Agricola, Georg - De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ...

Paſtor ut explorat quæ terra ſit apta colenti,
Quæ bene lanigeras, quæ malè paſcat oues.

En terræ intentus, quid uincula linea tendit?
Fungitur officio iam Ptolemæe tuo.

Vtque ſuæ inuenit menſuram iuraque uenæ,
In uarios operas diuidit inde uiros.

Iamque aggreſſus opus, uiden'ut mouet omne quod obſtat,
Aſſidua ut uerſat ſtrenuus arma manu?

Ne tibi ſurdeſcant ferri tinnitibus aures,
Ad grauiora ideo conſpicienda ueni.

Inſtruit ecce ſuis nunc artibus ille minores:
Sedulitas nulli non operoſa loco.

Metiri docet hic uenæ ſpaciumque modumque,
Vtque regat poſitis finibus arua lapis,

Ne quis transmiſſo uiolentus limite pergens,
Non ſibi conceſſas, in ſua uertat, opes.

Hic docet inſtrumenta, quibus Plutonia regna
Tutus adit, ſaxi permeat atque uias.

Quanta (uides) ſolidas expugnet machina terras:
Machina non ullo tempore uiſa prius.

Cede nouis, nulla non inclyta laude uetuſtas,
Poſteritas meritis eſt quoque grata tuis.

Tum quia Germano ſunt hæc inuenta ſub axe,
Si quis es, inuidiæ contrahe uela tuæ.

Auſonis ora tumet bellis, terra Attica cultu,
Germanum infractus tollit ad aſtra labor.

Nec tamen ingenio ſolet infeliciter uti,
Mite gerat Phœbi, ſeu graue Martis opus.

Tempus adeſt, ſtructis uenarum montibus, igne
Explorare, uſum quem ſibi uena ferat.

Non labor ingenio caret hic, non copia fructu,
Eſt adaperta bonæ prima feneſtra ſpei.

Ergo inſtat porrò grauiores ferre labores,
Intentas operi nec remouere manus.

Vrere ſiue locus poſcat, ſeu tundere uenas,
Siue lauare lacu præter euntis aquæ.

Seu flammis iterum modicis torrere neceſſe eſt,
Excoquere aut faſtis ignibus omne malum,

Cùm fluit æs riuis, auri argentique metallum,
Spes animo foſſor uix capit ipſe ſuas.

Argentum cupidus fuluo ſecernit ab auro,
Et plumbi lentam demit utrique moram.

Separat argentum, lucri ſtudioſus, ab ære,
Seruatis, linquens deteriora, bonis.