Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N11452" type="main">
              <s id="N1150A">
                <pb pagenum="17" xlink:href="001/01/027.jpg"/>
              fectis fodinarum non licet ſymbola dominis indicere ſine ſcitu permiſſuque
                <lb/>
              magiſtri
                <expan abbr="metallicorũ">metallicorum</expan>
              & duumuirûm
                <expan abbr="iuratorũ">iuratorum</expan>
              . </s>
              <s id="N1151C">Quare eiuſmodi dolos ad­
                <lb/>
              hibere non poſſunt. </s>
              <s id="N11521">Præſides autem
                <expan abbr="fodinarũ">fodinarum</expan>
              ſi fraudis
                <expan abbr="cõuicti">conuicti</expan>
              fuerint, cæ­
                <lb/>
              duntur uirgis: ſin furti,
                <expan abbr="ſuſpendũtur">ſuſpenduntur</expan>
              . </s>
              <s id="N11532">Fraudolentos autem eſſe aliquos par
                <lb/>
              tium
                <expan abbr="uẽditores">uenditores</expan>
              & emptores clamant:
                <expan abbr="cõcedimus">concedimus</expan>
              . </s>
              <s id="N1153F">Sed num fallere poſſunt
                <lb/>
              alium quàm
                <expan abbr="hominẽ">hominem</expan>
              ſtolidum, negligentem, imperitum rerum metallica­
                <lb/>
              rum? </s>
              <s id="N1154A">uir ſane prudens, impiger, gnarus huius artis, ſi fides
                <expan abbr="uẽditoris">uenditoris</expan>
              uel em
                <lb/>
              ptoris ipſi in dubium uenit, mox ſe
                <expan abbr="cõfert">confert</expan>
              in fodinam, ut uenam tantopere
                <lb/>
              laudatam aut
                <expan abbr="uituperatã">uituperatam</expan>
              ſubijciat ſub aſpectum, & conſideret ſibi emendæ
                <lb/>
              uel
                <expan abbr="uendẽdæ">uendendæ</expan>
              ſint partes nec ne. </s>
              <s id="N11563">Sed dicant, ut is ſibi à dolis cauere poſſit, ſim
                <lb/>
              plex tamen & qui ſe præbet
                <expan abbr="credulũ">credulum</expan>
              , decipitur. </s>
              <s id="N1156C">At non raro uidemus, eum
                <lb/>
              qui hoc modo
                <expan abbr="aliũ">alium</expan>
              circumuenire uolebat, ſeipſum decipere, & merito omni
                <lb/>
              bus ludibrio eſſe. </s>
              <s id="N11577">Nam plerumque tam qui ſtudet
                <expan abbr="aliũ">alium</expan>
              fallere, quàm qui falli
                <lb/>
              uidetur, rei metallicæ eſt ignarus. </s>
              <s id="N11580">Itaque cum uena præter
                <expan abbr="opinionẽ">opinionem</expan>
              fraudato
                <lb/>
              ris metallis abundauerit, tum is qui putabatur deceptus eſſe
                <expan abbr="lucrũ">lucrum</expan>
              facit, qui
                <lb/>
              decepiſſe damnum. </s>
              <s id="N1158F">Veruntamen ipſi metallici raro uendunt emúntue par
                <lb/>
              tes, ſed frequenter iurati uenditores, qui eas uenales tanti
                <expan abbr="emũt">emunt</expan>
              uel
                <expan abbr="uendũt">uendunt</expan>
              ,
                <lb/>
              quanti emere uel uendere fuerint iuſsi. </s>
              <s id="N1159E">Cum igitur magiſtratus ex æquo &
                <lb/>
              bono iudicet res
                <expan abbr="cõtrouerſas">controuerſas</expan>
              , bonus metallicus neminem decipiat, impro­
                <lb/>
              bus fallere non facile poſsit, aut ſi fallat, non ferat impune, ſermo
                <expan abbr="eorũ">eorum</expan>
              qui
                <lb/>
              de honeſtate
                <expan abbr="metallicorũ">metallicorum</expan>
              detrahere uolunt, nihil momenti & ponderis ha­
                <lb/>
              bet. </s>
