Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
471 ccccxv
472 ccccxvi
473 ccccxvij
474 ccccxviij
475 ccccxix
476 ccccxx
477 ccccxxi
478 ccccxxij
479 ccccxxiij
480 ccccxxiiij
481 ccccxxv
482 ccccxxvi
483 ccccxxvij
484 ccccxxvij
485 ccccxxxix
486 ccccxxx
487 ccccxxxi
488 ccccxxxij
489 ccccxxxiij
490 ccccxxxiiij
491 ccccxxxv
492 ccccxxxvi
493 ccccxxxvij
494 ccccxxxviij
495 ccccxxxix
496 ccccxl
497 ccccxli
498 ccccxlij
499 cccclxiij
500 ccccxliiij
< >
page |< < (cccclxiij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div622" type="section" level="1" n="58">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14297" xml:space="preserve">
              <pb o="cccclxiij" file="0499" n="499" rhead="ſachen/ Das zehend bůch."/>
            Man ſoll ein ſchönen/ güten/ wolriechenden wein ſo ein mittel alter hatt/
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0499-01" xlink:href="note-0499-01a" xml:space="preserve">G@t br
                <gap/>
                <lb/>
              wein z
                <gap/>
                <lb/>
              @hen.</note>
            nem̃en/ vnnd in einem glaß/ deſſen halß nit weniger dann drey ellenbogen
              <lb/>
            hoch/ bey einem gemachen oder kleinen feüwr diſtillieren.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14298" xml:space="preserve">
              <figure xlink:label="fig-0499-01" xlink:href="fig-0499-01a" number="63">
                <variables xml:id="echoid-variables51" xml:space="preserve">A B C D</variables>
              </figure>
            Man wirt zů erſten an der gantzen weite A B C ein ordnung
              <lb/>
            ſehen/ als wañ es an ſeyleren beſchehen/ alſo dz ein tropffen
              <lb/>
            an dem anderen ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s14299" xml:space="preserve">man ſol auch alſo das beſt waſſer zůſam
              <lb/>
            men leſen/ biß die tröpfflein gar aneinanderen ſtoßen/ vnnd
              <lb/>
            faſt flieſſen thůt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14300" xml:space="preserve">Zů letſt ſoll man das geſchirr dannen thůn
              <lb/>
            D/ wañ wir ſehen das die tropffen ſchier wöllen auff hören/
              <lb/>
            diſes beſchicht/ wañ faſt der zwölfft theil wein heraußkom̃en.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14301" xml:space="preserve">Alſo wirt diſes waſſer gar lauter ſein/ die weil allein das ſub-
              <lb/>
            tyl/ krefftig/ vñ ſtarck theil des weins hinauff geſtigẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14302" xml:space="preserve">Doch
              <lb/>
            breñet diſes waſſer nit gern/ iſt auch nit gar zůhitzig oder tro
              <lb/>
            cken/ dieweil es noch nitt alle krafft des feüwrs/ auch nitt zů
              <lb/>
            mehrmalen erfarẽ hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14303" xml:space="preserve">Darũb wirt es des weins geſchmack gar wol habẽ/
              <lb/>
            wirt auch gar lieblich ſein/ dieweil es der blům/ vñ alſo zůreden/ das leben
              <lb/>
            des wins iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14304" xml:space="preserve">Man ſoll auch diſes nit die fünfft eſſentiã nennen/ dañ es mag
              <lb/>
            nit gar rein werden/ man habe es dann zů offtermalen gediſtilliert/ darũb
              <lb/>
            iſt es nit gar lauter/ vnd doch faſt gůt/ dieweil es des gantzen weins krafft
              <lb/>
            an im hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14305" xml:space="preserve">Es wirt aber die krafft nit gemehret/ wie geſagt/ wañ man es
              <lb/>
            offt diſtilliert/ dañ des feüwrs krafft die wachſet/ vnd iſt aber dz feüwr ein
              <lb/>
            zerſtörung (wie geſagt) einer anderen ſubſtantz/ es ſeye dañ diſe etwz kreffti
              <lb/>
            ger. </s>
            <s xml:id="echoid-s14306" xml:space="preserve">Deßhalben mehren ſich die krefft/ vnd mit den krefftẽ der geruch vñ ge
              <lb/>
            ſchmack auff drey weg. </s>
