Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
121 lxv
122 lxvi
123 lxvij
124 lxviij
125 lxix
126 lxx
127 lxxi
128 lxxij
129 lxxiij
130 lxxiiij
131 lxxv
132 lxxvi
133 lxxvij
134 lxxviij
135 lxxix
136 lxxx
137 lxxxi
138 lxxxij
139 lxxxiij
140 lxxxiiij
141 lxxxv
142 lxxxvi
143 lxxxvij
144 lxxxviij
145 lxxxix
146 xc
147 xci
148 xcij
149 xciij
150 xciiij
< >
page |< < (l) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1953" xml:space="preserve">
              <pb o="l" file="0106" n="106" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
              <figure xlink:label="fig-0106-01" xlink:href="fig-0106-01a" number="9">
                <variables xml:id="echoid-variables7" xml:space="preserve">k a b m f g h l c d</variables>
              </figure>
            ſie ſeind/ ye langſamer ſie lauffend. </s>
            <s xml:id="echoid-s1954" xml:space="preserve">Nun
              <lb/>
            wöllen wir aber ſetzen/ der runß des fluß
              <lb/>
            ſeye die linien C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1955" xml:space="preserve">bey der wag D E. </s>
            <s xml:id="echoid-s1956" xml:space="preserve">dz
              <lb/>
            obertheyl des waſſers A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1957" xml:space="preserve">ſo gleich weit
              <lb/>
            iſt (wieich geſagt hab) der ebne E D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1958" xml:space="preserve">zům
              <lb/>
            theil/ vnnd zům theil C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1959" xml:space="preserve">dann diſes iſt
              <lb/>
            ietz angezeigt/ das die grübẽ in dem runß
              <lb/>
            G H ein hindernuß ſeye M. </s>
            <s xml:id="echoid-s1960" xml:space="preserve">vnnd die linien bey der wag F G H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1961" xml:space="preserve">Ich ſag
              <lb/>
            daß das waſſer das inn der grůben iſt ob G H/ vonn ihm ſelbs außlauffen
              <lb/>
            wirt/ dann es iſt darein gefallen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1962" xml:space="preserve">was aber vnder diſer linien/ das wirt al-
              <lb/>
            lein durch den trib des vorgen den waſſers außgefürt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1963" xml:space="preserve">was aber vnder dem
              <lb/>
            K M L/ ſo gleich weit von dem runß iſt/ wirt langſamer lauffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1964" xml:space="preserve">deßhal-
              <lb/>
            ben iſt die vrſach offenbar/ warumb die nideren waſſer gemacher lauffenn
              <lb/>
            dann die mittelmäßigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1965" xml:space="preserve">dann was do iſt vnder den anſtöſſen vnnd vnge-
              <lb/>
            leichheit/ das lauffet lãgſam. </s>
            <s xml:id="echoid-s1966" xml:space="preserve">Deßhalbẽ laufft ein theyl des waſſers ſo do iſt
              <lb/>
            zwiſchen K L/ vnnd A B/ am ſchnelleſtẽ/ ſo do iſt bey K L. </s>
            <s xml:id="echoid-s1967" xml:space="preserve">vñ am lang
              <lb/>
            ſameſten/ ſo do iſt bey A B/ weil es gleich weit iſt von D E. </s>
            <s xml:id="echoid-s1968" xml:space="preserve">Darũb weil es
              <lb/>
            alles miteinanderẽ laufft/ ſo do iſt von K L/ biß zů A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1969" xml:space="preserve">iſt ein kleiner vn
              <lb/>
            derſcheid vn{der} dem oberſten vñ ni{der}ſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s1970" xml:space="preserve">aber am aller gemächeſtẽ/ ſo do vn
              <lb/>
            der K L iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1971" xml:space="preserve">vñ am ſchnelleſtẽ/ ſo ob dem K L iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1972" xml:space="preserve">vñ in zimlicher geſtalt/
              <lb/>
            bei A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1973" xml:space="preserve">Darũb/ domit man den gantzen lauff des waſſers beſchlieſſe/ ſoll
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0106-01" xlink:href="note-0106-01a" xml:space="preserve">Alles wider-
                <lb/>
              äferet.</note>