              <s id="N115B5">Deinde metallici quæſtus nemini eſt odioſus. </s>
              <s id="N115B8">Quis enim non natura
                <lb/>
              maleuolus & inuidus
                <expan abbr="odiũ">odium</expan>
              habebit in eum ad quem opes quaſi diuinitus
                <lb/>
              delatæ ſunt? </s>
              <s id="N115C3">quique hoc amplectitur genus
                <expan abbr="amplificãdi">amplificandi</expan>
              rem
                <expan abbr="familiarẽ">familiarem</expan>
              , quod
                <lb/>
              omni caret crimine? </s>
              <s id="N115D0">Sed fœnerator ſi uſuram exercet
                <expan abbr="immodicã">immodicam</expan>
              , in odia ho
                <lb/>
                <expan abbr="minũ">minum</expan>
              incurrit: Sin
                <expan abbr="modicã">modicam</expan>
              & ciuilem, ut non ſit inuidioſus, ad
                <expan abbr="plebẽ">plebem</expan>
              , quod
                <lb/>
              eam non exhauriat, ex ipſa diues admodum non efficitur. </s>
              <s id="N115E6">Tum quæſtus me
                <lb/>
              tallici non eſt ſordidus. </s>
              <s id="N115EB">Quî enim talis eſſe poteſt, tam magnus, tam copio­
                <lb/>
              ſus, tam pius? </s>
              <s id="N115F0">Turpe uero & illiberale eſt
                <expan abbr="lucrũ">lucrum</expan>
              mercatoris, cum uendit fu­
                <lb/>
              coſas & fallaces merces, aut paruo emptis nimis magnum
                <expan abbr="preciũ">precium</expan>
              conſtituit,
                <lb/>
              eaque de cauſa mercator non minori in odio quàm fœnerator eſſet apud ui­
                <lb/>
              ros bonos, niſi haberent
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
                <expan abbr="periculorũ">periculorum</expan>
              , in quæ pro mercibus ſe infert. </s>
              <s id="N11609">
                <lb/>
              Verum qui hoc loco
                <expan abbr="cõtumelioſe">contumelioſe</expan>
              dicunt de metallica
                <expan abbr="detrahẽdi">detrahendi</expan>
              cauſa,
                <expan abbr="aiũt">aiunt</expan>
                <lb/>
              quondam
                <expan abbr="facinorũ">facinorum</expan>
              & ſcelerum
                <expan abbr="cõuictos">conuictos</expan>
              homines eſſe damnatos ad metal­
                <lb/>
              la, eosque aut ſeruos venas fodiſſe: nunc uero metallicos eſſe mercenarios,
                <lb/>
              utque reliquos opifices in ſordida arte uerſari. </s>
              <s id="N11627">Profecto ſi metallica ob hanc
                <lb/>
              cauſam pudenda & inhoneſta ingenuo homini iudicatur, quod ſerui
                <expan abbr="quõ­dã">quon­
                  <lb/>
                dam</expan>
              foderint metalla, nec agricultura erit ſatis honeſta, quod
                <expan abbr="mãcipia">mancipia</expan>
              agros
                <lb/>
              coluerint, & nunc apud Turcas colant: nec architectura, quod ſerui quidam
                <lb/>
              in ea artifices reperti ſint: neque medicina, quod non pauci medici fuerint ſer
                <lb/>
              ui, neque plures aliæ artes ingenuæ, quod manu capti eas exercuerint. </s>
              <s id="N1163C">At a­
                <lb/>
              gricultura, & architectura, & medicina, nihilo minus in numero
                <expan abbr="honeſtarũ">honeſtarum</expan>
                <lb/>
              artium habentur. </s>
              <s id="N11647">Nec igitur metallica ea cauſa
                <expan abbr="ipſarũ">ipſarum</expan>
              à choro excludetur. </s>
              <s id="N1164E">
                <lb/>
              Concedamus præterea iſtis quæſtum
                <expan abbr="mercenariorũ">mercenariorum</expan>
              metallicorum eſſe ſor­
                <lb/>
              didum, nos certe non intelligimus foſſores modo cæterosque operarios, ſed </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>