1tica astronomica riconosciuta utilissima, e anzi necessaria dagli stranieri, che
perciò se ne attribuiron la gloria. Un altro merito ha nonostante il Disce
polo, sopra il Maestro che aveva trattata l'Astronomia gioviale con metodi
puramente meccanici, ed è quella di avervi introdotta la Matematica. Da
carte 41-59 del sopra citato Tomo dei Manoscritti galileiani si leggono au
tografi del Renieri risoluti i principali problemi concernenti l'Ecclissi de'quat
tro Satelliti gioviali. E per̀chè ad essi problemi pare a noi che sian prin
cipalmente raccomandati i meriti dell'Astronomo genovese, è ben qui darne
qualche saggio alla luce, anche per mostrar che non tutto delle cose di lui
ne involarono i casi così variamente narrati, o la deplorata morte invidiosa:
perciò se ne attribuiron la gloria. Un altro merito ha nonostante il Disce
polo, sopra il Maestro che aveva trattata l'Astronomia gioviale con metodi
puramente meccanici, ed è quella di avervi introdotta la Matematica. Da
carte 41-59 del sopra citato Tomo dei Manoscritti galileiani si leggono au
tografi del Renieri risoluti i principali problemi concernenti l'Ecclissi de'quat
tro Satelliti gioviali. E per̀chè ad essi problemi pare a noi che sian prin
cipalmente raccomandati i meriti dell'Astronomo genovese, è ben qui darne
qualche saggio alla luce, anche per mostrar che non tutto delle cose di lui
ne involarono i casi così variamente narrati, o la deplorata morte invidiosa:
“ Rursum hic examinantur umbrae quantitates in transitu quatuor
Planetarum. Ex observatione magis accurata anni 1641, die 23 Octobris,
∴ observatus est Pisis ingredi umbram hora 8, 17′ p. m., exire autem
h. 11, 28′, unde, cum in Ecclipsi consumpserit horas 3, 11′, patet in dimi
dia mora h. 1, 35′, 30″ consumptam fuisse, quo tempore ex semidiametro
Jovis ∴ metitur partes 49′, 38″. Datur autem eo termpore locus Jovis cen
tricus in 11°, 17′, 30″, Nodi in 3°, 5′, 28″, unde distantia a Nodo 8°, 12′, 2″,
et propterea inclinatio orbitae gr. 1, 15′. Distat ergo umbrae centrum a plano
148[Figure 148]
Planetarum. Ex observatione magis accurata anni 1641, die 23 Octobris,
∴ observatus est Pisis ingredi umbram hora 8, 17′ p. m., exire autem
h. 11, 28′, unde, cum in Ecclipsi consumpserit horas 3, 11′, patet in dimi
dia mora h. 1, 35′, 30″ consumptam fuisse, quo tempore ex semidiametro
Jovis ∴ metitur partes 49′, 38″. Datur autem eo termpore locus Jovis cen
tricus in 11°, 17′, 30″, Nodi in 3°, 5′, 28″, unde distantia a Nodo 8°, 12′, 2″,
et propterea inclinatio orbitae gr. 1, 15′. Distat ergo umbrae centrum a plano
148[Figure 148]
Figura 83.
quod ducitur per centrum Jovis Ecclipticae pa
rallelum, partibus semid. Jovis 17′, 45″. ”
quod ducitur per centrum Jovis Ecclipticae pa
rallelum, partibus semid. Jovis 17′, 45″. ”
“ Sit igitur via ∴ in plano Ecclipticae pa
rallelo AB (fig. 83) cuius dimidium AC, sitque
DC distantia centri umbrae D ab hoc plano.
Cum AC inventa sit partium 49′, 38″; DC, 18′,
15″ quarum semid. Jovis est 60; ita AD umbrae
semidiametrum investigabimus. ” E risoluto il
triangolo ACD, trova AD=52′, 53″.
rallelo AB (fig. 83) cuius dimidium AC, sitque
DC distantia centri umbrae D ab hoc plano.
Cum AC inventa sit partium 49′, 38″; DC, 18′,
15″ quarum semid. Jovis est 60; ita AD umbrae
semidiametrum investigabimus. ” E risoluto il
triangolo ACD, trova AD=52′, 53″.
“ Jam vero his ita repertis, quantitatem
axis coni umbrae Jovis et semidiametrum eius
dem in transitu trium reliquorum ita venabimur. Sit AB (fig. 84) semidia
metrorum Jovis 14, prout pluribus observationibus compertum est ∴ ab Jove
149[Figure 149]
axis coni umbrae Jovis et semidiametrum eius
dem in transitu trium reliquorum ita venabimur. Sit AB (fig. 84) semidia
metrorum Jovis 14, prout pluribus observationibus compertum est ∴ ab Jove
149[Figure 149]
Figura 84.
distare. Erit ergo DF semidia
metros umbrae Jovis in loco
transitus ∴, quae superius in
venta est continere partes se
midiametri Jovis 52′, 53″. Au
feratur DF aequalis AE et du
catur EF. Erit ergo EB partes 7′, 7″. Cum ergo sit ut BE (7′, 7″) ad EF,
hoc est AD (14); ita AB (60) ad AC; propterea, in Regula trium, nota erit
AC semid. Jovis 118, 2′. Hinc denique, cognito axe AC 118, 2′, nota erit
umbrae semidiametros in loco transitus ∷, .. et ., ut si AC (118, 2′) ad
AB (60), ita DA semidiametrorum 26, distantia ∷, ad EB, scrup. 13′,
12″. Et propterea AE, seu DF erit scr. 46′ 48″, sicut in . DF erit scr. 57′,
3″, in .. 55′, 3″, ” (ibi, c. 42).
distare. Erit ergo DF semidia
metros umbrae Jovis in loco
transitus ∴, quae superius in
venta est continere partes se
midiametri Jovis 52′, 53″. Au
feratur DF aequalis AE et du
catur EF. Erit ergo EB partes 7′, 7″. Cum ergo sit ut BE (7′, 7″) ad EF,
hoc est AD (14); ita AB (60) ad AC; propterea, in Regula trium, nota erit
AC semid. Jovis 118, 2′. Hinc denique, cognito axe AC 118, 2′, nota erit
umbrae semidiametros in loco transitus ∷, .. et ., ut si AC (118, 2′) ad
AB (60), ita DA semidiametrorum 26, distantia ∷, ad EB, scrup. 13′,
12″. Et propterea AE, seu DF erit scr. 46′ 48″, sicut in . DF erit scr. 57′,
3″, in .. 55′, 3″, ” (ibi, c. 42).