Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
211 clv
212 clvi
213 clvij
214 clviij
215 clix
216 clx
217 clxi
218 clxij
219 clxiij
220 clxiiij
221 clxv
222 clxvi
223 clxvij
224 clxviij
225 clxix
226 clxx
227 clxxi
228 clxxij
229 clxxiij
230 clxxiiij
231 clxxv
232 clxxvi
233 clxxvij
234 clxxviij
235 clxxix
236 clxxx
237 clxxxi
238 clxxxij
239 clxxxiij
240 clxxxiiij
< >
page |< < (cxxx) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div187" type="section" level="1" n="28">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4397" xml:space="preserve">
              <pb o="cxxx" file="0186" n="186" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            was man darein legt/ doch iſt das wol zůuerwunderen/ daß die ſpeyß dar-
              <lb/>
            innen alſo bitter werden/ daß ſie vnangenem̃ zů eſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4398" xml:space="preserve">Wie aber etwan auß
              <lb/>
            enderungen der landſchafften vns bedaucht die ding/ ſo ſonſt einer art/ wi
              <lb/>
            der einander zů ſein/ alſo kom̃en allerley gewächs an ettlichen orthen von
              <lb/>
            inen ſelbs harfür. </s>
            <s xml:id="echoid-s4399" xml:space="preserve">Als in Atholien bey Ludnick in Schotten tregt das feld
              <lb/>
            gerſten on ſaamen/ vnnd wirt doch der weiſſen zů rocken/ alſo das die erdẽ
              <lb/>
            nitt für den weitzen/ ſonder rocken iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s4400" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4401" xml:space="preserve">Solliches iſt gar kein zweyffel. </s>
            <s xml:id="echoid-s4402" xml:space="preserve">dann wir ſehend daß mancherley kreüter
              <lb/>
            in dem feld wachſen/ wölches man mitt dem pflůg gearret hatt/ alſo das
              <lb/>
            man ſagen möchte/ die werend on ſaamen gewachſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4403" xml:space="preserve">vnnd iſt kein andere
              <lb/>
            vrſach in dem einen/ dañ in dem anderen/ wie auch die altẽ geglaubet/ doch
              <lb/>
            bedürffen die vollkommenere etwas mehr. </s>
            <s xml:id="echoid-s4404" xml:space="preserve">Dañ man bedarff nitt allein der
              <lb/>
            erden vñ ſoñen darzů/ ſonder auch einer vermiſchung vñ feülung. </s>
            <s xml:id="echoid-s4405" xml:space="preserve">Dañ ob
              <lb/>
            wol die gerſten in Schottland wachſet/ kom̃et das korn in Siciliẽ/ vnd die
              <lb/>
            Palmbeüm in Affrica harfür. </s>
            <s xml:id="echoid-s4406" xml:space="preserve">der ſaamen iſt wol nutz/ ja auch notwendig
              <lb/>
            zum überfluß/ vnnd nitt zů der wachſung/ dann es hatt die erden ſolliche
              <lb/>
            krafft an jren/ damitt allerley gewechs in jrer art erhalten werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s4407" xml:space="preserve">deßhal
              <lb/>
            ben můß ſich alle ding vermiſchen/ verenderen/ vnnd von ſeiner art kom-
              <lb/>
            men/ nitt allein auß beſonderbaren landsart/ ſonder auch auß dem feld-
              <lb/>
            bauw/ als vom ſtaub/ waſſer/ ſchatten/ vnnd anderem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4408" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4409" xml:space="preserve">Es ſeind auch ettliche gewächs in groſſem werdt/ wölche noch nitt gnůg
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0186-01" xlink:href="note-0186-01a" xml:space="preserve">Coca.</note>
            ſam bekant/ als die Coca/ derẽ bletter man in dem land Peru iſſet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4410" xml:space="preserve">e
              <unsure/>
            s wach-
              <lb/>
