Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
61 v
62 vi
63
64 viij
65 ix
66 x
67 xi
68
69 xiij
70 xiiij
71 xv
72 xvi
73 xvij
74 xviij
75 xix
76 xx
77 xxi
78 xxij
79 xxiij
80 xxiiij
81 xxv
82 xxvi
83 xxvij
84 xxviij
85 xxix
86 xxx
87 xxxi
88 xxxij
89 xxxiij
90 xxxiiij
< >
page |< < (diij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div695" type="section" level="1" n="66">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16138" xml:space="preserve">
              <pb o="diij" file="0559" n="559" rhead="ſachen/ Das zwölfft bůch."/>
            Man machet ſolliches auch auff diſe weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s16139" xml:space="preserve">Das A ſeye ein zeyt ſtund/ wöl-
              <lb/>
            che gerade linien/ ſoll wider ein A geneñet ſein/ zů diſem ſoll
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0559-01" xlink:href="fig-0559-01a" number="89">
                <variables xml:id="echoid-variables70" xml:space="preserve">A B 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1</variables>
              </figure>
            ein dreyfache B gethon werden/ vñ ein geleiche ſtund gema
              <lb/>
            chet ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16140" xml:space="preserve">Alſo beſthet ſie auß der xxxiij ſchlußred im eilfften
              <lb/>
            bůch {der} gründẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16141" xml:space="preserve">Darũ wirt dz B xxvij ſtund ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16142" xml:space="preserve">wañ mã nũ
              <lb/>
            ſo vyl die dreyfache ſtũd bringt lär laſſet/ wirt die zeyt B xx-
              <lb/>
            iiij. </s>
            <s xml:id="echoid-s16143" xml:space="preserve">ſtund habẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16144" xml:space="preserve">Man můß aber dz glaß/ gegẽ einer zeyt übere
              <lb/>
            außwẽdig in alle ſtũd theilẽ/ wie du hie bey ſeytz ſichſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16145" xml:space="preserve">Wañ
              <lb/>
            nun diſer vmlauff vollkom̃en/ vñ durch die erfarnuß fleyſ-
              <lb/>
            ſig bewert worden/ ſo haſt duein eigentlich inſtrument/ daß
              <lb/>
            weder durch feüchte/ oder von jm ſelbs bald verkeert wirt/ darzů auch von
              <lb/>
            winden nit/ wie andere zeyt ſtunden Die alten machtend ſtunden mit waſ@
              <lb/>
            ſer rören/ ſo in ein blaſen geſtoſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16146" xml:space="preserve">dann wann das waſſer allgemach in die
              <lb/>
            blaſen fallet/ wölliche leichter dann das waſſer iſt/ thůt ſie ſich auff/ vnd zei
              <lb/>
            get der ſtunden zal durch ein zeichen an. </s>
            <s xml:id="echoid-s16147" xml:space="preserve">Es iſt aber das rein ſand vnnd bley
              <lb/>
            einer mitlen arth zwiſchen den hertten dingen vnnd dem waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s16148" xml:space="preserve">dañ es fleü
              <lb/>
            ſet wie das waſſer/ vnnd iſt hert wie ein ſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16149" xml:space="preserve">wie reiner nun diſes ſein wirt/
              <lb/>
            ye ſchneller es fleüſſet/ vnd nimmet deß waſſers natur an ſich. </s>
            <s xml:id="echoid-s16150" xml:space="preserve">Darumb iſt
              <lb/>
            das waſſer ſchwerer vnnd ſtercker dann das bulffer/ dann es iſt wie {der} ſand
              <lb/>
            zů dem aller kleinſten zertheilet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16151" xml:space="preserve">Damit ich aber wider zů der ſach komme/
              <lb/>
            kan man nit allein der geſtalt/ ſonder auff vyl andere weg/ beſſere zeyt ſtun
              <lb/>
            den machen/ dann die ſo mit rederen vmbgetriben werden.</s>
            <s xml:id="echoid-s16152" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div716" type="section" level="1" n="67">
          <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve">Ein wunderbarer weg die Ephemerides zů zebe/
            <lb/>
          reiten/ Das lix Capittel.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16153" xml:space="preserve">GAr herrlich iſt der Ephemeridẽ/ o{der} Planerẽ lauff/ zůbereitũg
              <lb/>
            nit allein darũb/ dz ſie deß him̃els lauff/ vñ alles geſtirns gele
              <lb/>
            genheit vñ brite begreyfft/ ſon{der} auch dz ſie gar leichtlich mag
              <lb/>
            vollendet werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16154" xml:space="preserve">Wañ ſolches zů Ptolemei zeytẽ bekañt gewe-
              <lb/>
            ſen/ wer die kũſt/ auß dẽ geſtirn etwz zů Iudicierẽ vnd acht zů
              <lb/>
            habẽ/ vyl mehr an tag kom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s16155" xml:space="preserve">weyl zů {der} ſelbẽ zeyt ſie mit großer arbeit alles
              <lb/>
            auß taflen můßten abrechnen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16156" xml:space="preserve">Nach dem man aber diſe erfunden/ wölches
              <lb/>
            dañ innerthalbẽ cl jaren beſchehen/ hat man kein ſollichen Philoſophũ vnd
              <lb/>
            werckmeiſter als Ptolemeus geweſen/ gehabt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16157" xml:space="preserve">Es ſagen etlich ſie haben deß
              <lb/>
            M ccccxij jars Ephemeriden getrucket geſehen/ ſo doch die kunſt der bůch
              <lb/>
            truckerey erſt in dem M ccccxliij erfunden worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s16158" xml:space="preserve">doch mag diſes vorhin
              <lb/>
            erfunden/ vnd harnach getrucket ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16159" xml:space="preserve">Es habe ſich mit der truckerey vnnd
              <lb/>
            mit den getruckten Ephemeriden wie es welle/ iſt bekannt/ daß vor Ioan-
              <lb/>
            ne Monteregio die kunſt erfundẽ/ durch wölche man ſolche machẽ mögen.</s>
            <s xml:id="echoid-s16160" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16161" xml:space="preserve">Es ſey nun diſer kunſt Author vnd erfin{der} geweſen wer er welle (dann ich
              <lb/>
            weyß nicht gewüſſes daruõ) hat Georg Peürbachius diſe kunſt zů erſt eroff
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0559-01" xlink:href="note-0559-01a" xml:space="preserve">Ephemeridẽ
                <lb/>
              erfindet.</note>
            net. </s>
            <s xml:id="echoid-s16162" xml:space="preserve">Solche hat Ioañes Monteregius zimlich gemehrt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16163" xml:space="preserve">Nach diſem iſt Wil
              <lb/>
            helm Zelan{der} kom̃en/ wölcher ſie zů erſt laſſen außghen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16164" xml:space="preserve">vñ diſes durch die in
              <lb/>
            ſtrumentẽ/ ſo ich auch gehabt (vñ als ich mein) ietz zů mal bey Ludwigẽ Fer
              <lb/>
            rarer behaltẽ werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16165" xml:space="preserve">Dẽnach hat Ioannes Stopfflerinus ſolche vollendet/
              <lb/>
            ſo vyl die zůſamen ſetzung belanget/ alſo dz gar nicht mehr manglen möcht</s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>