Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
91
91
92
92
93
93
94
94
95
95
96
96
97
97
98
98
99
99
100
100
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="77"/>
                <arrow.to.target n="marg701"/>
                <lb/>
              hoc etiam maneat
                <expan abbr="firmũ">firmum</expan>
              . </s>
              <s>Cùm aliud ſit concipi ab eo quod eſt conſiderari; vt negamus poſterius
                <lb/>
              ſine priore concipi, ſic damus ſine priore conſiderari. </s>
              <s>Nec me latet à nonnullis concedi poſterius
                <lb/>
              ſine priore concipi poſſe, in notitia confuſa. </s>
              <s>noui
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              , ignoro tamen ſit'ne animal rationis
                <lb/>
              compos. </s>
              <s>Cæterùm quia ſunt idem homo & animal rationis compos; mihi videtur is qui
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
                <lb/>
              confusè nouit, etiam
                <expan abbr="cõfusè">confusè</expan>
              noſſe animal rationis compos. </s>
              <s>cuius rei
                <expan abbr="ſignũ">ſignum</expan>
              , quòd ille qui nouit
                <expan abbr="ho-minẽ">ho­
                  <lb/>
                minem</expan>
              confusè, non audebit negare ipſum animal eſſe:
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              in ea notitia quamuis rudi, concipiet
                <lb/>
              aut enuntiabit
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              non eſſe animal, quod ſanè facere poſſet, ſi in ea notitia hominis notio ab
                <lb/>
              animalis notione non penderet: idem
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              foret àc ſi per accidens coniuncta eſſent in quibus non
                <lb/>
              repugnat oppoſitum, veluti de cygno & nigro dictum fuit. </s>
              <s>quòd ſi nouit mens inferri repugnan­
                <lb/>
              tiam, vbi animal hominem non eſſe cogiter, iam hominem ſub animalis notione comprehendit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex his Philoponi rationes facilè diluuntur. </s>
              <s>Nam tres illæ primæ confundunt id quod eſt conci­
                <lb/>
              pere, cum eo quod eſt abſtrahere. </s>
              <s>Tùm deinde abſtractio illa eorum eſt, vt formaliter accipiun­
                <lb/>
              tur, in iis verò nihil obſtat, quominus alterum ſine altero concipi nequeat. </s>
              <s>At verò locus 2. Phyſ.
                <lb/>
              non magis ſtat à Philopono quàm à nobis, nam variis legitur modis & diuerſas interpretationes
                <lb/>
              admittit. </s>
              <s>Docet enim ibi Ariſtoteles phyſici munus eſſe ſpectare formam non ſimpliciter; ſed
                <lb/>
              quatenus refertur ad materiam. </s>
              <s>itaque formæ quæ ad materiam ſeſe applicarunt, vt in illa ſint
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg702"/>
                <lb/>
              immerſæ, ſunt phyſicæ conſiderationis. </s>
              <s>& addit & illæ quæ ſunt
                <foreign lang="grc">χωρ́ις ὰ μὲν εἴδει, ἐν ύληδὲ</foreign>
              ,
                <lb/>
              quæ verba ſunt valde ambigua. </s>
              <s>ſiquidem ſuſpicio ſubſit de lectione, an'ne
                <foreign lang="grc">ἐὶδει</foreign>
              , quod eſt ſpecie
                <lb/>
              & forma, ideſt ratione legendum ſit quibus ſignificatur modus ſeparationis. </s>
              <s>an
                <foreign lang="grc">εἴδη</foreign>
              ideſt ſpecies
                <lb/>
              & formæ quibus ſignificantur formæ, quæ ſeparari poſſunt, ac ſi priorem lectionem recipiamus,
                <lb/>
              duplex interpretatio ſuccurrat. </s>
              <s>prima quidem, quòd hæc ſit ratio generalis conſiderandi formas
                <lb/>
              apud philoſophum naturalem. </s>
              <s>quòd illæ ſpectentur quæ ratione quidem ſeparantur; reapſe ve­
                <lb/>
              rò reſident in materia. </s>
              <s>Sed tunc exoritur difficultas, quid intelligendum ſit, cùm dicitur ſeparari
                <lb/>
              ratione. </s>
              <s>poſsint'ne formæ naturales ſine materia cogitari: quod tamen ſuperius confutatum fue­
                <lb/>
              rat. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              An potius dictum id ſit, proptereà quòd priore lib. Phyſ. </s>
              <s>oſtenſum fuerit
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              &
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg703"/>
                <lb/>
              ratione differre. </s>
              <s>Tùm verò nil vetat, quin forma ſine materia concipi non poſsit: quandò eſt ea
                <lb/>
              notio formalis qua natura quidem alia ſignificatur, non tollitur verò pendentia. </s>
              <s>& ita nihil face­
                <lb/>
              ret locus ille contra nos. </s>
              <s>An hoc animaduerſum fuerit propter Pythagoram & alios qui rerum
                <lb/>
              naturalium principia fecerint numeros & magnitudines quæ omnia ab illis extra materiam po­
                <lb/>
              ſita fuerunt. </s>
              <s>Itaque moneat Ariſtoteles Phyſicen illas formas tractare quæ ratione quidem ſola
                <lb/>
              ſeparantur à materia, re verò reſident in ipſa, non illas quæ ſunt extra materiam. </s>
              <s>Aut etiam hæc
                <lb/>
              verba ab Ariſtotele adſcripta fuerint, vt doceat
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              formas mathematicas à naturali perquiri,
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg704"/>
                <lb/>
              ſanè vt ratione ſeparantur, ſed quatenus inhęrent in materia. </s>