            <s xml:id="echoid-s14307" xml:space="preserve">zũ erſten wañ man ein whal darinnẽ hatt/ wañ man
              <lb/>
            gewechs nim̃et eines mittel alters/ {der} mertheil auß den gebirgẽ eines gůten
              <lb/>
            geruch/ friſch/ der beſtẽ arth/ ſo etwz getröcknet an dem ſchattẽ/ vñ alſo {der} ge
              <lb/>
            leichen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14308" xml:space="preserve">Demnach in meßigung des feůwrs/ in gleßenen geſchirren/ auch an
              <lb/>
            weyß vnd geſtalt/ wie etwan vorgeſagt in des roßwaſſers diſtillierũg. </s>
            <s xml:id="echoid-s14309" xml:space="preserve">Wañ
              <lb/>
            auch die ſubſtantz offt geäferet wirt/ als wañ wir offt eingieſſen.</s>
            <s xml:id="echoid-s14310" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14311" xml:space="preserve">Man mag auch deren krafft bald mehrẽ/ ſo des feüwrs würckung bekom
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0499-02" xlink:href="note-0499-02a" xml:space="preserve">waſſer ſo de@
                <lb/>
              ſtein in der
                <lb/>
              blaſen zer-
                <lb/>
              bricht.</note>
            men/ als wañ wir ein waſſer diſtillierẽ ſo den ſtein brechẽ ſoll. </s>
            <s xml:id="echoid-s14312" xml:space="preserve">Darũb ſollen
              <lb/>
            wir zů erſten lůgẽ/ wie doch {der} ſtein von dem waſſer gebrochen werde. </s>
            <s xml:id="echoid-s14313" xml:space="preserve">diſes
              <lb/>
            wirt bekañt/ wañ wir zůerſt ſetzẽ wie der ſtein zerbreche. </s>
            <s xml:id="echoid-s14314" xml:space="preserve">es iſt vor angezeigt
              <lb/>
            dz die zerbrechũg in den löcheren beſchicht/ welches die Griechẽ Poros oder
              <lb/>
            ſchweißlöchlin neñen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14315" xml:space="preserve">alſo thůt jm auch dz waſſer wañ es dardurch tringet
              <lb/>
            vñ zertheilet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14316" xml:space="preserve">wie aber diſes durchtringe/ iſt offenbar/ namlich durch ſei ey-
              <lb/>
            gene ſubteiligkeit. </s>
            <s xml:id="echoid-s14317" xml:space="preserve">wie er aber zerbreche/ iſt nit bekant. </s>
            <s xml:id="echoid-s14318" xml:space="preserve">Es müſſen aber zer-
              <lb/>
            theilende ding ſein/ vnd durch beſondere qualiteten vnd eigenſchafften ge
              <lb/>
            temperiert. </s>
            <s xml:id="echoid-s14319" xml:space="preserve">Es erzellet Galenus in ſollichem faal vier fürneme ſtuck. </s>
            <s xml:id="echoid-s14320" xml:space="preserve">Meer
              <lb/>
            diſtel ſaamen/ verbrennet glaß/ Cappadociſch o{der} farbſtein/ vñ Iudẽſtein
              <lb/>
            dz weiblin. </s>
            <s xml:id="echoid-s14321" xml:space="preserve">er vermeint auch an einẽ anderẽ orth/ dz der ſtein von denen din
              <lb/>
            gen zerbreche/ ſo ſubtyl machẽd. </s>
            <s xml:id="echoid-s14322" xml:space="preserve">Alſo iſt die gãtze rechnũg/ dz ſie zertheilẽ vñ
              <lb/>
            ſubtyl machẽd/ on beſon{der}e große hitz. </s>
            <s xml:id="echoid-s14323" xml:space="preserve">es zertheilẽ aber alle bittere ding/ vñ
              <lb/>
            machẽd alle warme ſubtyl. </s>
            <s xml:id="echoid-s14324" xml:space="preserve">Es were aüch gůt dz vyl mehr Galenus hette an
              <lb/>
            gezeigt/ welches dañ faſt wol von nöten/ vñ jm eigentlich zůgeſtanden/ wie
              <lb/>
            doch {der} Iüdiſch ſtein zertheile/ vñ wie die bittere ding ſollichs thüẽd/ dieweil
              <lb/>
            doch diſer ſtein nit bitterer dañ {der} Aloe o{der} gẽtiana iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14325" xml:space="preserve">wie auch dz verbreñet
              <lb/>
            glaß möge zertheilẽ/ vnd in ſtein kom̃en/ weil es ein dickere ſubſtantz hatt.</s>
            <s xml:id="echoid-s14326" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>