Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
111 lv
112 lvi
113 lvij
114 lviij
115 lix
116 lx
117 lxi
118 lxij
119 lxiij
120 lxiiij
121 lxv
122 lxvi
123 lxvij
124 lxviij
125 lxix
126 lxx
127 lxxi
128 lxxij
129 lxxiij
130 lxxiiij
131 lxxv
132 lxxvi
133 lxxvij
134 lxxviij
135 lxxix
136 lxxx
137 lxxxi
138 lxxxij
139 lxxxiij
140 lxxxiiij
< >
page |< < (lij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2011" xml:space="preserve">
              <pb o="" file="0108" n="108" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            abgeſün{der}t werden/ von wegen des mangels/ wölches dañ auch beſchicht.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2012" xml:space="preserve">dañ wann die teüchel zůlang lauffen/ werden die bäch erſchöpffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2013" xml:space="preserve">Wölche
              <lb/>
            aber kein mangel an dem waſſer habẽ/ ob ſie wol teüchel oder känel haben/
              <lb/>
            lauffend ſie eintweders für vnd für in das meer/ oder haben nit nach ihrer
              <lb/>
            größe teüchel/ oder nit für vnd für/ wie auch die känel nit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2014" xml:space="preserve">oder ſie ghand
              <lb/>
            an von dem ſchnellen zůlauff der waſſeren/ wie von den ſchneẽ harkom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s2015" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Inn dem meer aber nützet gar vyl die verhinderung des gegenlauffenden
              <lb/>
            waſſers/ vnd des außlauffenden vnd einlauffenden. </s>
            <s xml:id="echoid-s2016" xml:space="preserve">auß diſen vrſachẽ wer
              <lb/>
            den die flüß ſelten erſchöpffet/ wiewol zů zeiten allſam̃en.</s>
            <s xml:id="echoid-s2017" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2018" xml:space="preserve">Das waſſer wirt am aller mehrſten verderbt in den ſoden vnd ciſternen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2019" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0108-01" xlink:href="note-0108-01a" xml:space="preserve">wie das waſ-
                <lb/>
              ſer verbeſſert
                <lb/>
              roerde.</note>
            es hilfft auch etwan der rägen vnnd heiſſe zeit darzů/ als wir vorgeſagt ha-
              <lb/>
            bend. </s>
            <s xml:id="echoid-s2020" xml:space="preserve">Wann man es aber gar will leüteren/ ſo laß den leim vnnd was wüſt
              <lb/>
            iſt daruon/ damitt es reyn werde. </s>
            <s xml:id="echoid-s2021" xml:space="preserve">demnach erneüwere diſes mitt ſtätigem
              <lb/>
            ſchöpffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2022" xml:space="preserve">dañ es laufft für vnd für widerumb auß den aderen herzů. </s>
            <s xml:id="echoid-s2023" xml:space="preserve">dem-
              <lb/>
            nach laß inn den ſod ein irrden geſchirr/ das voll ſaltz/ eſſig/ bydrargiro o-
              <lb/>
            der queckſylber iſt/ vnd verſtopff es wol mitt dem kalck ſo in öl bereitet iſt/
              <lb/>
            vnnd laß es ein zeit lang darinnen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2024" xml:space="preserve">Ettlich thůnd fiſchlein darein/ wann
              <lb/>
            die lebendig bleibend/ reinigend ſie das waſſer/ wann ſie ſterbend/ ſo ver-
              <lb/>
            derbend ſie es. </s>
            <s xml:id="echoid-s2025" xml:space="preserve">Es ſeind ettlich die ſagend man möge es inn den geſchirren
              <lb/>
            reinigen/ wann man den vmbkreiß/ daran das waſſer ſtoßt/ mitt mandel-
              <lb/>
            kernen reibe/ doch iſt vyl gewüſſer/ daß das böß waſſer mitt der zeit ſich
              <lb/>
            ſelbs leütere/ vnnd widerumb gůt werd/ wölches ſo man es durch ſechet/
              <lb/>
            gantz gůt wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2026" xml:space="preserve">Doch bedunckt es gantz ſchwerlich zůſein/ das man das on
