Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <pb pagenum="148" xlink:href="001/01/158.jpg"/>
            <p id="N136B8" type="main">
              <s id="N136BA">At machinarum, quæ pilis aquas
                <expan abbr="hauriũt">hauriunt</expan>
              , item ſex ſunt formæ nobis no­
                <lb/>
              tæ: quarum prima ſic ſe habet. </s>
              <s id="N136C3">Sub ſummo terræ corio uel cuniculo foditur
                <lb/>
              cauerna, ac undique robuſtis tignis & aſſeribus ſubſtruitur, ne ruinis uel ho­
                <lb/>
              mines opprimantur uel machina frangatur. </s>
              <s id="N136CA">In ea cauerna ſubſtructa collo­
                <lb/>
              catur rota, in axi angulato incluſa. </s>
              <s id="N136CF">Axis autem codaces ferrei in dimidiatis
                <lb/>
              catillis item ferreis uerſantur: qui in tignis
                <expan abbr="admodũ">admodum</expan>
              robuſtis incluſi ſunt. </s>
              <s id="N136D8">
                <lb/>
              Rota uerò plerunque alta eſt pedes quatuor et uiginti, rarò triginta, nihil diſ­
                <lb/>
              ſimilis ad molendum frumentum fabricatæ: niſi quod paulò ſit anguſtior:
                <lb/>
              axi ab altera parte
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
              eſt in medio
                <expan abbr="circũcirca">circuncirca</expan>
              excauatum, in quod mul
                <lb/>
              tæ fibulæ ferreæ quater curuatæ ſunt infixæ: in quib. </s>
              <s id="N136EA">quia annuli
                <expan abbr="inhærẽt">inhærent</expan>
              ca
                <lb/>
              tena ductaria per fiſtulas extrahitur ex lacuna, rurſusque in eandem demitti­
                <lb/>
              tur per tigna excauata uſque ad ad imum libramentum: orbis eſt ferreus cir­
                <lb/>
              cum axiculum ferreum: cuius uterque codax in craſſi ferri, ad tignum affixi, ca
                <lb/>
              tillo uerſatur: in quo tympano catena inuoluta aquas pilis hauſtas per fiſtu­
                <lb/>
              las effert. </s>
              <s id="N136FB">Quæque fiſtula quinque ferreis circulis palmum latis & digitum craſ
                <lb/>
              ſis cingitur: qui æqualia eius ſpacia diuidunt & muniunt, eorum primus ei
                <lb/>
              communis eſt cum fiſtula antecedente in qua includitur: ultimus cum
                <expan abbr="con­ſe〈quẽ〉te">con­
                  <lb/>
                ſequente</expan>
              , quæ in ea includitur: quæque fiſtula, excepta prima, ſumma parte ex­
                <lb/>
              trinſecus circumcirca longitudine digitorum ſeptem craſsitudine trium ex­
                <lb/>
              cauata eſt, ut in eam quæ antecedit, inſeri poſſit: quæque, excepta ultima, ima
                <lb/>
              parte interius circumcirca pari longitudine, ſed craſſitudine palmi, reſecta
                <lb/>
              eſt ut eam quæ ſequitur recipere poſſit: quæque ferreis fibulis ad putei tigna
                <lb/>
              affigitur, ut immobilis maneat. </s>
              <s id="N13712">Per has continentes fiſtulas aquæ pilis cate­
                <lb/>
              næ ductariæ ex lacuna extrahuntur uſque ad cunículum: ubi per ſupremæ fi­
                <lb/>
              ſtulæ aperturam exprimuntur in canalem per quem
                <expan abbr="effluũt">effluunt</expan>
              . </s>
              <s id="N1371D">Pilæ uerò quæ
                <lb/>
                <expan abbr="ducũt">ducunt</expan>
              aquam, implicantur annulis ferreis catenæ ductariæ: diſtatque una ab
                <lb/>
              altera pedibus ſex: conſtant ex caudæ equinæ pilis corio inſutis, ne ferreis
                <lb/>
              tympani fibulis
                <expan abbr="euellãtur">euellantur</expan>
              : tantæ ſunt ut utraque manu capi poſſint. </s>
              <s id="N1372D">Si autem
                <lb/>
              hæc machina ſub ſummo terræ corio fuerit collocata, riuus, qui eius
                <expan abbr="circũ­agit">circun­
                  <lb/>
                agit</expan>
              rotam, per ſubdiales canales deducitur: ſi ſub cuniculo, per ſubterrane­
                <lb/>
              os. </s>
              <s id="N1373A">Itaque rotæ pinnæ, ab impetu fluminis percuſſæ,
                <expan abbr="progrediẽtes">progredientes</expan>
              uerſant ro
                <lb/>
              tam: atque unà cum ea tympanum: quo modo catena ductaria extracta pilis
                <lb/>
              per fiſtulas exprimit aquas. </s>
              <s id="N13745">Huius machinæ rota ſi alta fuerit pedes quatu­
                <lb/>
              or & uiginti ex puteo, alto pedes
                <expan abbr="ducẽtos">ducentos</expan>
              & decem, extrahit aquas: ſi pedes
                <lb/>
              triginta, ex puteo alto pedes ducentos & quadraginta. </s>
              <s id="N13750">Sed huic opus eſt ri
                <lb/>
              uo cui maior uis aquarum ſit.</s>
            </p>
            <p id="N13755" type="caption">
              <s id="N13757">R
                <emph type="italics"/>
              ota
                <emph.end type="italics"/>
              A. A
                <emph type="italics"/>
              xis
                <emph.end type="italics"/>
              B. C
                <emph type="italics"/>
              odaces
                <emph.end type="italics"/>
              C. A
                <emph type="italics"/>
              rmillæ
                <emph.end type="italics"/>
              D. T
                <emph type="italics"/>
              ympanum
                <emph.end type="italics"/>
              E.
                <lb/>
              A
                <emph type="italics"/>
              nſæ ferreæ
                <emph.end type="italics"/>
              F. C
                <emph type="italics"/>
              atena ductaria
                <emph.end type="italics"/>
              G. T
                <emph type="italics"/>
              igne
                <emph.end type="italics"/>
              H.
                <lb/>
              P
                <emph type="italics"/>
              ilæ
                <emph.end type="italics"/>
              I. F
                <emph type="italics"/>
              iſtulæ
                <emph.end type="italics"/>
              K. C
                <emph type="italics"/>
              anales riui
                <emph.end type="italics"/>
              L.</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>