Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <pb pagenum="354" xlink:href="001/01/364.jpg"/>
            <p id="N1B3A1" type="head">
              <s id="N1B3A3">GEORGII AGRICO
                <lb/>
              LAE DE RE METALLICA
                <lb/>
              LIBER DECIMVS.</s>
            </p>
            <p id="N1B3AA" type="main">
              <s id="N1B3AC">Qvoniam nono libro uenarum
                <expan abbr="excoquendarũ">excoquendarum</expan>
              &
                <lb/>
              metallorum conficiendorum rationem explicaui,
                <lb/>
              conſequens eſt ut explicem, quomodo
                <expan abbr="metallũ">metallum</expan>
              pre
                <lb/>
              cioſum à uili, uel contrà uile à precioſo ſecernatur:
                <lb/>
              ſæpius enim duo metalla, rarius plura ex una ea­
                <lb/>
              demque uena conflari ſolent. </s>
              <s id="N1B3C1">Naturaliter autem po­
                <lb/>
              tiſſimum auri quædam portio ineſt in
                <expan abbr="argẽto">argento</expan>
              & in
                <lb/>
              ære: argenti quædam in auro, in ære, in plumbo ni
                <lb/>
              gro, in ferro: æris aliqua in auro, in
                <expan abbr="argẽto">argento</expan>
              , in plum
                <lb/>
              bo nigro, in ferro: plumbi nigri aliqua in argento: ferri denique quædam in
                <lb/>
              ære. </s>
              <s id="N1B3D6">Sed ordiar ab auro: id ab argento, uel hoc etiam ab illo, ſeu natura, ſeu
                <lb/>
              ars permiſcuerit ea, ſeparatur aqua ualenti, & puluere, qui ferè ex ijſdem re­
                <lb/>
              bus, ex quibus aqua, conſtat. </s>
              <s id="N1B3DD">Verùm, ut hic etiam ordinem conſeruem,
                <expan abbr="dicã">dicam</expan>
                <lb/>
              primò de compoſitionibus rerum, ex quibus aqua illa conficitur: deinde de
                <lb/>
              conficiendi ratione: tum de modo, quo aurum ſecernitur ab argento, uel ar­
                <lb/>
              gentum ab auro. </s>
              <s id="N1B3EA">In omnibus autem ferè compoſitionibus ineſt
                <expan abbr="atramẽtum">atramentum</expan>
                <lb/>
              ſutorium uel alumen, quod ſola per ſe, magis tamen cum halinitro coniun­
                <lb/>
              cta ualeant ad
                <expan abbr="ſeparandũ">ſeparandum</expan>
              argentum ab auro: cùm cæteræ res, ut eis adiumen
                <lb/>
              to ſint, ſolæ ſua ui, ſuaque natura ea metalla ſecernere
                <expan abbr="">non</expan>
              poſſunt: ſed uix mul­
                <lb/>
              tæ coniunctæ. </s>
              <s id="N1B401">Verùm cùm plures
                <expan abbr="cõpoſitiones">compoſitiones</expan>
              exiſtant, aliquas ſubijciam. </s>
              <s id="N1B408">
                <lb/>
              In prima quidem, cuius uſus
                <expan abbr="cõmunis">communis</expan>
              eſt & uulgaris, eſt atramenti ſutorij li
                <lb/>
              bra & tantundem ſalis ac aquæ fontanæ triens. </s>
              <s id="N1B412">Secunda habet atramenti ſu
                <lb/>
              torij libras duas, halinitri unam,
                <expan abbr="tantũ">tantum</expan>
              aquæ fontanæ, uel fluuialis pondus,
                <lb/>
              quantum atramenti ſutorij, dum ignis ui in
                <expan abbr="puluerẽ">puluerem</expan>
              reſolueretur, perijt. </s>
              <s id="N1B421">Ter
                <lb/>
              tia conſtat ex atramenti ſutorij libris quatuor, halinitri duabus & dimidia,
                <lb/>
              aluminis ſelibra, aquæ fontanæ ſeſquilibra. </s>
              <s id="N1B428">Quarta ex atramenti ſutorij li­
                <lb/>
              bris duabus, halinitri totidem libris, aluminis quadrante, aquæ fontanæ do
                <lb/>
              drante. </s>
              <s id="N1B42F">Quinta ex halinitri libra, aluminis libris tribus, lateris
                <expan abbr="cõminuti">comminuti</expan>
              ſeli
                <lb/>
              bra, aquæ fontanæ dodrante. </s>
              <s id="N1B438">Sexta ex atramenti ſutorij libris quatuor, ha­
                <lb/>
              linitri tribus, aluminis una, lapidis, qui in fornaces ardentes coniectus facile
                <lb/>
              igni liqueſcit tertij generis item una, aquæ fontanæ ſeſquilibra. </s>
              <s id="N1B43F">Septima fit
                <lb/>
              ex atramenti ſutorij libris duabus, halinitri ſeſquilibra, aluminis ſelibra, lapi
                <lb/>
              dis, qui in fornaces ardentes coniectus facile igni liqueſcit, tertij generis li­
                <lb/>
              bra, aquæ fontanæ dextante. </s>
              <s id="N1B448">Octaua
                <expan abbr="cõficitur">conficitur</expan>
              ex atramenti ſutorij libris du
                <lb/>
              abus, halinitri totidem libris, aluminis ſeſquilibra, fecis aquarum, quæ
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
                <lb/>
              ab argento ſecernunt, libra: ad ſingulas autem libras affunditur aquæ puti­
                <lb/>
              dæ ſextans. </s>
              <s id="N1B459">In nona inſunt laterum coctorum libræ duæ, atramenti ſutorij
                <lb/>
              una, halinitri item una, ſalis
                <expan abbr="tantũ">tantum</expan>
              , quantum manu
                <expan abbr="cõprehendi">comprehendi</expan>
              poteſt, aquæ
                <lb/>
              fontanæ dodrans. </s>
              <s id="N1B468">Decima ſola caret </s>
              <s id="N1B46B">atramento ſutorio & alumine: Habet </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>