Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004187
">
<
pb
pagenum
="
448
"
xlink:href
="
016/01/097.jpg
"/>
vt etiam rimas contrahat per ſe, nec abſi
<
lb
/>
mile reddatur cæmento vel molliſſimo. </
s
>
<
s
id
="
s.004188
">Cùm
<
lb
/>
verò in aureo coronato expertus eſſem, to
<
lb
/>
tum in plurima fruſta perfregi: quamo
<
lb
/>
brem qui annulos aureos geſtant, diligenter
<
lb
/>
cauere decet, ne argento viuo
<
expan
abbr
="
coinquinẽtur
">coinquinentur</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004189
">Sola enim vmbra illius, metalla obnoxia
<
lb
/>
reddit, ſed tamen aurum magis longè argen
<
lb
/>
to, Cauſam huius eſſe neceſſe eſt, quòd ſub
<
lb
/>
tilitate ſua intus penetrat, & frigiditate co
<
lb
/>
git, vnde friabile redditur. </
s
>
<
s
id
="
s.004190
">Oſtendit hoc
<
lb
/>
aquæ frigiditas in chalybe: nam in ea fre
<
lb
/>
quenter extinctus adeò fragilis redditur,
<
lb
/>
tum maximè ſi aqua ſit frigidiſſima, vt ſpon
<
lb
/>
tè rumpatur. </
s
>
<
s
id
="
s.004191
">Eſſe verò frigidiſſimum ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg553
"/>
<
lb
/>
gentum viuum, tactus oſtendit. </
s
>
<
s
id
="
s.004192
">Vnde Mauri,
<
lb
/>
& qui in Africa habitant, ſummis illis calo
<
lb
/>
ribus requiem quærentes, vas lapideum, li
<
lb
/>
gneumve argento viuo replent, cui corium
<
lb
/>
ſuperponunt, atque corio inde incubant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004193
">Quod etiam ferro experimentum ſi fiat, con
<
lb
/>
ducet. </
s
>
<
s
id
="
s.004194
">Sed cur quaſi ſolum aurum frangitur,
<
lb
/>
ac maximè inter metalla? </
s
>
<
s
id
="
s.004195
">Quia ipſum etiam
<
lb
/>
ſolum, vt infrà oſtendemus, expers eſt pin
<
lb
/>
guedinis craſſioris: illius enim humidum eſt
<
lb
/>
tenuiſſimum, quod autem tenuiſſimum eſt,
<
lb
/>
& minimè pingue, facillimè gelaſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.004196
">Oleum
<
lb
/>
enim & pinguia omnia concreſcunt qui
<
lb
/>
dem, ſed minimè congelantur. </
s
>
<
s
id
="
s.004197
">Et ideò qui
<
lb
/>
aquam in glaciem vertere ſtudent, coquunt
<
lb
/>
eam, vt tenuior facta faciliùs congeletur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004198
">Frigus igitur argenti viui cùm folida pene
<
lb
/>
trare ſoleat (ſubſtantia enim caret) humidum
<
lb
/>
auri congelat. </
s
>
<
s
id
="
s.004199
">Ideoque aurum admodum fit
<
lb
/>
fragile. </
s
>
<
s
id
="
s.004200
">Omne enim quod congelatur, etiam
<
lb
/>
fragile fit. </
s
>
<
s
id
="
s.004201
">Indicio ſunt glacies, ligna, piſces,
<
lb
/>
adeò vtin vehementibus frigoribus conge
<
lb
/>
lati artus integri ab hominibus ipſis deci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg554
"/>
<
lb
/>
derint. </
s
>
<
s
id
="
s.004202
">Sed ad rem reuertar. </
s
>
<
s
id
="
s.004203
">Ob grauitatem
<
lb
/>
argentum viuum in vnum coit, petit enim
<
lb
/>
imum: hoc autem plerunque vnum eſt, ob id
<
lb
/>
etiam in vnum coit. </
s
>
<
s
id
="
s.004204
">Coit & alia ratione: nam
<
lb
/>
humidum eſt atque pingue, hócque dum
<
lb
/>
mouetur in via relinquit, vnde ea facilior
<
lb
/>
ac pronior tranſitus, ob quem in vnum, &
<
lb
/>
in vnam etiam ſedem fertur. </
s
>
<
s
id
="
s.004205
">Quia verò gra
<
lb
/>
ue & rotundum, quacunque ex cauſa & ce
<
lb
/>
lerrimè illud ferri neceſſe eſt: vnde vix quie
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg555
"/>
<
lb
/>
ſcit, inde nomen ei inditum. </
s
>
<
s
id
="
s.004206
">Eſt igitur ar
<
lb
/>
gentum viuum quaſi metallum non concre
<
lb
/>
tum: vt igitur metallum ad argentum vi
<
lb
/>
uum, ſic ad aquam glacies: & vt non antè
<
lb
/>
glacies euaneſcit, quàm diſſoluatur, ita nec
<
lb
/>
