1
Cinabrium.
Argentum
ſublimatum.
ſublimatum.
Argentum ſublimatur hoc modo: de viuo
loquor, nec pudet nomine barbaro vti: ſed
ſi Libet Latinè proferre, non tamen adeò
clarè, excoctum argentum vocetur. Argen
tum viuum, & ſutorium atramentum in
mortarium pari pondere coniice, & aceto
albo acerrimo eouſque miſce, donec argen
tum viuum videri deſierit, inde vitreo vaſe
luto oblito excoque, donec concreſcat. Si
quid ſubterfugerit nec coëat, iterum in mor
tario addito aceto, terito, & denuò exco
quito.
loquor, nec pudet nomine barbaro vti: ſed
ſi Libet Latinè proferre, non tamen adeò
clarè, excoctum argentum vocetur. Argen
tum viuum, & ſutorium atramentum in
mortarium pari pondere coniice, & aceto
albo acerrimo eouſque miſce, donec argen
tum viuum videri deſierit, inde vitreo vaſe
luto oblito excoque, donec concreſcat. Si
quid ſubterfugerit nec coëat, iterum in mor
tario addito aceto, terito, & denuò exco
quito.
Præcipitatum.
Argentum coctum rubrum ſic fit, vocant
Præcipitatum. Alumeu, chalcanhum æquis
portionibus ſumito, quibus adde ſalis dimi
dio plus altero eorum, & diſtilla hoc totum
cum vitreis vaſis: huius aquæ pondo vnum,
argenti autem viui tria in vas vitreum po
ne, inde diſtilla: & auctis ignibus perſeuera
eouſque, donec fumus, & vas rubeſcant, nec
aquæ quicquam ſuperſit: demùm fracto
vaſe collige argentum viuum, quod coire
iam videbis inſtar lapidis, hoc tenuiſſimè teri,
to in porphyritide tabula, & denuò exco
que ac diſtilla, donec ſiccetur in vaſe vitreo:
rurſus fracto vaſe, materiam, quæ ſupereſt,
collige: ac denuò tere in tabula eadem ſub
tiliſſimè: pòſt ipſum in æneo vaſe repone,
ſuppoſitóque igne valido, cum æneo baculo
miſce ac agita per ſpatium horarum dua
rum, donec ſplendorem fermè ac rubedi
nem minij acquirat: túncque exceptum ſer
ua vitreis vaſis. Vt verò hoc inter omnia
quæ citra dolorem carnes erodunt, & ſiccant
putreſcentia vlcera, ſi ritè factum fuerit, eſt
præſtantiſſimum, nec vlli alio vſui eſt quòd
ſciam: ita argento excocto ad fucum vtun
tur, dealbat enim, & ſplendorem addit mu
lierum vultibus: ſed dentes elidit, & fœto
rem gignit oris. Cæterùm ad argenti vſum,
& aurifabrorum artem, in non paucis con
ducit.
Præcipitatum. Alumeu, chalcanhum æquis
portionibus ſumito, quibus adde ſalis dimi
dio plus altero eorum, & diſtilla hoc totum
cum vitreis vaſis: huius aquæ pondo vnum,
argenti autem viui tria in vas vitreum po
ne, inde diſtilla: & auctis ignibus perſeuera
eouſque, donec fumus, & vas rubeſcant, nec
aquæ quicquam ſuperſit: demùm fracto
vaſe collige argentum viuum, quod coire
iam videbis inſtar lapidis, hoc tenuiſſimè teri,
to in porphyritide tabula, & denuò exco
que ac diſtilla, donec ſiccetur in vaſe vitreo:
rurſus fracto vaſe, materiam, quæ ſupereſt,
collige: ac denuò tere in tabula eadem ſub
tiliſſimè: pòſt ipſum in æneo vaſe repone,
ſuppoſitóque igne valido, cum æneo baculo
miſce ac agita per ſpatium horarum dua
rum, donec ſplendorem fermè ac rubedi
nem minij acquirat: túncque exceptum ſer
ua vitreis vaſis. Vt verò hoc inter omnia
quæ citra dolorem carnes erodunt, & ſiccant
putreſcentia vlcera, ſi ritè factum fuerit, eſt
præſtantiſſimum, nec vlli alio vſui eſt quòd
ſciam: ita argento excocto ad fucum vtun
tur, dealbat enim, & ſplendorem addit mu
lierum vultibus: ſed dentes elidit, & fœto
rem gignit oris. Cæterùm ad argenti vſum,
& aurifabrorum artem, in non paucis con
ducit.