            man wüſſen daß dz waſſer/ wañ es ghon thal lauffet/ bewegt werde/ vñ ſo
              <lb/>
            vyl ſchneller/ ſo vyl größer der lauffhinab ghet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1974" xml:space="preserve">wann es aber auff einẽ ebe
              <lb/>
            nen boden kommet/ bewegt es ſich nit/ dann auß dem trib des vorgenden/
              <lb/>
            wann der hinder theil den vorgenden treibt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1975" xml:space="preserve">darumb wann es verhinderet
              <lb/>
            wirt/ wachſet es. </s>
            <s xml:id="echoid-s1976" xml:space="preserve">wann es auch die landwere niderer findet/ laufft es darü-
              <lb/>
            ber/ wo nit/ bleibt es doſelbſt/ biß es an der höhe ſeinẽ vrſprũg gleich wirt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1977" xml:space="preserve">wañ es auch von den landweerin eingeſchloſſen wirt/ ſpringt es auff/ vnd
              <lb/>
            höret aufflauffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1978" xml:space="preserve">Vnd diſes iſt/ wölches Plinius geſagt hatt/ das waſſer
              <lb/>
            lauffe obſich/ biß dz es ſich dem anfang ſeines vrſprungs vergleichet/ ſo ferr
              <lb/>
            es in den landwerenen eingeſchloſſen werde. </s>
            <s xml:id="echoid-s1979" xml:space="preserve">Darumb iſt ein vnderſcheid
              <lb/>
            zwiſchen dem ſo in den teüchlen/ vnnd dem ſo in den känelen geleitet wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1980" xml:space="preserve">
              <lb/>
            daß das ſo in den teüchlen geleitet iſt/ alſo weit hinauff gath/ als es vor hin
              <lb/>
            abgeloffen iſt/ wölches aber in den känlen laufft/ thůt ſollichs nit/ es ſeyen
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0106-02" xlink:href="fig-0106-02a" number="10">
                <variables xml:id="echoid-variables8" xml:space="preserve">a b c</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0106-03" xlink:href="fig-0106-03a" number="11">
                <variables xml:id="echoid-variables9" xml:space="preserve">d h k l c g f</variables>
              </figure>
            dann die ſeiten gar hoch/ ich will aber den vnderſcheid
              <lb/>
            mit einer figur anzeigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1981" xml:space="preserve">die rören ſeyẽ A B C. </s>
            <s xml:id="echoid-s1982" xml:space="preserve">wölches
              <lb/>
            niderer theil B/ das waſſer laufft hinauff biß zů dem
              <lb/>
            C. </s>
            <s xml:id="echoid-s1983" xml:space="preserve">dann der teüchel iſt beſchloſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1984" xml:space="preserve">Inn dem känel aber
              <lb/>
            D E G F wirt es nümmer hinauff lauffen biß zů dem
              <lb/>
            K/ es ſeyend dañ die ſeyten allenthalbẽ der geradẽ li-
              <lb/>
            nien gleich hoch D H K. </s>
            <s xml:id="echoid-s1985" xml:space="preserve">Darũb überkom̃et vñ verleürt dz waſſer nach ſei-
              <lb/>
            ner größe widerũb den trib/ nach größe des abfals. </s>
            <s xml:id="echoid-s1986" xml:space="preserve">wañ es nun lauffet einẽ
              <lb/>
            lengeren weg/ vñ durch ein gerade liniẽ/ wirt es ſo vyl ſchneller lauffen/ wie
              <lb/>
            vylmehr es vom anfang ſeines vrſprũgs iſt/ dañ dz waſſer dz da lauft/ ſeye
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0106-04" xlink:href="fig-0106-04a" number="12">
                <variables xml:id="echoid-variables10" xml:space="preserve">a h k l g b c d f e</variables>
              </figure>
            A B C D E/ vñ ſeye F E die gerade liniẽ/ o{der} A G/ ſo
              <lb/>
            allẽthalbẽ gleich weit daruõ iſt/ als vor geſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1987" xml:space="preserve">darũb
              <lb/>
            ſag ich/ weil C K zwifach/ B H vñ D L trifach/ G E
              <lb/>
            vierfach iſt/ dz {der} lauff ſchneller/ ſo vyl weiter dz waſſer võ ſeim vrſprung iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s1988" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>