501
"/>
Cur ſucci
<
lb
/>
num paleas
<
lb
/>
trahat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003976
">
<
margin.target
id
="
marg502
"/>
Succini ad
<
lb
/>
ulteratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003977
">
<
margin.target
id
="
marg503
"/>
Oui vitel
<
lb
/>
lum quomo
<
lb
/>
do in lapi
<
lb
/>
dem
<
expan
abbr
="
trãſeat
">tranſeat</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003978
">
<
margin.target
id
="
marg504
"/>
Ambra.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003979
">Succino fragrantior eſt Ambra, vt cùm
<
lb
/>
precioſiſſimis conferatur mercibus. </
s
>
<
s
id
="
s.003980
">Naſcitur
<
lb
/>
iuxta Sichrim Arabiæ felicis oppidulum.
<
arrow.to.target
n
="
marg505
"/>
<
lb
/>
Mira illius vis ad cerebrum: multa graue
<
lb
/>
olet propter odoris magnitudinem: tenues
<
lb
/>
habet craſſis partes immiſtas. </
s
>
<
s
id
="
s.003981
">Creditum eſt
<
lb
/>
eſſe ſemen piſcis horrendi monſtroſique ex
<
lb
/>
cetaceo genere, cuius caput lapidis referat
<
lb
/>
duritiem Hic in Africæ Oceano oritur, eiufſ
<
lb
/>
que nomen ambar: vnde thymiamati nomen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg506
"/>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
inditũ
">inditum</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.003982
">Sunt illius tria genera odore, colore
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
pondere ſibi inuicem reſpondentia. </
s
>
<
s
id
="
s.003983
">Al
<
lb
/>
bum leuiſſimum, odoratum, optimumque:
<
lb
/>
nigrum grauiſſimum, odore carens, atque
<
lb
/>
ignauum: cinereum omnibus his mediocre.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg507
"/>
<
lb
/>
Sultanus olim Ægypti tyrannus ſolebat ce
<
lb
/>
reis immiſcere ambram, voluptati, atque
<
lb
/>
valetudini ſimul conſulens Nos quibus ca
<
lb
/>
rior eſt ambra, nec opes regiæ, laſeris ſuc
<
lb
/>
cum, aut thus poſſemus immiſcere: nam vt
<
lb
/>
illa regibus, ita hæc priuatis magnifica at
<
lb
/>
que decora, ac delitiis apta. </
s
>
<
s
id
="
s.003984
">Petroleum autem
<
lb
/>
oleum eſt, quòd ex bitumine caloris vi ſpon
<
lb
/>
tè fluit, tenuiſſimum & calidum, grauiter
<
lb
/>
olens: vocat vulgus oleum de Saxo: dolori
<
lb
/>
bus frigidis etiam diuturnis præſens auxi
<
lb
/>
lium. </
s
>
<
s
id
="
s.003985
">Minus malè olet, mihi bene ore vide
<
lb
/>
tur, quod propriè Aſphaltum dicitur, pici ſi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg508
"/>
<
lb
/>
mile, ſed durius, ſplendidius, & minus malè
<
lb
/>
olens, etiam quibus malè olet. </
s
>
<
s
id
="
s.003986
">Effoditur è
<
lb
/>
Paleſtinæ lacu. </
s
>
<
s
id
="
s.003987
">Tanta verò vis luto huic, vt
<
lb
/>
circumcirca per 15000. paſſuum, neque ar
<
lb
/>
bores vireſcant, neque floreant, nec fructum
<
lb
/>
edant, ira cœli quaſi in terras illas ſæuiente.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003988
">Carbones conſtant terra pingui, leui, atra:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg509
"/>
<
lb
/>
per totam Miſenam effodiuntur in monte
<
lb
/>
iuxta Zuiccam vrbem ad Muldam ſitam. </
s
>
<
s
id
="
s.003989
">Fa
<
lb
/>
bris in vſu ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003990
">Virtus minor quàm Aſ
<
lb
/>
phalto, ſed tamen generis eiuſdem. </
s
>
<
s
id
="
s.003991
">Vt verò
<
lb
/>
ſuccinum ac bitumen plerunque benè olet,
<
lb
/>
ita ſemper ſulphur malè. </
s
>
<
s
id
="
s.003992
">Communia ſunt
<
lb
/>
vtrique, ardere facilè: ſed ſulphur vt faci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg510
"/>
<
lb
/>
liùs, ita Aſphaltum diutius. </
s
>
<
s
id
="
s.003993
">Verùm caue, ne
