Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N101C3" type="main">
              <s id="N102C4">
                <pb xlink:href="001/01/005.jpg"/>
              minenſem, qui ſolus uerba uerſu incluſit. </s>
              <s id="N10303">Sunt alij multi de hac re libri, ſed
                <lb/>
              omnes obſcuri: quod ſcriptores iſti res alienis, non proprijs uocabulis no­
                <lb/>
              minent: & quod alij alijs atque alijs uocabulis, à ſe confictis, utantur, cum res
                <lb/>
              non mutent. </s>
              <s id="N1030C">Iſti magiſtri ſuis diſcipulis uias tradunt, quibus progreſſi uilia
                <lb/>
              metalla uarijs modis cocta corrumpant, &
                <expan abbr="quodãmodo">quodammodo</expan>
              in primam rerum
                <lb/>
              materiam reducant, eaque ratione id, quod in ipſis redundat, auferant: quod
                <lb/>
              deficit, compleant: atque precioſa, hoc eſt aurum & argentum, ex eis confici­
                <lb/>
              ant, quæ in catillis aut catinis perdurent, hæc facere poſſint necne poſſint,
                <lb/>
              non decerno: quia enim tot ſcriptores omni nobis aſſeueratione affirmant
                <lb/>
              ſe eò perueniſſe, quò curſum ſuum dirigebant, eis fides eſſe uidetur adhiben
                <lb/>
              da: quia nullos ex hac arte quondam diuites eſſe factos ſcriptum legimus,
                <lb/>
              nec nunc fieri uidemus, cùm tot ubiuis gentium fuerint, & ſint chymiſtæ, o­
                <lb/>
              mnesque omnes induſtriæ neruos dies noctesque contendant, ut maximos au
                <lb/>
              ri & argenti aceruos conſtruere poſſint, res in dubium uocatur: ſed ut ea fue
                <lb/>
              rit ſcriptorum indiligentia, ut nomina magiſtrorum, qui ex hoc opificio ma
                <lb/>
              gnam pecuniam
                <expan abbr="cõſecuti">conſecuti</expan>
              ſunt, memoriæ non tradiderint, certe diſcipuli de­
                <lb/>
              creta eorum uel non cognoſcunt, uel cognita non ſeruant. </s>
              <s id="N10331">Nam ſi ea perci­
                <lb/>
              perent, cùm tam multi fuerint, & ſint: oppida iam diu auro & argento reple­
                <lb/>
              uiſſent: quorum uanitatem etiam libri declarant, in quibus Platonis & Ari­
                <lb/>
              ſtotelis, aliorumque philoſophorum nomina inſcribunt, ut iſtæ glorioſæ in­
                <lb/>
              ſcriptiones ſpecie doctrinæ uiris ſimplicibus imponant. </s>
              <s id="N1033C">Eſt alterum genus
                <lb/>
              chymiſtarum, quod uilium metallorum ſubſtantiam non immutat, ſed ipſa
                <lb/>
              uel auri uel argenti colore tingit, & noua forma induit: ut ca uideantur eſſe
                <lb/>
              quæ
                <expan abbr="">non</expan>
              ſunt: qua forma ignis calore de eis, tanque aliena ueſte detracta in ſu­
                <lb/>
              am redeunt ſpeciem: qui, quia decipiunt,
                <expan abbr="">non</expan>
              ſolum ſummo in odio ſunt, ſed
                <lb/>
              eorum fraus capite plectitur. </s>
              <s id="N10351">Nec minus fraudem capitalem admittit tertium
                <lb/>
              chymiſtarum genus: quod auri uel argenti particulam, in aliquo carbone in­
                <lb/>
              cluſam, in catinum conijciens fingit ſe additamentis, quæ uim eliciendi ha­
                <lb/>
              beant, admiſtis conficere uel aurum ex auripigmento, uel argentum ex plum
                <lb/>
              bo candido ſimilibusque. </s>
              <s id="N1035C">Verùm de arte chymica, ſi modo ars eſt, aliàs plu­
                <lb/>
              ra nunc ad metallicam reuertar: quoniam eam integram nulli ſcriptores lite
                <lb/>
              ris mandarunt, ac exteræ nationes & gentes noſtram linguam non intelli­
                <lb/>
              gunt, & ſi eam intelligerent, exiguam artis partem ex noſtris iſtis ſcriptori­
                <lb/>
              bus poſſent diſcere, hos duodecim libros Dere metallica conſcripſi: quo
                <lb/>
              rum PRIMVS habet ea quæ contra hanc
                <expan abbr="artẽ">artem</expan>
              & metalla atque metallicos, uel
                <lb/>
              ab ijſdem dici poſſunt: SECVNDVS metallicum informat, & .n ſermonem,
                <lb/>
              qui haberi ſolet de uenis inueniendis, dilabitur. </s>
              <s id="N10371">TERTIVS eſt de uenis &
                <lb/>
              fibris, eorumque
                <expan abbr="cõmiſſuris">commiſſuris</expan>
              . </s>
              <s id="N1037A">QVARTVS explicat rationem dimetiendi ue­
                <lb/>
              nas, atque etiam expromit officia metallica. </s>
              <s id="N1037F">QVINTVS foſſionem uenarum
                <lb/>
              & artem menſoris docet. </s>
              <s id="N10384">SEXTVS deſcribit inſtrumenta & machinas me
                <lb/>
              tallicas. </s>
              <s id="N10389">SEPTIMVS eſt de experimento uenarum. </s>
              <s id="N1038C">OCTAVVS præcipit
                <lb/>
              de opificio uenæ urendæ, contundendæ, lauandæ, torrendæ. </s>
              <s id="N10391">NONVS ex­
                <lb/>
              coquendarum uenarum rationem exponit. </s>
              <s id="N10396">DECIMVS rei metallicæ ſtudi
                <lb/>
              oſos inſtruit ad munus diſcernendi
                <expan abbr="argẽtum">argentum</expan>
              ab auro, atque plumbum ab co­
                <lb/>
              dem & argento. </s>
              <s id="N103A1">VNDECIMVS tradit uias ſeparandi argentum ab ære. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>