Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N19C10" type="main">
              <s id="N19C12">
                <pb pagenum="309" xlink:href="001/01/319.jpg"/>
              ignem excitet: quo modo tam catinus quàm focus dimidiæ horæ ſpacio ſa­
                <lb/>
              tis calefiunt: ac certe quidem ſi præcedente die uena in eadem fornace fue­
                <lb/>
              rit excocta citius calefiunt: ſi non fuerit excocta, tardius. </s>
              <s id="N19C34">Focus uerò & ca­
                <lb/>
              tinus ni ante calefiant quàm inijciatur uena excoquenda, ipſi uitium facient,
                <lb/>
              metalla damnum. </s>
              <s id="N19C3B">Nam ſi puluis, ex quo uterque eſt confectus, fuerit æſtiuo
                <lb/>
              tempore humidus, hyberno congelauerit, uterque ruptus unà cum metallis
                <lb/>
              & alijs tonitru inſtar ſonum fundens diſſipatur non ſine magno hominum
                <lb/>
              periculo. </s>
              <s id="N19C44">Deinde magiſter inijciat in fornacem recrementa: quæ liquefacta
                <lb/>
              ex ore defluent in catinum: mox obſtruat os luto, cum quo puluis
                <expan abbr="carbonũ">carbonum</expan>
                <lb/>
              eſt permiſtus: id autem manu apponat ad pilum ligneum teres, craſſum di­
                <lb/>
              gitos quinque, altum palmos duos: cuius manubrium ſit longum pedes tres. </s>
              <s id="N19C51">
                <lb/>
              Tum conto uncinato recrementa extrahat ex catino: et ſi uenam auri uel ar­
                <lb/>
              genti diuitem excocturus eſt, plumbi centumpondium in ipſum imponat:
                <lb/>
              ſin pauperem, dimidium: ad illam enim ei multo plumbo opus eſt: ad hanc,
                <lb/>
              pauco. </s>
              <s id="N19C5B">Mox plumbo ſuperinijciat titiones, ut liqueſcat: poſtea ritè faciat o­
                <lb/>
              mnia & ordine quodam inijciat in fornacem, primo tantam panum, ex pyri
                <lb/>
              te conflatorum, portionem, quanta ad uenam excoquendam opus eſt: de­
                <lb/>
              inde uenæ, cum ſpuma argenti & molybdæna atque lapidibus qui facile igni
                <lb/>
              liqueſcunt ſecundi generis miſtæ tantum, quantum duo aluei capiunt: tum
                <lb/>
              tot carbones, quot recipit alueus bracteis ligneis contextus: poſtremò re­
                <lb/>
              crementa: fornace iam dictis rebus repleta
                <expan abbr="uenã">uenam</expan>
              paulatim excoquat: ſed eam
                <lb/>
              non nimis ad
                <expan abbr="poſteriorẽ">poſteriorem</expan>
              fornacis parietem adijciat, ne circa nares
                <expan abbr="folliũ">follium</expan>
              fer­
                <lb/>
              ruminata ſpiritui impedimento ſit, ignisque minus luculenter ardeat. </s>
              <s id="N19C7A">Is certe
                <lb/>
              in præſtantium
                <expan abbr="excoctorũ">excoctorum</expan>
              numero ſemper habitus eſt, qui quatuor elemen
                <lb/>
              ta poteſt temperare. </s>
              <s id="N19C85">Temperat autem qui uenæ, quæ terræ particeps eſt,
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              plus quàm conuenit, in fornacem inijcit: qui aquam, quoties hanc res poſtu
                <lb/>
              lat, infundit: qui flatus follium moderatur arte: qui in ignem, qua parte lucu
                <lb/>
              lenter ardet, uenam iacit. </s>
              <s id="N19C92">Magiſter quidem aquam in utranque fornacis par­
                <lb/>
              tem paulatim infundens carbones madefaciat, ut ad eos adhæreſcant tenu­
                <lb/>
              iſſimæ uenarum partes, quæ alioqui flatu follium, & ui ignium agitatæ &
                <lb/>
              ſublatæ cum fumo euolarent. </s>
              <s id="N19C9B">Sed quia diuerſa uenarum
                <expan abbr="excoquendarũ">excoquendarum</expan>
              na
                <lb/>
              tura eſt, excoctores neceſſe habent focum nunc altum nunc humilem para­
                <lb/>
              re, & fiſtulam, in qua nares follium ſitæ ſunt, interdum ualde, interdum pa­
                <lb/>
              rum decliuem ponere: atque fornaci flatum follium modò lenem, modò uehe
                <lb/>
              mentem inſpirare. </s>
              <s id="N19CAA">Etenim ad uenas, quæ cito calefiunt & liqueſcunt, exco­
                <lb/>
              ctoribus opus eſt humili foco, fiſtula, quæ parum decliuis ſit poſita, flatu fol
                <lb/>
              lium leni: contrà ad eas, quæ tardè calefiunt & liqueſcunt alto foco, fiſtula,
                <lb/>
              quæ multum decliuis ſit collocata, flatu follium uehemente: ad has etiam o­
                <lb/>
              pus ipſis eſt fornace multum calfacta, & in qua prius recrementa ſunt reco­
                <lb/>
              cta, uel panes ex pyrite conflati, uel lapides, qui facile igni liqueſcunt, cocti:
                <lb/>
              quæ ni fiant uenæ inſidentes in foco fornacis, os obſtruunt & quaſi ſuffo­
                <lb/>
              cant: quod etiam minutulæ particulæ metallicæ, quæ, dum uenæ
                <expan abbr="lauarẽtur">lauarentur</expan>
              ,
                <lb/>
              ſubſederunt, facere
                <expan abbr="ſolẽt">ſolent</expan>
              . </s>
              <s id="N19CC5">Magni præterea folles habeant latas nares: ſi enim
                <lb/>
              anguſtæ fuerint, multus & magnus flatus nimis arctè & acutè inſpiratur
                <lb/>
              fornaci: unde materia liquefacta refrigeratur, & circa nares ferruminatur. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>