Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
161 ciiij
162 cv
163
164 cviij
165 cix
166 cx
167 cxi
168 cxij
169 cxiij
170 cxiiij
171 cxv
172 cxvi
173 cxvij
174 cxviij
175 cxix
176 cxx
177 cxxi
178 cxxij
179 cxxiij
180 cxxiiij
181 cxxv
182 cxxvi
183 cxxvij
184 cxxviij
185 cxxix
186 cxxx
187 cxxxi
188 cxxxij
189 cxxxiij
190 cxxxiiij
< >
page |< < (xlvi) of 997 > >|
102xlviVon mancherley wunderbaren trib gegen dẽ ſelbigẽ orth. dañ alſo ſpringet es wider hinderſich wie ein ſtein/
doch nit ſo kräfftig/ o{der} wañ dz waſſer über dz port ghet/ dañ lauffet dz auß/
ſo fürghet.
Das waſſer auch ſo durch dz kaat vñ wůſt fleüffet/ lauffet lãgſa
mer von wegen {der} vngeleiche/ vnd der vermiſchũg.
alſo lauffet dz ſchneller
ſo durch das ſand kom̃et/ dann die ſtein.
aber am aller ſchnelleſten/ ſo durch
das getäfflet vnnd beſetzet lauffet.
deßhalben breittend ettliche diſes alſo/
welche des gemeinen gůts baß genieſſen wöllend.
Es iſt auch gewüß dz ein
kurtze rören ſo nider ſich ghet/ am aller mehrſten waſſer an ſich zeücht.
dann
wañ das waſſer außgelaſſen/ ob es wollangſam̃er lauffet/ iſt es deſſen ſo dz
feld beſitzet.
dañ diſer faal iſt ſchnell/ vnnd nim̃et mehr waſſer an ſich ſo frey
dohar fared/ diſes verhinderet auch das nitt ſo harnoch kom̃et.
Deßhalben ſeind allein noch zwey furnempſte ſtuck vorhanden/ nam̃lich
wie ein hoher fal/ den lauff des nachkommenden waſſers möchte fürderen.
dañ wo es diſes nitt fürderet/ nützet es auch nicht mehr waſſer zů ſchöpffen.
Vnnd das wir auch lernend/ ob das waſſer zů allen theilen in geleichem be-
wegt werde/ nam̃lich dz ſo zů obereſt vñ zů niderſt lauffet.
(Dañ wie Fronti
nus ſagr/ achtich on zeyffel waar ſein/ daß dz waſſer/ ſo auß hohen vñ ſchnel
len waſſeren abgefüeret wirt/ lauffe mitt gröſſerer krafft.)
Zů dem erſten ſe
tzend wir/ es habe das ſtill waſſer zů obereſt noch der höhe ein runde/ als es
ſich in dẽ eymerẽ erzeigt/ vñ nit in dem vmkreyß der erden/ weil man diſes
auch kümerlichen in gantzen landẽ ſpüret/ aber noch der höhe des geſchirs/
wañ aber das geſchirr nitt voll iſt/ ſo iſt es zů oberſt geleich.
deßhalbẽ erhal-
11warum das
waſſer imm
geſchir rũd.
tet dz zů auſſereſt/ diſes ſo in mitten iſt/ domitt es nitt über das port auß gã
tze.
wölches ſo lang nitt überlauffet/ biß die höhe geſtellet/ vñ die maaß der
rotunde nitt übertriffet.
Wañ aber diſes bewegt wirt/ behaltet es allein ſo
vyl runde/ ſo vyl es ſich an der breitte vñ lenge {der} gantzen erden vergleichen
mag.
Wañ es aber ſtill lauffet/ haltet es ſich mittelmeſſig gegẽ dem das ſtill
iſt/ vñ ſchnell lauffet.
doch will ich allwegen die wind vndandere hindernuſ-
ſen vorbehalten haben.
Es iſt aber kein argument/ dieweil der ſtecken zů ni
derſt vermercket wirt/ ſchneller getriben vñ hingefüeret werdẽ als in dem
7[Figure 7]A B C C/ dañ im B/ dz darüm̃ ſolte ſchneller lauffen zů niderſt dañ
zů obereſt.
dañ das C iſt etwas weitters von dẽ mittel vñ hy-
pomochlio/ deßhalbẽ acht ich es lauffe geleich.
Das aber auch
der trib in einem freyen waſſer helffe das waſſer an ſich zůzie
hen das harnach kom̃et/ iſt diſes mein můtmaſſung.
zů dem
erſten/ das die waſſer ſo durch den känel lauffen/ in einer mit
tel linien flieſſend zwiſchen der rechten vnnd haldechtigen li-
nien.
Als das waſſer ſo durch dẽ känel A B geleittet wirt/ dz
das ſolt mitt gantzem gewalt für lauffen durch B C.
vnnd
wo es gar kein trib hett/ durch B D.
welches wir an dem waſſer ſehen/ ſo be
ſeytz auß dem känel fallet/ vnnd nitt zů fordereſt.
Deßhalben wirt es noch
8[Figure 8]a b c e d f der mittleſten rechnung zů dem erſten durch B E lauf-
fen/ dẽnach ye mehr ſich wenden võ A/ C wie auch A B/
vnnd alſo zů dem F.
vnder dem F aber geſtrackt durch
die linien/ ſo geleichweytt ſthet B D.
Ein anders. dz waſſer ſo ſanfft dohar faret/ das iſt ge
leich/ ob es wol durch die ſtein lauffet.
welches aber mit
üngeſtüm̃e faret/ dz ſpringt vñ lauffet vngeleich.
wie auch Vergilius ſagt/

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index