metalla antequam liqueſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.004207
">Sed argentum
<
lb
/>
viuum celerrimè, cùm ſit ſpontè vt aqua li
<
lb
/>
quidum, euaneſcit: vt verò aqua dum eua
<
lb
/>
neſcit, velut in diſtillationibus, frigore de
<
lb
/>
nuò concreſcit, ita argentum viuum poſt
<
lb
/>
quam igne euanuerit, hæret tectis, & la
<
lb
/>
quearibus: vtque argentum viuum, & me
<
lb
/>
talla minore indigent frigore, quàm aqua, &
<
lb
/>
glacies: nam metallo ſufficit, ne immodica
<
lb
/>
caliditate impediatur, vt concreſcat, aquæ
<
lb
/>
vt gelu concipiat immodica frigiditate eſt
<
lb
/>
opus, ita aquæ vt euaneſcat minor calor eſt
<
lb
/>
neceſſarius, quàm argento viuo.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg556
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004208
">
<
margin.target
id
="
marg547
"/>
<
expan
abbr
="
Argentũ
">Argentum</
expan
>
vi
<
lb
/>
uum quomo
<
lb
/>
do inuenia
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004209
">
<
margin.target
id
="
marg548
"/>
Aurum
<
expan
abbr
="
ſolũ
">ſolum</
expan
>
<
lb
/>
in argento
<
lb
/>
viuo mergi
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004210
">
<
margin.target
id
="
marg549
"/>
Argentum
<
lb
/>
viuum co
<
lb
/>
rium cerui
<
lb
/>
num tranſit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004211
">
<
margin.target
id
="
marg550
"/>
Modus ſeli
<
lb
/>
gendi au
<
lb
/>
rum, quod in
<
lb
/>
fragmentis
<
lb
/>
eſt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004212
">
<
margin.target
id
="
marg551
"/>
Argentum
<
lb
/>
viuum om
<
lb
/>
nia metalli
<
lb
/>
ca vaſa per
<
lb
/>
forat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004213
">
<
margin.target
id
="
marg552
"/>
Aurum ar
<
lb
/>
gento viuo
<
lb
/>
illitum per
<
lb
/>
ſe frangitur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004214
">
<
margin.target
id
="
marg553
"/>
Mauri quo
<
lb
/>
modo refri
<
lb
/>
gerationem
<
lb
/>
aſſequantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004215
">
<
margin.target
id
="
marg554
"/>
Hominibus
<
lb
/>
ab gelu ar
<
lb
/>
tus decide
<
lb
/>
runt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004216
">Cur argen
<
lb
/>
tum
<
expan
abbr
="
viuũ
">viuum</
expan
>
in
<
lb
/>
vnum coëat
<
lb
/>
ſpontè.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004217
">
<
margin.target
id
="
marg555
"/>
Argenti vi
<
lb
/>
ui, & aquæ
<
lb
/>
comparatio,
<
lb
/>
& quadri
<
lb
/>
plex ſimili
<
lb
/>
tudo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004218
">
<
margin.target
id
="
marg556
"/>
Quid ſi ar
<
lb
/>
gentum vi
<
lb
/>
uum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004219
">Eſt ergo argentum viuum, aqua quædam
<
lb
/>
denſata, non calore, nam non cogitur: nec
<
lb
/>
frigore, eſſet enim lapis, vel metallum: ſed
<
lb
/>
tenuiſſima parte ac puriſſima terrea, quò fit,
<
lb
/>
vt grauiſſimum ſit, frigidiſſimum, ſplendens,
<
lb
/>
ac liquidum: miſtum eſt autem potiùs, quàm
<
lb
/>
concretum, cùm (vt dixi) liquidum ſit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004220
">Simile eſt igitur aquæ argentum viuum
<
lb
/>
quatuor modis: vtrunque frigidiſſimum, &
<
lb
/>
cùm euanuerit ob calorem, frigore ad ſe re
<
lb
/>
dit. </
s
>
<
s
id
="
s.004221
">Fluit ad decliuia vtrunque, & in rotun
<
lb
/>
dam formam coëunt ambo, dum ſiccum re
<
lb
/>
fugiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004222
">Cauſa verò, cur in puluere atque
<
arrow.to.target
n
="
marg557
"/>
<
lb
/>
etiam in ſicco rotunda euadunt
<
expan
abbr
="
argentũ
">argentum</
expan
>
vi
<
lb
/>
uum, aqua, eſt, quoniam refugiunt
<
expan
abbr
="
contactũ
">contactum</
expan
>
<
lb
/>
