Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1490C" type="main">
              <s id="N1493B">
                <pb pagenum="182" xlink:href="001/01/192.jpg"/>
              ni quidem ſunt, non tamen optimi, quod is etiam cinis non careat minu­
                <lb/>
              tis lapillis & arenulis. </s>
              <s id="N1494B">
                <expan abbr="Verũ">Verum</expan>
              ut optimi catilli fieri poſſint, à cinere omne pur
                <lb/>
              gamentum auferatur: quod duplex eſt,
                <expan abbr="alterũleue">alterum leue</expan>
              , cuiuſmodi ſunt carbun­
                <lb/>
              culi & pinguitudines, atque res aliæ aquis innatantes: alterum graue, quales
                <lb/>
              ſunt lapilli, arenulæ, & ſi quæ aliæ res reſident in fundo uaſculi. </s>
              <s id="N1495B">Itaque primo
                <lb/>
              aqua infundatur in cinerem & leue purgamentum auferatur. </s>
              <s id="N14960">Deinde cinis
                <lb/>
              agitetur manibus, ut bene
                <expan abbr="">cum</expan>
              aqua miſceatur: quæ turbida & impura infun­
                <lb/>
              datur in alterum uaſculum: quo modo remanent in priori uaſculo lapilli &
                <lb/>
              arenulæ, ac ſi quid aliud fuerit graue quæ reijciuntur. </s>
              <s id="N1496D">Poſtquam uerò cinis
                <lb/>
              omnis in hoc altero uaſculo reſederit, quod ex aqua cognoſcitur ſi pura fa­
                <lb/>
              cta guſtatum non
                <expan abbr="cõmoueat">commoueat</expan>
              lixiuij ſapore, tunc aqua effundatur: cinis au­
                <lb/>
              tem, qui remanſit in uaſculo in ſole aut fornace ſiccetur: atque is aptus eſt ad
                <lb/>
              catillos: maximè ſi fuerit faginus, aut ex alijs lignis, cui accretiones annuæ te
                <lb/>
              nues ſunt. </s>
              <s id="N1497E">Qui uerò ex uitio ſarmentis & lignis, quibus accretiones annuæ
                <lb/>
              ſunt craſſæ, factus fuerit,
                <expan abbr="">tam</expan>
              bonus non eſt: etenim catilli ex eo formati, quod
                <lb/>
              ſatis ſicci non ſint, in igni diuidi &
                <expan abbr="diſrũpi">diſrumpi</expan>
                <expan abbr="ſolẽt">ſolent</expan>
              ac abſorbere metalla. </s>
              <s id="N14991">Quo­
                <lb/>
              circa ſi faginus aut eius ſimilis non fuerit, in promptu globulos ex tali cine­
                <lb/>
              re, qui modo iam dicto fuerit purgatus, artifices faciunt, eosque in fornace pi
                <lb/>
              ſtoris uel figuli
                <expan abbr="ponũt">ponunt</expan>
              , ut igneſcant. </s>
              <s id="N1499E">Ignis
                <expan abbr="em̃">eum</expan>
              quicquid pingue fuerit &
                <expan abbr="hu­midũ">hu­
                  <lb/>
                midum</expan>
                <expan abbr="cõſumit">conſumit</expan>
              , atque
                <expan abbr="tandẽ">tandem</expan>
              ex ipſis catillos formant. </s>
              <s id="N149B3">Omnis
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              cinis quo ue­
                <lb/>
              tuſtior, eo melior eſt:
                <expan abbr="ſiccitatẽ">ſiccitatem</expan>
              nanque
                <expan abbr="ſummã">ſummam</expan>
              ipſi eſſe neceſſe eſt: qua de cau­
                <lb/>
              ſa cinis qui fit ex oſſib. </s>
              <s id="N149C6">
                <expan abbr="cõbuſtis">combuſtis</expan>
              , præcipuè uerò ex capitis
                <expan abbr="animãtiũ">animantium</expan>
              oſſibus,
