Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N142DF" type="main">
              <s id="N143AA">
                <pb pagenum="173" xlink:href="001/01/183.jpg"/>
              diem Lunæ rurſus in puteos deſcendunt, aut ingrediuntur in cuniculos. </s>
              <s id="N143B8">In­
                <lb/>
              terea uis illa fumi uiroſi euaneſcit. </s>
              <s id="N143BD">Eſt etiam ubi ratio cum Orco habetur:
                <lb/>
              nam quidam loci metallici, licet rari ſint, ſua ſponte uirus gignunt, peſtilen­
                <lb/>
              temque auram exhalant: ſicut etiam quædam uenarum cauernæ, ſed hæ ſæpi
                <lb/>
              us graues halitus in ſe continent. </s>
              <s id="N143C6">Ad Planam Boemiæ oppidum ſunt non­
                <lb/>
              nulli ſpecus qui quibuſdam anni temporibus halitum ex acidulis emittunt
                <lb/>
              lucernas reſtinguentem, & foſſores, diutius in eis morantes, necantem. </s>
              <s id="N143CD">Pli­
                <lb/>
              nius quoque
                <expan abbr="ſcriptũ">ſcriptum</expan>
              reliquit: Depreſſis puteis ſulfurata uel aluminoſa occur­
                <lb/>
              rentia putearios necant, experimentum huius periculi demiſſa
                <expan abbr="ardẽs">ardens</expan>
              lucer­
                <lb/>
              na ſi extinguatur: tunc ſecundum puteum dextra ac ſiniſtra fodiuntur æſtu
                <lb/>
              aria, quæ grauiorem illum halitum recipiant. </s>
              <s id="N143E0">Verum Planæ conſtruunt fol
                <lb/>
              les, qui graues iſtos halitus
                <expan abbr="hauriẽtes">haurientes</expan>
              huic malo medentur, de quibus ſuprà
                <lb/>
              dixi. </s>
              <s id="N143EB">Quinetiam interdum operarij de ſcalis in puteos delapſi brachia, cru­
                <lb/>
              ra, ceruices frangunt, aut decidentes in lacunas ſuffocantur: plerunque uerò
                <lb/>
              in cauſa eſt negligentia præſidis: cuius eſt proprium munus & ſcalas ita ue­
                <lb/>
              hementer ad tigna affigere ut non abrumpantur, & lacunas, ad quas putei
                <lb/>
              pertinent, ita firmè aſſeribus contegere, ne ipſis motis homines decidant in
                <lb/>
              aquas: quocirca præſes diligenter ſuum munus exequatur: tum ianua caſæ
                <lb/>
              non uergat in aquilonem, ne tempore hyberno ſcalæ frigoribus congelent:
                <lb/>
              nam id ubi factum fuerit, manus frigore rigentes, uel lubricæ ſuum tenendi
                <lb/>
              officium facere non poſſunt: ipſi etiam homines ſint prouidi, ne, ſi nihil ho­
                <lb/>
              rum fuerit, ſua cadant incuria. </s>
              <s id="N14400">Concidunt præterea montes, eaque ruina op­
                <lb/>
              preſsi homines intereunt. </s>
              <s id="N14405">Certè cum quondam Goſelariæ Ramesbergum
                <lb/>
              deſediſſet, ruinis tot homines ſunt oppreſſi, ut uno die circiter quadringen­
                <lb/>
              tas fœminas uiris orbatas eſſe annales loquantur: et ab hinc annos undecim
                <lb/>
              Aldebergi ſuffoſſi montis pars reſoluta reſedit, & ſex foſſores improuiſò
                <lb/>
              oppreſſit: abſorbuit
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              caſam atque unà matrem cum filiolo. </s>
              <s id="N14414">Id
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              plerunque
                <lb/>
              his accidit montibus, quibus uenæ ſunt cumulatæ. </s>
              <s id="N1441D">Itaque foſſores
                <expan abbr="relinquãt">relinquant</expan>
                <lb/>
              fornices crebros montibus ſuſtinendis, aut ſubſtructiones faciant. </s>
              <s id="N14426">Saxum
                <lb/>
              quoque abruptum articulos atterit: quod ne fiat metallici ſtructuris neceſſa­
                <lb/>
              rijs puteos, cuniculos, foſſas latentes fulcire debent. </s>
              <s id="N1442D">At in noſtris fodinis
                <lb/>
              non eſt ſoli fuga, quam Sardinia gignit. </s>
              <s id="N14432">Animal eſt, ut Solinus ſcribit, perex
                <lb/>
              iguum ſimileque araneis forma: ſolifuga dicta, quod diem fugiat. </s>
              <s id="N14437">In metallis
                <lb/>
              argentarijs plurima eſt: occultim reptat, & per imprudentiam ſuperſedenti­
                <lb/>
              bus peſtem facit. </s>
              <s id="N1443E">Sed, ut idem ait, fontes calidi & ſalubres aliquot locis effer
                <lb/>
              ueſcunt, qui abolent à ſolifugis inſertum uenenum. </s>
              <s id="N14443">Sed in quibuſdam fo
                <lb/>
              dinis noſtris, quanquam perpaucis, eſt alia peſtis & pernicies: dæmones ſci
                <lb/>
              licet aſpectu truci: de quibus dixi in libro De ſubterraneis animantibus in­
                <lb/>
              ſcripto: quod genus
                <expan abbr="dæmonũ">dæmonum</expan>
              precibus & ieiunijs pellitur ac fugatur. </s>
              <s id="N14450">Quæ
                <lb/>
              dam autem ex his malis atque aliæ quædam res cauſa ſunt, cur putei amplius
                <lb/>
              fodi non ſoleant. </s>
              <s id="N14457">Itaque prima & potiſſima cauſa eſt, quòd non ſint fœcundi
                <lb/>
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              , aut ſi ad aliquot paſſus fœcundi fuerint, quod in profundo ſint
                <lb/>
              ſteriles. </s>
              <s id="N14461">Secunda affluentis aquæ multitudo: quam neque metallici poſſunt
                <lb/>
              deriuare in cuniculos, quia tam altè in montes agi non poſsint: neque machi­
                <lb/>
              nis extrahere, quod putei ſint admodum profundi: aut ſi poſſent eam extra­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>