Auripigmen
tum coctum.
tum coctum.
Vertunt colorem pleraque metallica vel
ſolo igne: vt auripigmentum, quod ſubci
trini coloris eſt, in vitreo vaſe excoctum,
donec adhæreat vaſi, rubeſcit, vires præci pi
tati ſuſcipit, nec tantò inferiores, quantò fa
cilitate conficiendi vtilius eſt. Pſoricum ex
duabus partibus chalcitidis, & vna cadmiæ,
vel ſpumæ argenti conſtat. Miſcentur, addi
tóque aceto candido acri teruntur, inde ſe
pelitur Caniculæ tempore fimo equino qua
draginta diebus: erutum teſta noua ſubie
ctis carbonibus torretur, donec rubeſcat.
Smaltum vitri genus eſt, quo aureæ cauita
tes implentur, variato colore, venuſtate exi
mia: calores omnis generis recipit, ſplendét
que optimum, & cui par non eſt, fit alumine,
& chalcantho, & lapidoſo ſale: alij vitro
colores miſcent. Recrementum eſt, quòd à
metallo, dum excoquitur, detrahitur, ſpu
mam vulgus vocat: vires, & materiam reti
net metallici cuius eſt: ob id argenteum &
aureum denuò excoqui ſolet, ne quicquam
hominum auaritiæ pereat. Quod verò non
liqueſcit metallo liquato, lapis eſt: retinet
& hic metalli quippiam, ac vires: ſed in no
bilioribus metallis tunditur lapis diligenter,
atque excoquitur. Dyphryges fit dum lapis
qui cum ære iunctus erat, vritur: eſt autem
ſaporis ærei, vt par eſt. Cæruleum colorem
aut æris aqua inſperſus contrahit: quòd ſi
non aſpergatur, purpureus eſt, aut ſubniger.
Cadmiam diximus eſſe natiuam, ſed etiam
fit, dum metallum excoquitur hærens for
naci, vt botrus. Optima ex pyritide cæruleo
dum eſt in fruſtis, eſt candida, & quæ cùm
teritur, eſt candidiſſima, quoniam ex argen
to, vel etiam ex auro fit. Pompholyx adhæ
ret, vt bulla dum metallum excoquitur, ſi
millima lanarum penniculis. Parietibus li
cet hæreat, poſterior tamen eſt cadmia: can
dida eſt, cùm teritur maximè. Tutia vocatur
à vulgaribus. Sed & Tutiæ appellatione in
telligunt Spodon, quandoquidem inter Spo
don, & Pompholigem haud multum inter
ſit, cùm Pompholygis ſpecies fermè ſit Spo
don, aut eius vice fungatur: nam Spodon
ignobilior eſt Pompholyx, vtraque ad medi
camenta ocularia vtilis. Eſt Spodos, quod
hæret parietibus fornacum ſecundis, in qui
bus metalla ſeparantur, concreſcítque fumo
auri, argenti, ac plumbi terræ miſto, vnde im
purior redditur Pompholyge ac debilior:
non enim vt Cadmia, vel Pompholyx ex fu
mo, & prima materia metallorum, quæ &
ipſa eſt metallica, ſed ex ſolo fumo, & pul
uere haud metalli participe concreſcit: vnde
Cadmia, & Pompholyx iuxta fodinas ſo
lùm in fornacibus: Spodos verò in vrbi
bus plærunque inuenitur. Flos æris fit, aqua
ſuperæs, dum ex prima fornace ignitum
eruitur, affuſa. Dum enim cogitur, expuit
granula quædam æri ſimillima, ſed tamen
quæ trita in puluerem facillimè redigantur.
