Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004125
">
<
pb
pagenum
="
447
"
xlink:href
="
016/01/096.jpg
"/>
ſpeciem, aut perfectum aliquid, ſed vt ex
<
lb
/>
crementum quoddam. </
s
>
<
s
id
="
s.004126
">Sunt autem & colo
<
lb
/>
res viuaces in excrementis: tales enim etiam
<
lb
/>
ab igne fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004127
">Si igitur aliqua ſub terra fiunt
<
lb
/>
ab igneo calore, quid prohibet etiam eadem
<
lb
/>
arte fieri? </
s
>
<
s
id
="
s.004128
">Omnia tamen hæc venena ſunt
<
lb
/>
præſentanea: mitius tamen ex his croceum,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg535
"/>
<
lb
/>
quod nomen antiquum retinuit. </
s
>
<
s
id
="
s.004129
">Nec ſolùm
<
lb
/>
hominibus venena hæc ſunt, ſed plantis, ani
<
lb
/>
malibúſque. </
s
>
<
s
id
="
s.004130
">Suffitu plantæ pereunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004131
">Verùm
<
lb
/>
& mures non ſolùm, ſed etiam lupi, ſi ex eo
<
lb
/>
ederint, nec aquam bibere poſſint, non ſo
<
lb
/>
lùm moriuntur, ſed in rabiem adeò efferun
<
lb
/>
tur, vt ſui generis animalia inuadant: & quæ
<
lb
/>
cunque momorderint, in eandem rabiem in
<
lb
/>
cidant, vt totum genus breui pereat: cuius
<
lb
/>
rei quandoque feci experimentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004132
">Sed ta
<
lb
/>
men periculoſum eſt, ne etiam cicurada per
<
lb
/>
das, & innoxia animalia, & ne aqua inuenta
<
lb
/>
fruſtreris. </
s
>
<
s
id
="
s.004133
">Verùm parua re, ſi benè cedat, do
<
lb
/>
mum muribus plenam expurgabis. </
s
>
<
s
id
="
s.004134
">In lupis
<
lb
/>
difficilius eſt, cùm aquam celeriùs inueniant.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg536
"/>
<
lb
/>
Sed nec his ſolùm venenum eſt, ſed auro,
<
lb
/>
argentó que auripigmentum, & reliqua ſic
<
lb
/>
ca, vt ſtibium, ærugo, ſulphur, contraria ra
<
lb
/>
tione, qua plumbum illis eſt ſalutare: nam
<
lb
/>
humidum illorum abſumunt, vt non poſſint
<
lb
/>
benè liquari: verùm agente igne, cùm non
<
lb
/>
ſit, quòd reſiſtat illius ſiccitati, vritur me
<
lb
/>
talli ſubſtantia, & in fumum tranſit. </
s
>
<
s
id
="
s.004135
">Itaque
<
lb
/>
celerius æs abſumunt auro &
<
expan
abbr
="
argẽto
">argento</
expan
>
, ſed ta
<
lb
/>
men & hæc immiſta pinguedine ſua eua
<
lb
/>
neſcere cogunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004136
">Quum enim pinguem par
<
lb
/>
tem habeant, quæ ardet intus metallis im
<
lb
/>
miſta, proprium humidum metalli in fu
<
lb
/>
mum agunt: quo abſumpto, metallum & ip
<
lb
/>
ſum euaneſcit, quod non niſi eo humido
<
lb
/>
conſtat: vt enim arborum nodi magni non
<
lb
/>
vruntur per ſe, adiunctis lignis ſocietate ar
<
lb
/>
dent: in humidum auri, & argenti, quod per
<
lb
/>
ſe vri non eſt aptum, addito auripigmento,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg537
"/>
<
lb
/>
ſulphuræ ac talibus, ardet & conſumitur. </
s
>
<
s
id
="
s.004137
">Ex
<
lb
/>
horum igitur genere eſt, quod monetam de
<
lb
/>
corticat, non ſecus ac ſerpens ſolet corticem
<
lb
/>
amittere, manente imagine. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004138
">
<
margin.target
id
="
marg534
"/>
Auripigmë
<
lb
/>
tum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004139
">Arſenicum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004140
">Roſagallum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004141
">
<
margin.target
id
="
marg535
"/>
Modus mu
<
lb
/>
res necandi,
<
lb
/>
& lupos.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004142
">
<
margin.target
id
="
marg536
"/>
Metallica
<
lb
/>
ſicca auro, &
<
lb
/>
argento ſunt
<
lb
/>
venenum, ſi
<
lb
/>
cum his li
<
lb
/>
quentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004143
">
<
margin.target
id
="
marg537
"/>
Moneta de
<
lb
/>
corticari po.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004144
">teſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004145
">Chryſocolla
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004146
">Redeo ad chryſocollam, quam boracem
<
