Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="77"/>
                <arrow.to.target n="marg701"/>
                <lb/>
              hoc etiam maneat
                <expan abbr="firmũ">firmum</expan>
              . </s>
              <s>Cùm aliud ſit concipi ab eo quod eſt conſiderari; vt negamus poſterius
                <lb/>
              ſine priore concipi, ſic damus ſine priore conſiderari. </s>
              <s>Nec me latet à nonnullis concedi poſterius
                <lb/>
              ſine priore concipi poſſe, in notitia confuſa. </s>
              <s>noui
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              , ignoro tamen ſit'ne animal rationis
                <lb/>
              compos. </s>
              <s>Cæterùm quia ſunt idem homo & animal rationis compos; mihi videtur is qui
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
                <lb/>
              confusè nouit, etiam
                <expan abbr="cõfusè">confusè</expan>
              noſſe animal rationis compos. </s>
              <s>cuius rei
                <expan abbr="ſignũ">ſignum</expan>
              , quòd ille qui nouit
                <expan abbr="ho-minẽ">ho­
                  <lb/>
                minem</expan>
              confusè, non audebit negare ipſum animal eſſe:
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              in ea notitia quamuis rudi, concipiet
                <lb/>
              aut enuntiabit
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              non eſſe animal, quod ſanè facere poſſet, ſi in ea notitia hominis notio ab
                <lb/>
              animalis notione non penderet: idem
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              foret àc ſi per accidens coniuncta eſſent in quibus non
                <lb/>
              repugnat oppoſitum, veluti de cygno & nigro dictum fuit. </s>
              <s>quòd ſi nouit mens inferri repugnan­
                <lb/>
              tiam, vbi animal hominem non eſſe cogiter, iam hominem ſub animalis notione comprehendit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex his Philoponi rationes facilè diluuntur. </s>
              <s>Nam tres illæ primæ confundunt id quod eſt conci­
                <lb/>
              pere, cum eo quod eſt abſtrahere. </s>
              <s>Tùm deinde abſtractio illa eorum eſt, vt formaliter accipiun­
                <lb/>
              tur, in iis verò nihil obſtat, quominus alterum ſine altero concipi nequeat. </s>
              <s>At verò locus 2. Phyſ.
                <lb/>
              non magis ſtat à Philopono quàm à nobis, nam variis legitur modis & diuerſas interpretationes
                <lb/>
              admittit. </s>
              <s>Docet enim ibi Ariſtoteles phyſici munus eſſe ſpectare formam non ſimpliciter; ſed
                <lb/>
              quatenus refertur ad materiam. </s>
              <s>itaque formæ quæ ad materiam ſeſe applicarunt, vt in illa ſint
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg702"/>
                <lb/>
              immerſæ, ſunt phyſicæ conſiderationis. </s>
              <s>& addit & illæ quæ ſunt
                <foreign lang="grc">χωρ́ις ὰ μὲν εἴδει, ἐν ύληδὲ</foreign>
              ,
                <lb/>
              quæ verba ſunt valde ambigua. </s>
              <s>ſiquidem ſuſpicio ſubſit de lectione, an'ne
                <foreign lang="grc">ἐὶδει</foreign>
              , quod eſt ſpecie
                <lb/>
              & forma, ideſt ratione legendum ſit quibus ſignificatur modus ſeparationis. </s>
              <s>an
                <foreign lang="grc">εἴδη</foreign>
              ideſt ſpecies
                <lb/>
              & formæ quibus ſignificantur formæ, quæ ſeparari poſſunt, ac ſi priorem lectionem recipiamus,
                <lb/>
              duplex interpretatio ſuccurrat. </s>
              <s>prima quidem, quòd hæc ſit ratio generalis conſiderandi formas
                <lb/>
              apud philoſophum naturalem. </s>
              <s>quòd illæ ſpectentur quæ ratione quidem ſeparantur; reapſe ve­
                <lb/>
              rò reſident in materia. </s>
              <s>Sed tunc exoritur difficultas, quid intelligendum ſit, cùm dicitur ſeparari
                <lb/>
              ratione. </s>
              <s>poſsint'ne formæ naturales ſine materia cogitari: quod tamen ſuperius confutatum fue­
                <lb/>
              rat. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              An potius dictum id ſit, proptereà quòd priore lib. Phyſ. </s>
              <s>oſtenſum fuerit
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              &
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg703"/>
                <lb/>
              ratione differre. </s>
              <s>Tùm verò nil vetat, quin forma ſine materia concipi non poſsit: quandò eſt ea
                <lb/>
              notio formalis qua natura quidem alia ſignificatur, non tollitur verò pendentia. </s>
              <s>& ita nihil face­
                <lb/>
              ret locus ille contra nos. </s>
              <s>An hoc animaduerſum fuerit propter Pythagoram & alios qui rerum
                <lb/>
              naturalium principia fecerint numeros & magnitudines quæ omnia ab illis extra materiam po­
                <lb/>
              ſita fuerunt. </s>
              <s>Itaque moneat Ariſtoteles Phyſicen illas formas tractare quæ ratione quidem ſola
                <lb/>
              ſeparantur à materia, re verò reſident in ipſa, non illas quæ ſunt extra materiam. </s>
              <s>Aut etiam hæc
                <lb/>
              verba ab Ariſtotele adſcripta fuerint, vt doceat
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              formas mathematicas à naturali perquiri,
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg704"/>
                <lb/>
              ſanè vt ratione ſeparantur, ſed quatenus inhęrent in materia. </s>
              <s>Poſſumus &