Squama verò ab ære deciditur, dum malleis
percutitur: quòd verò eodem modo à ferro ex
cidit, vocatur Stomoma, id eſt, ferri ſquama.
Ærugo fit caſu pauca, plurima verò ſic:
Æreum vas deterſum, alteri vaſi velut oper
culum imponito, in ipſum vas inferius,
quod etiam poteſt eſſe lapideum, vel li
gneum, aut ferreum, acetum acerrimum im
pone, in decem diebus è fundo ærei vaſis,
quod velut operculum impoſuiſti, optimam
detrahes æruginem. Colligitur autem multa
è vaſis amplioribus, pluribúſque, ac iterato
opere. Et vt ex ære ærugo, ita ex ferro ferru
go colligitur: & vt ærugo non ſolùm aſtrin
git, ſiccat, ſed etiam erodit: ita ferrugo aſtrin
git, & ſiccat vehementiùs ærugine, eroſio
nis expers. Nam in ærugine partes ſunt te
nues atque acres ob calorem, in ferrugine,
nec calidum quicquam, nec tenue: quamo
brem neque color venuſtus.
ſolo igne: vt auripigmentum, quod ſubci
trini coloris eſt, in vitreo vaſe excoctum,
donec adhæreat vaſi, rubeſcit, vires præci pi
tati ſuſcipit, nec tantò inferiores, quantò fa
cilitate conficiendi vtilius eſt. Pſoricum ex
duabus partibus chalcitidis, & vna cadmiæ,
vel ſpumæ argenti conſtat. Miſcentur, addi
tóque aceto candido acri teruntur, inde ſe
pelitur Caniculæ tempore fimo equino qua
draginta diebus: erutum teſta noua ſubie
ctis carbonibus torretur, donec rubeſcat.
Smaltum vitri genus eſt, quo aureæ cauita
tes implentur, variato colore, venuſtate exi
mia: calores omnis generis recipit, ſplendét
que optimum, & cui par non eſt, fit alumine,
& chalcantho, & lapidoſo ſale: alij vitro
colores miſcent. Recrementum eſt, quòd à
metallo, dum excoquitur, detrahitur, ſpu
mam vulgus vocat: vires, & materiam reti
net metallici cuius eſt: ob id argenteum &
aureum denuò excoqui ſolet, ne quicquam
hominum auaritiæ pereat. Quod verò non
liqueſcit metallo liquato, lapis eſt: retinet
& hic metalli quippiam, ac vires: ſed in no
bilioribus metallis tunditur lapis diligenter,
atque excoquitur. Dyphryges fit dum lapis
qui cum ære iunctus erat, vritur: eſt autem
ſaporis ærei, vt par eſt. Cæruleum colorem
aut æris aqua inſperſus contrahit: quòd ſi
non aſpergatur, purpureus eſt, aut ſubniger.
Cadmiam diximus eſſe natiuam, ſed etiam
fit, dum metallum excoquitur hærens for
naci, vt botrus. Optima ex pyritide cæruleo
dum eſt in fruſtis, eſt candida, & quæ cùm
teritur, eſt candidiſſima, quoniam ex argen
to, vel etiam ex auro fit. Pompholyx adhæ
ret, vt bulla dum metallum excoquitur, ſi
millima lanarum penniculis. Parietibus li
cet hæreat, poſterior tamen eſt cadmia: can
dida eſt, cùm teritur maximè. Tutia vocatur
à vulgaribus. Sed & Tutiæ appellatione in
telligunt Spodon, quandoquidem inter Spo
don, & Pompholigem haud multum inter
ſit, cùm Pompholygis ſpecies fermè ſit Spo
don, aut eius vice fungatur: nam Spodon
ignobilior eſt Pompholyx, vtraque ad medi
camenta ocularia vtilis. Eſt Spodos, quod
hæret parietibus fornacum ſecundis, in qui
bus metalla ſeparantur, concreſcítque fumo
auri, argenti, ac plumbi terræ miſto, vnde im
purior redditur Pompholyge ac debilior:
non enim vt Cadmia, vel Pompholyx ex fu
mo, & prima materia metallorum, quæ &
ipſa eſt metallica, ſed ex ſolo fumo, & pul
uere haud metalli participe concreſcit: vnde
Cadmia, & Pompholyx iuxta fodinas ſo
lùm in fornacibus: Spodos verò in vrbi
bus plærunque inuenitur. Flos æris fit, aqua
ſuperæs, dum ex prima fornace ignitum
eruitur, affuſa. Dum enim cogitur, expuit
granula quædam æri ſimillima, ſed tamen
quæ trita in puluerem facillimè redigantur.