lb
/>
nunc dicunt: eius eſt genus factitium, quod
<
lb
/>
alumine ſciſſo, & ammoniaco ſale fieri ſolet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004147
">Exiſtimat Galenus etiam vrina pueri in æreo
<
lb
/>
mortario aſſiduè agitata ſub caniculæ ortu
<
lb
/>
confici poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004148
">Colos factitiæ croceus, ſplen
<
lb
/>
dens: vtuntur aurifices ad auri fruſta iun
<
lb
/>
genda, inde inditum nomen. </
s
>
<
s
id
="
s.004149
">At cœruleus vel
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg538
"/>
<
lb
/>
cyaneus lapis, quem lazuli vocant noſtri,
<
lb
/>
pulcherrimus eſt, cœli colore intermicanti
<
lb
/>
bus aureis maculis. </
s
>
<
s
id
="
s.004150
">Inde è rei natura mira
<
lb
/>
occaſio artifici data dum cælatur: aurum or
<
lb
/>
nat, veſtes, vel ſydera refert. </
s
>
<
s
id
="
s.004151
">Oportet autem
<
lb
/>
eligere aptum & benè diſtinctum, cælaréque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg539
"/>
<
lb
/>
figuram ſculturæ ſimilem, non cauam. </
s
>
<
s
id
="
s.004152
">San
<
lb
/>
daracha eſt, quam vulgus vocat auripigmen
<
lb
/>
tum rubeum, ſed auripigmentum non eſt,
<
lb
/>
ſulphureum quid olet, & exterius crocea,
<
lb
/>
non ſplendens, intus rubra, ſpleudida, odor
<
lb
/>
tamen non eſt admodum ingratus: exterioris
<
lb
/>
coloris ſimilitudine croceo admiſtam auri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg540
"/>
<
lb
/>
pigmento vendunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004153
">Sydera, quam Manga
<
lb
/>
nenſem Itali vocant, terra eſt repurgando
<
lb
/>
nitro aptiſſima, illud tingens cæruleo colo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg541
"/>
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.004154
">Eſt alia etiam, quæ ſic vitrum tingit cæ
<
lb
/>
rulei coloris, quam Zapharam quidam ap
<
lb
/>
pellant. </
s
>
<
s
id
="
s.004155
">Eſt & metallici generis terra viri
<
lb
/>
dis, quam Itali Azurrum viride vocant, nos
<
lb
/>
chlorogeam. </
s
>
<
s
id
="
s.004156
">Naſcitur in fodinis æris, & ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg542
"/>
<
lb
/>
genti feracibus, vnde veriſimile eſt ex halitu
<
lb
/>
fieri æris ac argenti: ſplendet, & ob id cœ
<
lb
/>
ruleo lapidi perſimilis, ſed non tamen adeò
<
lb
/>
vtilis ad opera. </
s
>
<
s
id
="
s.004157
">
<
expan
abbr
="
Nã
">Nam</
expan
>
cærulei lapidis color, nec
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg543
"/>
<
lb
/>
igne, nec aquâ vitiatur, & vix vlla vetuſtate.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004158
">Vnde illi honos & pretium. </
s
>
<
s
id
="
s.004159
">Cauſa eſt, quòd
<
lb
/>
denſiſſimus ſit, & tenuiſſimæ ſubſtantiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004160
">Vn
<
lb
/>
de modica quantitas tabulæ magnæ ſatisfa
<
lb
/>
cit, velut & de auro, & argento dicemus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004161
">Cauſa tenuitatis ac denſitatis, diuturna co
<
lb
/>
ctio & ſeparatio partium inutilium. </
s
>
<
s
id
="
s.004162
">Ob
<
lb
/>
hanc cauſam pſeudo cæruleæ honos nullus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg544
"/>
<
lb
/>
fermè: hæc ex Hiſpaniis aduehitur, ſed longè
<
lb
/>
cæruleo lapide inferior: quòd non tam te
<
lb
/>
nuis, nec denſa, ob id plus exigitur in opere,
<
lb
/>
nec vetuſtati aut ignibus, vel aquæ ſuſtinen
<
lb
/>
dæ paruis. </
s
>
<
s
id
="
s.004163
">Verùm chlorogeæ adhuc honos
<
lb
/>
eſt, quoniam non vicaria, ſed principalis vi
<
lb
/>
ce fungitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004164
">
<
margin.target
id
="
marg538
"/>
Lazuli.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004165
">
<
margin.target
id
="
marg539
"/>
Sandaracha.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004166
">
<
margin.target
id
="
marg540
"/>
Syderea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004167
">
<
margin.target
id
="
marg541
"/>
Cærulea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004168
">
<
margin.target
id
="
marg542
"/>