              <lb/>
            alle bewegung erhalten möge/ wo es nitt durch ein feüwrige krafft erquick
              <lb/>
            etwirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2027" xml:space="preserve">Wölches aber durch das tropffen härfür kommet/ das wirt erhal
              <lb/>
            ten/ dann es iſt ein werme darbey. </s>
            <s xml:id="echoid-s2028" xml:space="preserve">darumb wirt es auch verderbt/ wañ es
              <lb/>
            gar verreücht. </s>
            <s xml:id="echoid-s2029" xml:space="preserve">Deßhalben laßt die feüwrige werme kein faulung zů/ wie
              <lb/>
            auch inn dem gebratenen/ dann ſie verhinderet des luffts würckung. </s>
            <s xml:id="echoid-s2030" xml:space="preserve">wöl-
              <lb/>
            ches aber bewegt wirt/ erhaltet ſich durch ſein kälte. </s>
            <s xml:id="echoid-s2031" xml:space="preserve">dann was treffenlichẽ
              <lb/>
            kalt iſt/ das faulet nitt/ es ſey mitt der that alſo/ oder möge ſonſt alſo wer-
              <lb/>
            den. </s>
            <s xml:id="echoid-s2032" xml:space="preserve">Es mag aber kein feücht ding gar kalt ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2033" xml:space="preserve">dañ was kalt/ das iſt dick/
              <lb/>
            vnnd was bewegt wirt/ mag des luffts wirckung nitt annemmen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2034" xml:space="preserve">wölches
              <lb/>
            aber langſam bewegt wirt/ das leidet nicht von einer kleinen werme/ vnd
              <lb/>
            wirt durch ein große nit verderbt/ dann es verreücht/ vnd werden dempff
              <lb/>
            darauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s2035" xml:space="preserve">In dem aber das allgemach entſpringt/ ſeind feüwrige dämpff.</s>
            <s xml:id="echoid-s2036" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2037" xml:space="preserve">Die vrſach aber der ſchnellen feülung/ auch inn den weyeren/ iſt die er-
              <lb/>
            den. </s>
            <s xml:id="echoid-s2038" xml:space="preserve">dann die werden vermiſchet/ darumb ſeind auch die trüben waſſer ehe
              <lb/>
            faul. </s>
            <s xml:id="echoid-s2039" xml:space="preserve">wölche lauter ſeind/ die werden vorhin trüb/ ehe dann ſie faulend. </s>
            <s xml:id="echoid-s2040" xml:space="preserve">da-
              <lb/>
            rumb iſt bey der faulung des waſſers ein vermiſchung. </s>
            <s xml:id="echoid-s2041" xml:space="preserve">Wann aber dz waſ-
              <lb/>
            ſer bewegt wirt/ reyniget es ſich/ vnnd treybt alles ſo jhm nit zůgehört hin
              <lb/>
            weg/ als man inn den lauteren bronnen ſihet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2042" xml:space="preserve">dann was ſchwer iſt/ das falt
              <lb/>
            zůboden/ was leicht iſt/ das treibt es zů obereſt auff die ſeiten. </s>
            <s xml:id="echoid-s2043" xml:space="preserve">was jm aber
              <lb/>
            faſt vermiſchet iſt/ als das ſaltz inn dem meer/ das mag es nit abſünderen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2044" xml:space="preserve">dann es mag diſes auffkein orth legen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2045" xml:space="preserve">Wann das aber etwas weiters lauf-
              <lb/>
            fet/ leüteret es ſich/ dañ das do vermiſchet iſt/ wirt allgemach von der vor-
              <lb/>
            lauffenden dünnen materien verlaſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2046" xml:space="preserve">darũb iſt diſes/ ſo am aller ſchnel-
              <lb/>
            ſten laufft/ am lautereſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve">Wann man aber das mit ſchüttenen verlegt/
              <lb/>
            dringet es vyl ſtercker härfür/ nitt das es ein größere krafft überkomme/
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>