Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N10771" type="main">
              <s id="N1082A">
                <pb pagenum="3" xlink:href="001/01/013.jpg"/>
              turam. </s>
              <s id="N10838">Quàm autem uere hoc dicant non uideo: cum argentaria metalla
                <lb/>
              Fribergi ad annos iam
                <expan abbr="quadringẽtos">quadringentos</expan>
              inexhauſta durent, plumbaria Goſe
                <lb/>
              lariæ ad ſexcentos, quorum utrunque ex annalium monumentis conquiri
                <lb/>
              poteſt: Schemnicij uero & Cremnicij communia argenti et auri ad octin
                <lb/>
              gentos, quod antiquiſsima
                <expan abbr="incolarũ">incolarum</expan>
              priuilegia loquuntur. </s>
              <s id="N1084B">Sed dicunt
                <lb/>
              ſingularum fodinarum quæſtum ſtabilem non eſſe quaſi uero metallicus
                <lb/>
              uni fodinæ aut ſit aut addictus eſſe debeat, ac non multi
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              im­
                <lb/>
              penſas faciant in metalla: aut peritus artis non fodiat
                <expan abbr="alterã">alteram</expan>
              uenam, ſi pri­
                <lb/>
              oris fortuna eius uotis amplius non
                <expan abbr="reſpõderit">reſponderit</expan>
              : attamen Schonbergij me
                <lb/>
              talli, quod Fribergi eſt, quæſtus ſupra hominis ætatem ſtabilis
                <expan abbr="permãſit">permanſit</expan>
              . </s>
              <s id="N10868">
                <lb/>
              Verum mihi
                <expan abbr="">non</expan>
              eſt in animo derogare aliquid de dignitate agriculturæ,
                <lb/>
              minusque ſtabilem
                <expan abbr="quæſtũ">quæſtum</expan>
              metallicorum eſſe, non libenter modo, ſed
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              ſemper fatebor, quod uenæ tandem deſinant effundere metalla, cum agri
                <lb/>
              in
                <expan abbr="perpetuũ">perpetuum</expan>
              efferre fruges ſoleant. </s>
              <s id="N10882">Sed metallicorum quæſtus quo minus
                <lb/>
              eſt ſtabilis, eò eſt uberior, ut inita ratione quod ſtabilitati deeſt, ubertate
                <lb/>
              reperiatur æquari: Etenim fodinæ plumbariæ quæſtus annuus cum fru­
                <lb/>
              ctibus agri optimi
                <expan abbr="cõparatus">comparatus</expan>
              , ipſis triplus aut
                <expan abbr="minimũ">minimum</expan>
              duplus eſt. </s>
              <s id="N10893">Quot
                <lb/>
              ergo partibus antecedit eiſdem fructibus quæſtus
                <expan abbr="argẽtariæ">argentariæ</expan>
              uel aurariæ
                <lb/>
              uenæ? </s>
              <s id="N1089E">Quocirca uere ac ſcite Xenophon ſcripſit de
                <expan abbr="Athenienſiũ">Athenienſium</expan>
              argen­
                <lb/>
              tarijs metallis. </s>
              <s id="N108A7">Eſt terra in qua, ſi
                <expan abbr="ſementẽ">ſementem</expan>
              feceris, non fundit fruges, ſi ue­
                <lb/>
              ro eam foderis, multo plures alit, quàm ſi fruges ferret. </s>
              <s id="N108B0">Habeant igitur
                <lb/>
              ſibi agricolæ uberes campos colantque colles fertiles
                <expan abbr="frugũ">frugum</expan>
              gratia: metalli­
                <lb/>
              cis ualles tenebricoſas
                <expan abbr="relinquãt">relinquant</expan>
              , & montes ſteriles, ut ex ipſis eruant
                <expan abbr="gẽ­mas">gen­
                  <lb/>
                mas</expan>
              & metalla, non precia modo frugum, ſed rerum
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              quæ uendun
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="N108CB">Tum dicunt periculoſum eſſe metallicæ operam dare, quod metallo­
                <lb/>
              rum foſſores interimantur modo ab aere peſtifero, quem ſpiritu ducunt,
                <lb/>
              modo haurientes puluerem pulmones
                <expan abbr="exulcerãtem">exulcerantem</expan>
              , macie extabeſcant:
                <lb/>
              modo intereant, ruinis montium oppreſsi: nunc uero de ſcalis in puteos
                <lb/>
              delapſi brachia, crura, ceruices frangant,
                <expan abbr="nullũ">nullum</expan>
              autem utilitatis fructum
                <lb/>
              tanti æſtimare debere, ut propter eius
                <expan abbr="magnitudinẽ">magnitudinem</expan>
              ſalus hominis & uita
                <lb/>
              ad ducatur in
                <expan abbr="maximũ">maximum</expan>
              quodque periculum & extremum diſcrimen. </s>
              <s id="N108EA">Hæc
                <lb/>
              quidem fateor
                <expan abbr="perquã">perquam</expan>
              grauia eſſe atque adeo plena terroris & periculi, ut
                <lb/>
              ipſorum
                <expan abbr="uitandorũ">uitandorum</expan>
              cauſa cenſerem metalla
                <expan abbr="fodiẽda">fodienda</expan>
              non eſſe, ſi uel ſæpius
                <lb/>
              in ea incurrerent
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              foſſores, uel ab eis ſibi nulla
                <expan abbr="ratiõe">ratione</expan>
              cauere poſ
                <lb/>
              ſent. </s>
              <s id="N10909">Qui enim non potior eſſet uiuendi ratio, quam uel uniuerſa
                <expan abbr="poſsidẽ­di">poſsiden­
                  <lb/>
                di</expan>
              , nedum metalla? </s>
              <s id="N10912">quanque qui ſic perit, poſsidet quidem nulla, ſed ea re­
                <lb/>
              linquit hæredi. </s>
              <s id="N10917">Cum autem raro eiusmodi accidant, & improuidis dun­
                <lb/>
              taxat foſſoribus, metallicos non abſterrent à foſsione
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              , ut nec à
                <lb/>
              ſuo artificio fabros materiarios abſterret unus aliquis ex ipſis, qui, quia
                <lb/>
              incaute egit, ab alto ædificio delapſus
                <expan abbr="animã">animam</expan>
              efflauit. </s>
              <s id="N10928">Iſta reſpondi ad ſin­
                <lb/>
              gula, quæ mihi obijcere ſolent hi, qui uociferantur rem
                <expan abbr="metallicã">metallicam</expan>
              ſuis cul­
                <lb/>
              toribus eſſe inutilem, cum quod ſumptus impendant ad
                <expan abbr="incertũ">incertum</expan>
              caſum,
                <lb/>
              tum quod ipſa
                <expan abbr="cõmutabilis">commutabilis</expan>
              ſit & pernicioſa. </s>
              <s id="N1093D">Nunc uenio ad eos qui e­
                <lb/>
              andem cæteris hominibus utilem non eſſe aiunt, quia ſcilicet metalla &
                <lb/>
              gemmæ, & reliqua foſsilium genera ipſis inutilia ſint. </s>
              <s id="N10944">Quod contendunt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>