                <foreign lang="grc">εἴδη</foreign>
              , ideſt, formas ac­
                <lb/>
              cipere. </s>
              <s>& ita videbitur Ariſtoteles deducere phyſicam methodum ad
                <expan abbr="ſubſtãtias">ſubſtantias</expan>
              verè ſeparabiles
                <lb/>
              quas explorat primus philoſophus, & adnotare quatenus ad phyſicum pertineant, quatenus ſci­
                <lb/>
              licet ſunt in materia: non idcirco, quia ſint formæ materiatę; ſed quòd exercent ſua munera in
                <lb/>
              materia:
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              adeò, vt in materia ſic eſſe dicantur, ſicut dictum eſt de Dei O. M. ſede
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quam
                <expan abbr="cõ-">con­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg705"/>
                <lb/>
              ſtituit illi Ariſtoteles in dextris cęli, quòd ibi maximè vigeant eius vites. </s>
              <s>eodem modo dicantur
                <lb/>
              illæ formæ in materia, quòd earum vires ſeſe prodant in materia, quaſi dicat Ariſtoteles
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſe­
                <lb/>
              parata pertinere ad phyſicum, quatenus tamen materiam reſpiciunt, & iſta interprętatio mihi
                <lb/>
              magis arridet: quoniam ſubiicit Ariſtoteles exemplum formæ cuiuſdam quæ ſeparata eſt à ma­
                <lb/>
              teria quam afficit & immutat, ſolis nimirum quo ſubſtantia ſeparata notatur. </s>
              <s>Neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              immo­
                <lb/>
              bilis illa & indiuidua tum notuerat. </s>
              <s>Nam quamuis Deus omnium auctor ab Empedocle prædi­
                <lb/>
              caretur illis carminibus quibus ex ipſo omnia deriuari teſtatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg685"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg686"/>
              Ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg687"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg688"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg689"/>
              IIII.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg690"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg691"/>
              V.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg692"/>
              VI.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg693"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg694"/>
              d 3. De An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg695"/>
              e 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg696"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg697"/>
              a 9. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg698"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg699"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg700"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg701"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg702"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg703"/>
              a 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 18.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg704"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg705"/>
              b 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 81.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Γάνθ̓ ὁσα τε ἦν, ὁσα τε ἐστὶν, ἠ δ̓ ὁσταγε ἐτσαι ὀπισω</foreign>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Δένδράτε, βεβλάστηκε καὶ ἀνέρες, ἠ δέ γυναίκες</foreign>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Θῆρες τ' ὀιωνοὶτε καὶ ὐδαρτορθερέμμονες ἰχθὐς</foreign>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg706"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg706"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Ariſtoteles ipſe (vt videbimus) ex eo
                <expan abbr="tãquam">tanquam</expan>
              fine hęc omnia deriuari putat cęlum; aut ſolem,
                <lb/>
              horum omnium reputat auctorem velut efficiens. </s>
              <s>Sed
                <expan abbr="quocunq.">quocunque</expan>
              modo hunc locum interpre­
                <lb/>
              temur, nihil officit nobis ita credentibus, formę
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
              à materiæ notione non ſeiungi. </s>
              <s>Ea verò
                <lb/>
              quæ quinto loco ſubiiciuntur; ſolùm perſuadent rationis ſeparationem quæ non detrahit de no­
                <lb/>
              tione materię. </s>
              <s>& materiam potius, quàm formam ſeparari poſſe conuincunt. </s>
              <s>Ad illud
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              quod
                <lb/>
              vltimò opponitur. </s>
              <s>formam
                <expan abbr="naturalẽ">naturalem</expan>
              à ſenſili materia ſegregari, dum pulſat
                <expan abbr="mentẽ">mentem</expan>
              ,
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>verè &
                <lb/>
              propriè formam eſſe, vbi diſiuncta ſit à materia ſenſili. </s>
              <s>Primùm reſpondemus materiam ſenſilem
                <lb/>
              eſſe vniuerſalem & ſingularem. </s>
              <s>Porrò ſingularem eſſe forma poſteriorem non modò natura,
                <lb/>
              ſed origine, ſimpliciter enim forma prior eſt, quàm materia, vniuerſalem verò priorem; quip­
                <lb/>
              pe partem eſſentiæ. </s>
              <s>Ac verè tùm formam eſſe dicimus, vbi ſecreta fuerit à materia ſingulari;
                <lb/>
              ab altera verò neque re, neque cogitatione ſeiungi, & tùm intelligi poſſe, cùm ſeparata fuerit
                <lb/>
              à ſingulari: ac tùm verè formam eſſe, quòd in ſingulari non ſit forma, ſed compoſitum. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>