Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of figures

< >
< >
page |< < (41) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="41" file="0093" n="93" rhead="PARS PRIMA."/>
            ratione quacunque lineola quæcunque ſecari ſane poſſit; </s>
            <s xml:space="preserve">adeo-
              <lb/>
            que uti nullus eſt limes raritatis auctæ, ita etiam nullus erit
              <lb/>
            auctæ denſitatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">90. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed & </s>
            <s xml:space="preserve">illud commodum accidet, quod ita omne conti-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0093-01" xlink:href="note-0093-01a" xml:space="preserve">Et ad exclu-
                <lb/>
              dendum conti-
                <lb/>
              nuum exten-
                <lb/>
              ſum, & infini-
                <lb/>
              tum in exiſten-
                <lb/>
              tibus.</note>
            nuum coexiſtens eliminabitur e Natura, in quo explicando
              <lb/>
            uſque adeo deſudarunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">fere incaſſum, Philoſophi, nec id-
              <lb/>
            circo diviſio ulla realis entis in inſinitum producii poterit, nec
              <lb/>
            hærebitur, ubi quæratur, an numerus partium actu diſtincta-
              <lb/>
            rum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſeparabilium, ſit finitus, an infinitus; </s>
            <s xml:space="preserve">nec alia ejuſ-
              <lb/>
            modi ſane innumera, quæ in continui compoſitione uſque adeo
              <lb/>
            negotium ſaceſſunt Philoſophis, jam habebuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Si enim pri-
              <lb/>
            ma materiæ elementa ſint puncta penitus inextenſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">indi-
              <lb/>
            viſibilia, a ſe invicem aliquo intervallo disjuncta; </s>
            <s xml:space="preserve">jam erit
              <lb/>
            finitus punctorum numerus in quavis maſſa: </s>
            <s xml:space="preserve">nam diſtantiæ
              <lb/>
            omnes finitæ erunt; </s>
            <s xml:space="preserve">infiniteſimas enim quantitates in ſe determi-
              <lb/>
            natas nullas eſſe, ſatis ego quidem, ut arbitror, luculenter de-
              <lb/>
            monſtravi & </s>
            <s xml:space="preserve">in diſſertatione De Natura, & </s>
            <s xml:space="preserve">Uſu infinitorum,
              <lb/>
            ac infinite paruorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">in diſſertatione De Lege Continuitatis,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">alibi. </s>
            <s xml:space="preserve">Intervallum quodcunque finitum erit, & </s>
            <s xml:space="preserve">diviſibile
              <lb/>
            utique in infinitum per interpoſitionem aliorum, atque alio-
              <lb/>
            rum punctorum, quæ tamen ſingula, ubi fuerint poſita, finita
              <lb/>
            itidem erunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">aliis pluribus, finitis tamen itidem, ubi ex-
              <lb/>
            titerint, locum relinquent, ut infinitum ſit tantummodo in
              <lb/>
            poſſibilibus, non autem in exiſtentibus, in quibus poſſibilibus
              <lb/>
            ipſis omnem poſſibilium ſeriem idcirco ego appellare ſoleo
              <lb/>
            conſtantem terminis finitis in infinitum, quod quæcunque,
              <lb/>
            quæ exiſtant, finita eſſe debeant, ſed nullus ſit exiſtentium
              <lb/>
            finitus numerus ita ingens, ut alii, & </s>
            <s xml:space="preserve">alii majores, ſed iti-
              <lb/>
            dem finiti, haberi non poſſint, atque id ſine ullo limite, qui
              <lb/>
            nequeat præteriri. </s>
            <s xml:space="preserve">Hoc autem pacto, ſublato ex exiſtentibus
              <lb/>
            omni actuali infinito, innumeræ ſane difficultates auſerentur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">91. </s>
            <s xml:space="preserve">Cum igitur & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitivo argumento, a lege virium poſi-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0093-02" xlink:href="note-0093-02a" xml:space="preserve">Inextenſionem
                <lb/>
              admitti oporte-
                <lb/>
              re: quærendum
                <lb/>
              de homogenei-
                <lb/>
              tate.</note>
            tive demonſtrata deſumpto, ſimplicitas, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſio primo-
              <lb/>
            rum materiæ elementorum deducatur, & </s>
            <s xml:space="preserve">tam multis aliis vel
              <lb/>
            indiciis fulciatur, vel emolumentis inde derivatis confirmetur;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ipſa itidem admitti jam debet, ac ſupererit quærendum illud
              <lb/>
            tantummodo, utrum hæc elementa homogenea cenſeri debeant,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inter ſe prorſus ſimilia, ut ea initio aſſumpſimus, an vero
              <lb/>
            heterogenea, ac diſſimilia.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">92. </s>
            <s xml:space="preserve">Pro homogeneitate primorum materiæ elementorum illud
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0093-03" xlink:href="note-0093-03a" xml:space="preserve">Homogeneita.
                <lb/>
              tem ſuaderi ab
                <lb/>
              homogeneitate
                <lb/>
              primi, & ult
                <unsure/>
              i-
                <lb/>
              mi aſymptotici
                <lb/>
              cruris pro pun-
                <lb/>
              ctis omnibus.</note>
            eſt quoddam veluti principium, quod in ſimplicitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">inex-
              <lb/>
            tenſione conveniant, ac etiam vires quaſdam habeant utique
              <lb/>
            omnia. </s>
            <s xml:space="preserve">Deinde curvam ipſam virium eandem eſſe omnino in
              <lb/>
            omnibus illud indicat, vel etiam evincit, quod primum crus re-
              <lb/>
            pulſivum impenetrabilitatem ſecum trahens, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſtremum at-
              <lb/>
            tractivum gravitatem definiens, omnino communia in omni-
              <lb/>
            bus ſint: </s>
            <s xml:space="preserve">nam corpora omnia æque impenetrabilia ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            vero etiam æque gravia pro quantitate materiæ ſuæ, uti </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>