Squama verò ab ære deciditur, dum malleis
percutitur: quòd verò eodem modo à ferro ex
cidit, vocatur Stomoma, id eſt, ferri ſquama.
Ærugo fit caſu pauca, plurima verò ſic:
Æreum vas deterſum, alteri vaſi velut oper
culum imponito, in ipſum vas inferius,
quod etiam poteſt eſſe lapideum, vel li
gneum, aut ferreum, acetum acerrimum im
pone, in decem diebus è fundo ærei vaſis,
quod velut operculum impoſuiſti, optimam
detrahes æruginem. Colligitur autem multa
è vaſis amplioribus, pluribúſque, ac iterato
opere. Et vt ex ære ærugo, ita ex ferro ferru
go colligitur: & vt ærugo non ſolùm aſtrin
git, ſiccat, ſed etiam erodit: ita ferrugo aſtrin
git, & ſiccat vehementiùs ærugine, eroſio
nis expers. Nam in ærugine partes ſunt te
nues atque acres ob calorem, in ferrugine,
nec calidum quicquam, nec tenue: quamo
brem neque color venuſtus.
Pſoricum.
Smaltum.
Recrementum.
Lapis.
Dyphryges.
Cadmia.
Pompholyx,
ſeu tutia.
ſeu tutia.
Spodos.
Æris flos.
Æris ſqua
ma.
ma.
Ærugo.
Ferrugo.
Manifeſtum eſt igitur, in his metallicis,
quæ igne conſtituuntur, colorem ineſſe ſub
tiliori ſubſtantiæ ſi non ſit niger: cúmque
tenuis ſubſtantia craſſæ haud poſſit immiſ
ceri, niſi naturæ beneficio, vt demonſtratum
eſt, omnem colorem nigro excepto eſſe deci
duum. Atniger poteſt conſiſtere, cùm ſit pri
uatio luminis, quæ in terreo conſiſtit. Igitur
ærugini vermicularis proxima eſt. Cùm
enim aceti albi partem ſumpſeris, atque vrinæ
veteris duplum, miſcueríſque in vaſe æris Cyprij,
agitaueríſque piſtillo tandiu, donec ſubſtan
tiam quandam tenaciorem ſuſceperint, inde
addideris ſalis, & aluminis partem ex ſingu
lis vigeſimam quartam, in Sole verò 40.
quæ igne conſtituuntur, colorem ineſſe ſub
tiliori ſubſtantiæ ſi non ſit niger: cúmque
tenuis ſubſtantia craſſæ haud poſſit immiſ
ceri, niſi naturæ beneficio, vt demonſtratum
eſt, omnem colorem nigro excepto eſſe deci
duum. Atniger poteſt conſiſtere, cùm ſit pri
uatio luminis, quæ in terreo conſiſtit. Igitur
ærugini vermicularis proxima eſt. Cùm
enim aceti albi partem ſumpſeris, atque vrinæ
veteris duplum, miſcueríſque in vaſe æris Cyprij,
agitaueríſque piſtillo tandiu, donec ſubſtan
tiam quandam tenaciorem ſuſceperint, inde
addideris ſalis, & aluminis partem ex ſingu
lis vigeſimam quartam, in Sole verò 40.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib