Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
501 ccccxlv
502 ccccxlvi
503 ccccxlvij
504 ccccxlviij
505 ccccxlix
506 ccccl
507 ccccli
508 cccclij
509 ccccliij
510 ccccxliiij
511 cccclv
512 cccclvi
513 cccclvij
514 cccclviij
515 cccclix
516 cccclx
517 cccclxi
518 cccclxij
519 cccclxiij
520 cccclxiiij
521 cccclxv
522 cccclxvi
523 cccclxvij
524 cccclxviij
525 cccclxix
526 cccclxx
527 cccclxxi
528 cccclxxij
529 cccclxxiij
530 cccclxxiiij
< >
page |< < (ccccliij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div622" type="section" level="1" n="58">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14652" xml:space="preserve">
              <pb o="ccccliij" file="0509" n="509" rhead="ſachen/ Das zehendt bůch."/>
            auch iſt ſchwartz/ dieweil es ein matery der ſchwartzen ſchreib dinten iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14653" xml:space="preserve">es
              <lb/>
            iſt aber ein yedes ſchwartz ding/ vorab was von Metall iſt/ verbrent. </s>
            <s xml:id="echoid-s14654" xml:space="preserve">wz ver
              <lb/>
            brẽt iſt ſcharpff. </s>
            <s xml:id="echoid-s14655" xml:space="preserve">dañ wie Galenus ſagt/ iſt der ſcharff vnd reß geſchmack am
              <lb/>
            aller hitzigeſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s14656" xml:space="preserve">es mag aber nitt ſo gar ſcharpff ſein/ es ſeye dañ der ſubtey
              <lb/>
            ler theil von der erden mitt dem öl vermiſchet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14657" xml:space="preserve">vnd iſt diſes darum̃ am me-
              <lb/>
            hrſten verbrennet/ weil ſie ſubteyl iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14658" xml:space="preserve">es beſchicht aber durch dẽ brentẽ wein
              <lb/>
            das diſes nitt hinauff ſteige/ auch nit mehr durch dẽ brand gederret werde/
              <lb/>
            daß hinauff faret. </s>
            <s xml:id="echoid-s14659" xml:space="preserve">deßhalben hilffet der brent wein in zwen weg/ daß das öl
              <lb/>
            nitt alſo ſtarck ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s14660" xml:space="preserve">Weil dañ diſem alſo/ můß mã das öl nit alles ſo wol da-
              <lb/>
            rauß ziehen/ ſonder als bald man anfahet des verbrentzeleten entpfinden/
              <lb/>
            ſtill ſtellen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14661" xml:space="preserve">dann alſo wirt alles/ ſo dar von geſagt/ war ſein vnnd ſonſt nit.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14662" xml:space="preserve">Dann wann man die die diſtillierung bey zeytten ſtellet/ faret allein diſes
              <lb/>
            hinauff ſo am feißten iſt/ vnnd nitt vyl erden bey im vermiſchet hatt/ vnd
              <lb/>
            deßhalben auch minder verbrennet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14663" xml:space="preserve">Doch iſt diſes für ſich ſelbs ietz bekant. </s>
            <s xml:id="echoid-s14664" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Nun wöllen wir diſes eroffnen/ warumb die wermung in dem blinden ge-
              <lb/>
            ſchirr/ oder in zweyen geſchirren durch Mariẽ bad/ oder ſand oder äſchen/
              <lb/>
            oder ander der geleichen werme/ ein liebligkeytt bringe/ ſo es doch mehr
              <lb/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="32"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="33"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="34"/>
            den ſcharpffenn geſchmack mehren ſolte. </s>
            <s xml:id="echoid-s14665" xml:space="preserve">dann der ſcharpff geſchmack kom-
              <lb/>
            met von der werme. </s>
            <s xml:id="echoid-s14666" xml:space="preserve">Alſo iſt zů erſten bekant/ daß alles in vergleichung ge-
              <lb/>
            redt wirt/ alſo daß diſe werme billich möchte ein kelte genennet werden.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14667" xml:space="preserve">dañ wir habend angezeigt/ daß man des ſommers werme/ auch diſe ſo von
              <lb/>
            einem kleinen feüwr kom̃et/ ſolle ein kelte neñen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14668" xml:space="preserve">es hat auch deſſen krafft/
              <lb/>
            weil alle metall vnnd ettliche metalliſche ding/ ſo von einer groſſen werme
