Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N1172A" type="main">
              <s id="N11808">
                <pb pagenum="20" xlink:href="001/01/030.jpg"/>
              & tam intus quàm foris omnes laborandi rationes intueri atque
                <expan abbr="cõtemplari">contemplari</expan>
              . </s>
              <s id="N11828">
                <lb/>
              Nec id ſolum agere debet, ſed interdum aliquos labores ſuſcipere: non ut in
                <lb/>
              ijs ſe frangat, ſed ut & ſua diligentia mercenarios excitet, & eos doceat
                <expan abbr="artẽ">artem</expan>
              . </s>
              <s id="N11832">
                <lb/>
              Etenim bene ſe habet metallum, in quo quid faciendum ſit non præſes mo
                <lb/>
              do,
                <expan abbr="uerũ">uerum</expan>
              dominus etiam docet. </s>
              <s id="N1183C">Quocirca barbarus quidam, ut eſt apud Xe
                <lb/>
              nophontem recte reſpondit regi, oculus domini ſaginat equum, nam dili­
                <lb/>
              gentia domini omnibus in rebus ualet
                <expan abbr="plurimũ">plurimum</expan>
              . </s>
              <s id="N11847">At cum multi
                <expan abbr="cõmunes">communes</expan>
              im
                <lb/>
              penſas faciunt in metalla, ipſis
                <expan abbr="accõmodatum">accommodatum</expan>
              atque utile eſt, ex ſe præfectos
                <lb/>
              fodinarum eligere, item præſides. </s>
              <s id="N11856">Quia enim plerunque ſua homines
                <expan abbr="curãt">curant</expan>
              ,
                <lb/>
              aliena negligunt, non poſſunt illi ſua curare, quin aliena curent, nec aliena
                <lb/>
              negligere, ut ſua non negligant. </s>
              <s id="N11861">Quod ſi nemo ex ipſis eiusmodi
                <expan abbr="officiorũ">officiorum</expan>
                <lb/>
              onera ſuſcipere uelit, aut ſuſtinere poſsit, è re
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              erit, ea uiris
                <expan abbr="diligẽtiſsimis">diligentiſsi
                  <lb/>
                mis</expan>
              imponere. </s>
              <s id="N11874">Quondam certe hæc res curæ fuit præfectis metallorum: ſiue
                <lb/>
              domini eſſent reges, ut Priamus
                <expan abbr="aurariorũ">aurariorum</expan>
              circa Abydum, Mydas
                <expan abbr="eorũ">eorum</expan>
              quæ
                <lb/>
              fuerunt in Berimo monte, Gyges, Alyattes, Crœſus eorum, quæ
                <expan abbr="fuerũt">fuerunt</expan>
              ad
                <lb/>
              oppidum deſertum inter Atarneam & Pergamum: ſiue reſpub. </s>
              <s id="N11889">ut Cartha­
                <lb/>
              ginienſes
                <expan abbr="argentariorũ">argentariorum</expan>
              quibus floruit Hiſpania: ſiue familiæ amplæ & illu
                <lb/>
              ſtres, ut Athenis fodinarum Laurei montis. </s>
              <s id="N11894">Hoc porro rationibus domini
                <lb/>
              artis adhuc ignari maxime conducit, ſumptum
                <expan abbr="communẽ">communem</expan>
              ſibi cum alijs po­
                <lb/>
              nere non in foſsione uenæ unius, ſed plurium. </s>
              <s id="N1189F">Nam qui ſolus impenſas fa­
                <lb/>
              cit in unam aliquam fodinam, ſi ſecunda fortuna ipſi uenam
                <expan abbr="abundantẽ">abundantem</expan>
              me
                <lb/>
              tallis alijsque foſsilibus elargitur, ampliſsimæ pecuniæ fit dominus: ſin ad­
                <lb/>
              uerſa inopem & ſterilem, in omne tempus perdit omnino omnem
                <expan abbr="ſumptũ">ſumptum</expan>
              ,
                <lb/>
              quem in eam impendit. </s>
              <s id="N118B2">Qui uero nummos
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              cum alijs inſumit in
                <lb/>
              plures uenas alicuius loci nobilitati copia
                <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan>
              , ille raro perdit oleum
                <lb/>
              & operam, ſed ipſius optatis plerumque fortuna reſpondet. </s>
              <s id="N118C1">Cum enim ex du
                <lb/>
              odecim uenis in quas
                <expan abbr="cõmunis">communis</expan>
              fit ſumptus una metallis affluens, domino
                <lb/>
              non reddat modo pecuniam impenſam, ſed det præterea
                <expan abbr="lucrũ">lucrum</expan>
              , certe erit ei
                <lb/>
              res metallica ampla & fructuoſa, cui duæ uenæ aut tres, aut quatuor plu­
                <lb/>
              résue effundunt metalla. </s>
              <s id="N118D4">Xenophontis autem non
                <expan abbr="multũ">multum</expan>
              huic diſsimile
                <expan abbr="cõſilium">con
                  <lb/>
                ſilium</expan>
              eſt, quid ipſis Athenienſibus ſit
                <expan abbr="faciendũ">faciendum</expan>
              , ſi nouas argenti uenas ſine
                <lb/>
              detrimento uoluerint quærere. </s>
              <s id="N118E7">Sunt, inquit, Athenienſium decem tribus. </s>
              <s id="N118EA">
                <lb/>
              Itaque ſi ciuitas ſingulis dederit ſeruos pares numero, atque ipſæ
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              for­
                <lb/>
              tuna nouas uenas ſecuerint, hoc ſane modo ſi una inuenerit uenam argenti
                <lb/>
              diuitem, utique uniuerſis, id quod habet utilitatem, oſtendet: ſin duæ tribus
                <lb/>
              inuenerint, aut tres, aut quatuor, aut dimidia earum pars, profecto hæc o­
                <lb/>
              pera utiliora fient. </s>
              <s id="N118FA">Spem enim omnes tribus fruſtrari,
                <expan abbr="præteritorũ">præteritorum</expan>
              non eſt
                <lb/>
              ſimile. </s>
              <s id="N11903">Quamuis autem hoc Xenophontis
                <expan abbr="cõſilium">conſilium</expan>
              ſit
                <expan abbr="plenũ">plenum</expan>
              prudentiæ, ta
                <lb/>
              men ei locus non eſt in ullis ciuitatibus, niſi liberis & opulentis. </s>
              <s id="N11910">Nam quæ
                <lb/>
              in regum & principum ditione ſunt, uel tyranni dominatu premuntur, ſine
                <lb/>
              eorum permiſſu non audent facere tales impenſas. </s>
              <s id="N11917">Quæ præditæ ſunt par­
                <lb/>
              uis opibus ac facultatibus, præ indigentia non poſſunt: tum etiam, ut mos
                <lb/>
              eſt noſtrorum
                <expan abbr="hominũ">hominum</expan>
              , reſpub. </s>
              <s id="N11922">nullos habent ſeruos, quos tribubus elo­
                <lb/>
              care poſſent. </s>
              <s id="N11927">Quare hodie qui cum poteſtate ſunt, nomine rerumpub. </s>
              <s id="N1192A">im­
                <lb/>
              penſas agunt in metalla, non aliter ac priuati homines. </s>
              <s id="N1192F">Nonnulli uero do­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>