              <s>Poſſumus &
                <foreign lang="grc">εἴδη</foreign>
              , ideſt, formas ac­
                <lb/>
              cipere. </s>
              <s>& ita videbitur Ariſtoteles deducere phyſicam methodum ad
                <expan abbr="ſubſtãtias">ſubſtantias</expan>
              verè ſeparabiles
                <lb/>
              quas explorat primus philoſophus, & adnotare quatenus ad phyſicum pertineant, quatenus ſci­
                <lb/>
              licet ſunt in materia: non idcirco, quia ſint formæ materiatę; ſed quòd exercent ſua munera in
                <lb/>
              materia:
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              adeò, vt in materia ſic eſſe dicantur, ſicut dictum eſt de Dei O. M. ſede
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quam
                <expan abbr="cõ-">con­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg705"/>
                <lb/>
              ſtituit illi Ariſtoteles in dextris cęli, quòd ibi maximè vigeant eius vites. </s>
              <s>eodem modo dicantur
                <lb/>
              illæ formæ in materia, quòd earum vires ſeſe prodant in materia, quaſi dicat Ariſtoteles
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſe­
                <lb/>
              parata pertinere ad phyſicum, quatenus tamen materiam reſpiciunt, & iſta interprętatio mihi
                <lb/>
              magis arridet: quoniam ſubiicit Ariſtoteles exemplum formæ cuiuſdam quæ ſeparata eſt à ma­
                <lb/>
              teria quam afficit & immutat, ſolis nimirum quo ſubſtantia ſeparata notatur. </s>
              <s>Neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              immo­
                <lb/>
              bilis illa & indiuidua tum notuerat. </s>
              <s>Nam quamuis Deus omnium auctor ab Empedocle prædi­
                <lb/>
              caretur illis carminibus quibus ex ipſo omnia deriuari teſtatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg685"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg686"/>
              Ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg687"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg688"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg689"/>
              IIII.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg690"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg691"/>
              V.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg692"/>
              VI.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg693"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg694"/>
              d 3. De An.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg695"/>
              e 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg696"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg697"/>
              a 9. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg698"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg699"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg700"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg701"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg702"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg703"/>
              a 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 18.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg704"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg705"/>
              b 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 81.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Γάνθ̓ ὁσα τε ἦν, ὁσα τε ἐστὶν, ἠ δ̓ ὁσταγε ἐτσαι ὀπισω</foreign>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Δένδράτε, βεβλάστηκε καὶ ἀνέρες, ἠ δέ γυναίκες</foreign>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <foreign lang="grc">Θῆρες τ' ὀιωνοὶτε καὶ ὐδαρτορθερέμμονες ἰχθὐς</foreign>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg706"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg706"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Ariſtoteles ipſe (vt videbimus) ex eo
                <expan abbr="tãquam">tanquam</expan>
              fine hęc omnia deriuari putat cęlum; aut ſolem,
                <lb/>
              horum omnium reputat auctorem velut efficiens. </s>
              <s>Sed
                <expan abbr="quocunq.">quocunque</expan>
              modo hunc locum interpre­
                <lb/>
              temur, nihil officit nobis ita credentibus, formę
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
              à materiæ notione non ſeiungi. </s>
              <s>Ea verò
                <lb/>
              quæ quinto loco ſubiiciuntur; ſolùm perſuadent rationis ſeparationem quæ non detrahit de no­
                <lb/>
              tione materię. </s>
              <s>& materiam potius, quàm formam ſeparari poſſe conuincunt. </s>
              <s>Ad illud
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              quod
                <lb/>
              vltimò opponitur. </s>
              <s>formam
                <expan abbr="naturalẽ">naturalem</expan>
              à ſenſili materia ſegregari, dum pulſat
                <expan abbr="mentẽ">mentem</expan>
              ,
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>verè &
                <lb/>
              propriè formam eſſe, vbi diſiuncta ſit à materia ſenſili. </s>
              <s>Primùm reſpondemus materiam ſenſilem
                <lb/>
              eſſe vniuerſalem & ſingularem. </s>
              <s>Porrò ſingularem eſſe forma poſteriorem non modò natura,
                <lb/>
              ſed origine, ſimpliciter enim forma prior eſt, quàm materia, vniuerſalem verò priorem; quip­
                <lb/>
              pe partem eſſentiæ. </s>
              <s>Ac verè tùm formam eſſe dicimus, vbi ſecreta fuerit à materia ſingulari;
                <lb/>
              ab altera verò neque re, neque cogitatione ſeiungi, & tùm intelligi poſſe, cùm ſeparata fuerit
                <lb/>
              à ſingulari: ac tùm verè formam eſſe, quòd in ſingulari non ſit forma, ſed compoſitum. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>