              <lb/>
            weich worden/ daran wider zůſam̃en gefroren. </s>
            <s xml:id="echoid-s14669" xml:space="preserve">Dieweil dañ diſe werme ein
              <lb/>
            platz vñ krafft der kelte durch ein vergleichung hatt/ zerſtöret ſie die eigen-
              <lb/>
            ſchafft ſo diſes durch ein treffenliche hitz bekom̃en/ vñ hiemit auch den ſchar
              <lb/>
            pffen geſchmack/ ſo es daruon bekommen.</s>
            <s xml:id="echoid-s14670" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14671" xml:space="preserve">Diſes iſt die gemein vrſach/ aber nach nit die beſondere. </s>
            <s xml:id="echoid-s14672" xml:space="preserve">darũb wöllẽ wir
              <lb/>
            ſolche auch eroffnen/ damit man der ſach ein verſtand bekom̃e. </s>
            <s xml:id="echoid-s14673" xml:space="preserve">dann es iſt
              <lb/>
            ein handel/ an wölchem nit wenig gelegen/ dieweil wir etwan ſonſt angezei-
              <lb/>
            get/ der lufft werde alſo bereittet/ daß er die fünfft eſſentz oder ein waſſer {der}
              <lb/>
            vntödtlichkeit möge genennet werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s14674" xml:space="preserve">Diſes iſt aber der menſchen neetar
              <lb/>
            vnnd götter tranck/ wiewol etliche vermeinend man mache es auß dem be-
              <lb/>
            kanndten kraut Daneta/ als wir vorhin habend angezeigt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14675" xml:space="preserve">wie dañ diſe ge-
              <lb/>
            ringe werme alle ſcharpffe ding auff löſet/ vnnd von einanderen treibt/ al-
              <lb/>
            ſo verzeert ſie auch den weſſerigen theil. </s>
            <s xml:id="echoid-s14676" xml:space="preserve">Dañ diſes iſt eroffnet/ daß die feiß-
              <lb/>
            te feüchtigkeit/ wann ſie bey dem weſſerigen iſt/ nitt von einanderen kom-
              <lb/>
            met/ biß die weſſerigkeit gar verzeert iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14677" xml:space="preserve">Was aber feißt/ wirt alles von der
              <lb/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="32"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="33"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="34"/>
            zimlichen werme wol gekochet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14678" xml:space="preserve">vnnd darumb iſt beſſer man brauche ein lau
              <lb/>
            we werme/ vnd am aller mehrſten bey dem end. </s>
            <s xml:id="echoid-s14679" xml:space="preserve">Darũb wann man ſolches
              <lb/>
            auch in der oliuen trůſen thet/ wurden ſie vyl baß/ dañ an der Sonnen ge-
              <lb/>
            leütteret/ dieweil ſie faſt vngeleich beſchicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s14680" xml:space="preserve">Alſo bringt diſe inſolatiõ/ wer
              <lb/>
            mung/ vnd temperatur drey nutzbarkeit. </s>
            <s xml:id="echoid-s14681" xml:space="preserve">die weſſerige feüchte wirt reſolui-
              <lb/>
            ert/ auch ein theil deß verbroñens/ vnd wirt die feißte wol gekochet/ darũb
              <lb/>
            wirt die ſubſtantz gar ſubteyl. </s>
            <s xml:id="echoid-s14682" xml:space="preserve">Dañ die kochung machet alles dicker. </s>
            <s xml:id="echoid-s14683" xml:space="preserve">die theil
              <lb/>
            aber auß wölchẽ/ es vermiſchet/ ſeind ſubteyler. </s>
            <s xml:id="echoid-s14684" xml:space="preserve">dañ dz gold iſt wol kochet/
              <lb/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="32"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="33"/>
              <handwritten xlink:label="hd-0509-1" xlink:href="hd-0509-1a" number="34"/>
            vnd darũb faſt dick. </s>
            <s xml:id="echoid-s14685" xml:space="preserve">doch iſt dz ſelbig auß ſubteylẽ theilen züſamẽ geordnet.</s>
            <s xml:id="echoid-s14686" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">was in diſtil-
            <lb/>
          lierüg zůve@
            <lb/>
          weiden.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14687" xml:space="preserve">Man ſoll aber in gemein in allen diſtillierungen acht haben/ an </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>