ſicci: at in nulla parte minore poteſt corpus,
<
lb
/>
corpus aliud tangere, quam in puncto: igitur
<
lb
/>
argentum viuum, & aqua conantur ſiccum
<
lb
/>
in puncto tangere: hoc autem manifeſtè
<
expan
abbr
="
cõ-tingit
">con
<
lb
/>
tingit</
expan
>
, ſi rotunda euadant: nam ſphæra pla
<
lb
/>
num in ſolo puncto tangit: igitur partes
<
lb
/>
aquæ, & argenti viui dum ſuper puluerulen
<
lb
/>
tam tabulam ſparguntur, rotundæ euadent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004223
">Sed cùm magnæ moles non id efficiant, nec
<
lb
/>
in conum pronum formentur, ſignum eſt
<
lb
/>
eam rotunditatem, in qua extrema à latere
<
lb
/>
pendent, & graue præter rationem ſuſtine
<
lb
/>
tur, ab humido lento contineri: atque ideò
<
lb
/>
cùm argentum viuum in maiores orbes
<
lb
/>
eo eat aquâ, atque etiam grauius ſit lentum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg558
"/>
<
lb
/>
maximè eſſe neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004224
">Spargitur etiam ſi
<
lb
/>
quid aliud, & oleo tenuius hærentibus par
<
lb
/>
tibus, quod eſt lentoris argentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004225
">Quòd igi
<
lb
/>
tur in orbem coëat argentum viuum, facit
<
lb
/>
odium ſicci, quòd manere poſſit lentor. </
s
>
<
s
id
="
s.004226
">At
<
lb
/>
que ob id longè minùs aquæ partes eam ro
<
lb
/>
tunditatem ſeruant, quòd etiam longè mi
<
lb
/>
nùs lenta ſit aqua, quàm argentum viuum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004227
">Cùm verò parum differant aqua, & argen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg559
"/>
<
lb
/>
tum viuum, conſimilíſque ſint naturæ, ob id
<
lb
/>
montes, in quibus oritur, & virent pulchrè,
<
lb
/>
& fontibus ſcatent. </
s
>
<
s
id
="
s.004228
">Lentore autem aurum,
<
lb
/>
& reliqua metalla fœdat: aut ſaltem, ſi mi
<
lb
/>
tiore vti nomine placet, dealbat, adeóque vt
<
lb
/>
ſeipſum velut grauia prodat. </
s
>
<
s
id
="
s.004229
">Operæ pretium
<
lb
/>
autem eſſe duco, vt hiſtoriam narrem eo
<
lb
/>
rum, quæ mihi contigerunt, poſtquam de
<
lb
/>
nuò in patriam è gymnaſio reuerſus ſum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004230
">Medebar in domo Nigrolorum: hi erant
<
lb
/>
armorum fabri, non quidem vulgarium, ſed
<
lb
/>
quæ à regibus expeterentur. </
s
>
<
s
id
="
s.004231
">Ibi fortè cùm
<
lb
/>
uerſarer, contigit, vt annulum, quem in in
<
lb
/>
dice digito geſtabam, hyacintho decorum,
<
lb
/>
ſæpius album factum viderem: quod ani
<
lb
/>
maduertens, nec cauſam intelligens, ſuſpicio
<
lb
/>
nem iniecerat, ne ab aliquo venenum acce
<
lb
/>
piſſem: memineram enim non me tractaſſe
<
lb
/>
talia. </
s
>
<
s
id
="
s.004232
">Sed nullum immicum tunc mihi eſſe
<
lb
/>
perſuadebam: næ æmulatio quamuis maxi
<
lb
/>
ma, in vrbe noſtra eò progreditur, vt ad per
<
lb
/>
niciem tendat, ſed calumniis, ſuſpicionibus,
<
lb
/>
infamia, iudiciíſque falſis homines perſe
<
lb
/>
quuntur: éſtque hoc in ciuitate noſtra opti
<
lb
/>
mum, ad necem ob ſolam inuidiam non ſæ
<
lb
/>
uire. </
s
>
<
s
id
="
s.004233
">Itaque dum hæc mecum verſo, animad
<
lb
/>
uerto maculam hanc ſola aqua elui. </
s
>
<
s
id
="
s.004234
">Inde me
<
lb
/>
cum reuoluens cauſam, ſuſpicabar aliquem
<
lb
/>
è meis ægris argentum viuum, aut ſublima
<
lb
/>
tum hauſiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004235
">Interim dum hæc cogito, ani
<
lb
/>
maduero, me è domo illa egredientem annu
<
lb
/>
lum habere dealbatum. </
s
>
<
s
id
="
s.004236
">Mentem adhi
<
lb
/>
beo diligentius, audio à puero meo ar
<
lb
/>
gentum viuum ea in domo muris hærere:
<
lb
/>
tandem cognoui, diligenter rem obſeruans, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>