            ſet do har wie ein geſteüd/ vñ iſt doch kein baum/ ſonder man ſeyet es/ hatt
              <lb/>
            bletter wie der myrtus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4411" xml:space="preserve">es wachſet aber deſſen ſo vyl/ dz jren vyl fůrleüt/ ſo
              <lb/>
            es von einem land in das ander gebracht/ dorab ſeind reich worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s4412" xml:space="preserve">vnnd
              <lb/>
            weiß man doch nitt/ was es für ein nutzbarkeytt bringe/ daß es die Indier
              <lb/>
            den gantzen tag alſo keüwen ſollen/ vnd ſo begirig darnach ſtellen.</s>
            <s xml:id="echoid-s4413" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4414" xml:space="preserve">Es iſt noch ein ander gewechs/ aber ein baum/ ſo Mollis geneñet wirt/
              <lb/>
            wölcher faſt allein vnder allen beümen frucht tregt/ die auff den bergen
              <lb/>
            ſtond/ hatt kleine bletter/ vnnd einen geruch wie der fenchel. </s>
            <s xml:id="echoid-s4415" xml:space="preserve">Deſſen rin-
              <lb/>
            den iſt alſo heilſamm/ daß ſie alle müede vnnd geſchwolſt hin nim̃et/ wann
              <lb/>
            man ſie in waſſer ſeüdet/ vnnd die füeß darmitt weſchet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4416" xml:space="preserve">die zweiglin ſeind
              <lb/>
            dem zanfleiſch vnnd den zenen gůt/ wann man die zen mitt reybet vnnd
              <lb/>
            ſcuberet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4417" xml:space="preserve">Er tregt ein kleine frucht/ wölche/ wann man ſie in waſſer kochet/
              <lb/>
            allein auß mancherley art der kochung/ honig/ wein/ vnnd eſſig wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s4418" xml:space="preserve">Es
              <lb/>
            iſt aber offenbar daß zů erſt wein wirt/ dann eſſig/ daß honig aber kommet
              <lb/>
            an der ſüſſe von dem wein/ an der dicken aber volgetes dem wein nach.</s>
            <s xml:id="echoid-s4419" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4420" xml:space="preserve">Es iſt auch daſelbſten ein bintzen wurtzlen/ wann man die übernacht in
              <lb/>
            das waſſer legt/ zeüchtes der mehrteil an ſich/ wañ deſſen nitt vyl geweſen/
              <lb/>
            wann man den halben theil des überbelibenen außtrincket/ ſo purgiert es
              <lb/>
            leichtlich vnnd heilſammlich. </s>
            <s xml:id="echoid-s4421" xml:space="preserve">es zeiget auch Petrus Cieza an/ er habe diſes
              <lb/>
            zů dem anderen maal erfaren/ ſprechende/ diſe purgatz bedunck in geleich
              <lb/>
            deren ſo mitt Rheubaren beſchicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s4422" xml:space="preserve">die wurtzel iſt eines fingers dick.</s>
            <s xml:id="echoid-s4423" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4424" xml:space="preserve">Doch hab ich mir nitt fürgenom̃en alles hie auß zůrichtẽ/ ſon{der} in einem
              <lb/>
            ſtuck vyl andere anzeigen/ als ich mich deſſen zů mehrmalen bezeüget. </s>
            <s xml:id="echoid-s4425" xml:space="preserve">wir
              <lb/>
            hand auch vyl ding vnder augen/ daß wir nitt derffen zů den außlendiſchẽ
              <lb/>
            kommen. </s>
            <s xml:id="echoid-s4426" xml:space="preserve">Wie vylerley roſen ſehen wir/ vnnd wie wenig ſeind deren/
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0186-02" xlink:href="note-0186-02a" xml:space="preserve">Roſen farb.</note>
            wölche die ſeltzame farben alle daran geachtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s4427" xml:space="preserve">Die ro ten habend nitt
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>