Chlorogea. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004169
">
<
margin.target
id
="
marg543
"/>
Color ex la
<
lb
/>
zulo igni, &
<
lb
/>
aquæ, & ve
<
lb
/>
tustati haud
<
lb
/>
obnoxius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004170
">
<
margin.target
id
="
marg544
"/>
Pſeudo cæru
<
lb
/>
lea.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004171
">Sunt & terræ miſtæ metallis, vt Galena,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg545
"/>
<
lb
/>
quam Ocriam vocant Itali, plumbo, & ter
<
lb
/>
ra conſtat: materia eſt plumbi haud perfe
<
lb
/>
cti proculdubio, atque ideò liquandis metal
<
lb
/>
lis aptiſſima, tum maximè cùm ex matrice
<
lb
/>
ſunt eruendi. </
s
>
<
s
id
="
s.004172
">Eſt autem lapis cum metallo
<
lb
/>
iunctus matrix. </
s
>
<
s
id
="
s.004173
">Nam pleraque nobiliora
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg546
"/>
<
lb
/>
metalla in lapidoſa materia iacent, quam
<
lb
/>
matricem: nuncupare liceat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004174
">
<
margin.target
id
="
marg545
"/>
Galena.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004175
">
<
margin.target
id
="
marg546
"/>
Matrix.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004176
">Verùm inter metallica nullum excellen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg547
"/>
<
lb
/>
tius argento viuo inuenire licet, ſolerti in
<
lb
/>
duſtria vbi oriatur, depræhendunt. Menſibus
<
lb
/>
Aprilis ac Maij ſub aurora ſereno cœlo in
<
lb
/>
montibus ſpèctant aſcendentes vapores, ac
<
lb
/>
veluti nebulam non altius ſe attollentem,
<
lb
/>
ſed humillimam, ac quaſi hærentem terræ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004177
">Quò fit, vt coniectores argenti viui ibi ſe
<
lb
/>
dem aſſequantur. </
s
>
<
s
id
="
s.004178
">Grauiſſimum eſt ac tenuiſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg548
"/>
<
lb
/>
ſimum, quæ duo cùm etiam auro conueni
<
lb
/>
rent, ſperabant quidem ex vno alterum con
<
lb
/>
fici poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004179
">Nempe non ſolum inter metalla,
<
lb
/>
ſed inter omnia quod ſciam hucuſque au
<
lb
/>
rum ſolum in eo mergitur, ac deſcendit, cùm
<
lb
/>
cætera ſupernatent. </
s
>
<
s
id
="
s.004180
">Idem viuum argentum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg549
"/>
<
lb
/>
cum aurum combiberit, ſeu etiam per ſe
<
lb
/>
corium ceruinum, quod craſſiſſimum eſt, pe
<
lb
/>
netrat. </
s
>
<
s
id
="
s.004181
">Hoc enim modo aurum ſeligunt: ca
<
lb
/>
lefaciunt argentum viuum, atque ei impo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg550
"/>
<
lb
/>
nunt veſtium fragmenta inaurata, aut alia,
<
lb
/>
quæ aurum continent, & (vt dixi) breui au
<
lb
/>
rum ipſum ab argento viuo abſorbetur, in
<
lb
/>
de exprimitur argentum viuum corio, ma
<
lb
/>
net autem in imo quod modico igne colli
<
lb
/>
quatum concreſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.004182
">Sunt & alij modi aurum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg551
"/>
<
lb
/>
colligendi, ſed non ſine acutis aquis, aut
<
lb
/>
ſulphuræ, & opera haud leui. </
s
>
<
s
id
="
s.004183
">Oleum co
<
lb
/>
rium non tranſit adeò celeriter, vt videatur
<
lb
/>
argentum viuum etiam oleo eſſe tenuius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004184
">Erodit omnia metallica vaſa, æs, argen
<
lb
/>
tum, plumbum perforat: vnde ligneis vaſ
<
lb
/>
culis tutius, quàm metallicis committitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004185
">Incredibile eſt dictu, ſed tamen quod quiſ
<
lb
/>
que, vt ego feci, poteſt experiri. </
s
>
<
s
id
="
s.004186
">Narrabat
<
lb
/>
mihi hoc Hieronymus Gemmarius ab oculis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg552
"/>
<
lb
/>
dictus, ſed fidem non poteram adhibere ci
<
lb
/>
tra experimentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004187
">Aurum ſcilicet argento
<
lb
/>
viuo illitum fragilius euadere oui cortice, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>