                <lb/>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              idoneus eſt ad catillos:
                <expan abbr="">tum</expan>
              qui fit ex cornib. </s>
              <s id="N149D9">
                <expan abbr="ceruorũ">ceruorum</expan>
              , & ex ſpinis
                <expan abbr="piſciũ">piſcium</expan>
              . </s>
              <s id="N149E3">
                <lb/>
              Poſtremò aliqui
                <expan abbr="capiũt">capiunt</expan>
                <expan abbr="cinerẽ">cinerem</expan>
              , qui fit ex ſcobe corij
                <expan abbr="cõbuſta">combuſta</expan>
              : nam coriarij &
                <lb/>
              alutarij
                <expan abbr="coriũ">corium</expan>
              , à pilis
                <expan abbr="purgatũ">purgatum</expan>
              radunt & diſcobinant. </s>
              <s id="N149FD">Nonnulli uerò malunt
                <lb/>
              uti
                <expan abbr="cõpoſitionibus">compoſitionibus</expan>
              ,
                <expan abbr="quarũ">quarum</expan>
              hæc laudatur, quæ habet cineris ex oſſibus ani­
                <lb/>
              mantium uel ex ſpinis piſcium partem
                <expan abbr="unã">unam</expan>
              & dimidiam: cineris fagini par­
                <lb/>
              tem unam, cineris ſcobis corij combuſtæ partem dimidiam: ex hac enim mi
                <lb/>
              ſtura fiunt boni catilli, ſed multò meliores conficiuntur ex paribus portio­
                <lb/>
              nibus cineris ſcobis corij combuſtæ, cineris oſſium capitis ouilli uel uituli­
                <lb/>
              ni, cineris cornu ceruini: at omnium optimi formantur ex ſolius cornu cer­
                <lb/>
              uini uſti puluere: nam is propter uehementem ſiccitatem metalla minime
                <lb/>
              combibit. </s>
              <s id="N14A1C">Veruntamen noſtrates metallici plerunque eos efficiunt ex cinere
                <lb/>
              fagino: quem modo iam dicto paratum primò
                <expan abbr="cõſpergunt">conſpergunt</expan>
              zytho uel aqua,
                <lb/>
              ut cohærere poſſit, & in mortariolo tundunt. </s>
              <s id="N14A27">Deinde cineribus, qui ſunt ex
                <lb/>
              caluarijs quadrupedum, aut ex piſcium ſpinis, inſperſis iterum
                <expan abbr="tundũt">tundunt</expan>
              : quo
                <lb/>
              autem magis tunduntur, eo meliores fiunt. </s>
              <s id="N14A32">Quidam uerò lateres terunt, &
                <lb/>
              eum puluerem cribratum inſpergunt cineri fagino: nam iſtiuſmodi pulue­
                <lb/>
              res non ſinunt molybdænam corrodentem catillos, aurum uel
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ſor
                <lb/>
              bere. </s>
              <s id="N14A3F">Alij ut idem caueant catillos formatos oui albumine
                <expan abbr="humectãt">humectant</expan>
              , & ite­
                <lb/>
              rum in ſole ſiccatos tundunt, maximè ſi uenam uel æs, quod ferrum in ſe
                <expan abbr="cõtinet">con
                  <lb/>
                tinet</expan>
              , uoluerint explorare. </s>
              <s id="N14A4E">
                <expan abbr="Nõnulli">Nonnulli</expan>
              autem lacte bouino iterum atque iterum
                <lb/>
              madefaciunt cineres, eosque exiccant, & in mortariolo tundunt, atque format
                <lb/>
              catillos. </s>
              <s id="N14A58">At in officinis, in quibus argentum ab ære ſecernitur, ex cineris cati
                <lb/>
              ni ſecundæ fornacis, qui admodum ſiccus eſt, duabus partibus et una
                <expan abbr="oſſiũ">oſſium </expan>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>