<
lb
/>
pro Aſphalto bitumine, litera mutata Aſpa
<
lb
/>
lathum legas, arborem odoratam, quam no
<
lb
/>
ſtri
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt reor) Santhalum vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.003994
">Vſus ſulphu
<
lb
/>
ris egregius eſt, ac multiplex: nam ex eo pri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg511
"/>
<
lb
/>
mùm pyrius puluis fit, nec abſque eo: mate
<
lb
/>
ria eſt enim omni igni apta, vt ſuperiùs de
<
lb
/>
monſtrauimus. </
s
>
<
s
id
="
s.003995
">Reſiſtit etiam aquis, vt illis
<
lb
/>
immerſum multis maneat ſeculis: ab hoſte
<
lb
/>
quod pleriſque nunc contingit, tutius aqua,
<
lb
/>
quam ab amico igne. </
s
>
<
s
id
="
s.003996
">Idem cælatas figuras
<
lb
/>
gemmis liquefactum, ſi quid aliud, ad amuſ
<
lb
/>
ſim reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.003997
">Et illitum ac ſuffitum, ſerpentes,
<
lb
/>
formicas, ac culices necat, prohibet, fugat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003998
">Illitum & potum, ſcabies, lepras, & Galli
<
lb
/>
cum morbum tollit. </
s
>
<
s
id
="
s.003999
">Sed vehementiore vi
<
lb
/>
oleum eius. </
s
>
<
s
id
="
s.004000
">Quomodo fiat, inferius docebi
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.004001
">Refert Reinerius Solenander, purum
<
lb
/>
auri admotum leniter, carbonum inſtar ar
<
lb
/>
dentium crepitare. </
s
>
<
s
id
="
s.004002
">Cum enim propè ignis
<
lb
/>
natura accedat, aëre præſertim motum cien
<
lb
/>
te, vapores remittit. </
s
>
<
s
id
="
s.004003
">Vnde non ſemper, ſed
<
lb
/>
cùm frangitur, id contingit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004004
">
<
margin.target
id
="
marg505
"/>
Ambræ ele
<
lb
/>
ctio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004005
">
<
margin.target
id
="
marg506
"/>
Candelæ be
<
lb
/>
ne olentes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004006
">
<
margin.target
id
="
marg507
"/>
Petroleum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004007
">
<
margin.target
id
="
marg508
"/>
Aſphaltum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004008
">
<
margin.target
id
="
marg509
"/>
Carbones.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004009
">
<
margin.target
id
="
marg510
"/>
Sulphur, &
<
lb
/>
illius vſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004010
">
<
margin.target
id
="
marg511
"/>
Santhalum
<
lb
/>
eſt Aſphala
<
lb
/>
tum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004011
">Sal terræ magis ſulphure eſt particeps:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg512
"/>
<
lb
/>
vnde ſuccus cum terra dici poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004012
">Oleum in
<
lb
/>
ſe continet, ſi bitumini immiſceatur. </
s
>
<
s
id
="
s.004013
">Vnde
<
lb
/>
Arrianus refert, apud Ichthyophagos, in In
<
lb
/>
dica, ex ſale
<
expan
abbr
="
oleũ
">oleum</
expan
>
illos excipere: Indicio quo
<
lb
/>
que eſt, quòd oliuæ littore maxis gaudeant:
<
lb
/>
nam ſalſum ſolùm etiam, non leuiter pingue
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004014
">Sed (vt dixi ) oleum omnia ſic continent,
<
lb
/>
quòd vi ignis detrahi poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004015
">At multum
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
lb
/>
poteſt continere, niſi bitumen admiſtum ha
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg513
"/>
<
lb
/>
beat. </
s
>
<
s
id
="
s.004016
">Eſt genus ſalis foſſile, vt quòd Sal pe
<
lb
/>
træ dicimus, & Ammoniacum. </
s
>
<
s
id
="
s.004017
">Hoc omnium </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>