Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N12CFC" type="main">
              <s id="N12D29">
                <pb pagenum="130" xlink:href="001/01/140.jpg"/>
              aut
                <expan abbr="hauriũtur">hauriuntur</expan>
              ſitulis uel orbiculis: cùm multæ, uel
                <expan abbr="extrahũtur">extrahuntur</expan>
              in utribus, uel
                <lb/>
                <expan abbr="hauriũtur">hauriuntur</expan>
              pilis. </s>
              <s id="N12D46">Sed primò machinas ſitulis aquas exantlantes in
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              pro
                <lb/>
                <expan abbr="ferã">feram</expan>
              ,
                <expan abbr="quarũ">quarum</expan>
              tres ſunt ſpecies: prima ſic ſe habet. </s>
              <s id="N12D56">
                <expan abbr="Loculamentũ">Loculamentum</expan>
                <expan abbr="quadrangulũ">quadrangulum</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              conſtat ex cancellis ferreis,
                <expan abbr="altũ">altum</expan>
              pedes duos et
                <expan abbr="dimidiũ">dimidium</expan>
              :
                <expan abbr="longũ">longum</expan>
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              pedes
                <lb/>
              duos &
                <expan abbr="dimidiũ">dimidium</expan>
              , ac inſuper ſextantem &
                <expan abbr="quartã">quartam</expan>
              digiti
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
              :
                <expan abbr="latũ">latum</expan>
              quadran­
                <lb/>
              tem &
                <expan abbr="ſemũciã">ſemunciam</expan>
              : in quo ſunt tres axiculi ferrei ſtrati, qui in catillis uel latis cir
                <lb/>
              culis ferreis acie temperatis uerſantur: atque quatuor ferrea tympana:
                <expan abbr="quorũ">quorum</expan>
                <lb/>
              duo ex fuſis conſtant,
                <expan abbr="totidẽ">totidem</expan>
              ſunt dentata. </s>
              <s id="N12D99">
                <expan abbr="Circũ">Circum</expan>
                <expan abbr="axiculũ">axiculum</expan>
                <expan abbr="infimũ">infimum</expan>
              extra locula
                <lb/>
              mentum eſt rotula lignea, ut propenſior ad
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              fiat: intra
                <expan abbr="loculamentũ">loculamentum</expan>
              mi
                <lb/>
              nus prioris generis
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
              , quod ex octo fuſis,
                <expan abbr="ſextantẽ">ſextantem</expan>
              &
                <expan abbr="ſemunciã">ſemunciam</expan>
              lon­
                <lb/>
              gis, conſtat:
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
                <expan abbr="alterũ">alterum</expan>
                <expan abbr="axiculũ">axiculum</expan>
              è loculamento
                <expan abbr="">non</expan>
              eminentem, ac iccirco tan
                <lb/>
                <expan abbr="tũmodo">tummodo</expan>
                <expan abbr="longũ">longum</expan>
              pedes duos &
                <expan abbr="dimidiũ">dimidium</expan>
              ,
                <expan abbr="unciã">unciam</expan>
              , atque
                <expan abbr="tertiã">tertiam</expan>
              digiti
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
              , eſt alte
                <lb/>
              ra parte minus
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
                <expan abbr="dentatũ">dentatum</expan>
              , quod habet octo & quadraginta dentes:
                <lb/>
              altera maius prioris generis
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
              , quod ex duodecim fuſis,
                <expan abbr="quadrantẽ">quadrantem</expan>
                <lb/>
              longis, conſtat. </s>
              <s id="N12E00">
                <expan abbr="Circũ">Circum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
                <expan abbr="tertiũ">tertium</expan>
                <expan abbr="axiculũ">axiculum</expan>
              , craſſum
                <expan abbr="unciã">unciam</expan>
              & tertiam eius
                <expan abbr="partẽ">partem</expan>
              ,
                <lb/>
              eſt maius
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
                <expan abbr="dentatũ">dentatum</expan>
              ex eo undique pedem aſſurgens: quod habet du­
                <lb/>
              os et ſeptuaginta dentes: utriuſque uerò tympani dentibus ſunt cochleæ: qua
                <lb/>
                <expan abbr="">rum</expan>
              ſtriges in
                <expan abbr="tympanorũ">tympanorum</expan>
              ſtrias aguntur, & contra
                <expan abbr="carũ">carum</expan>
              ſtriæ in
                <expan abbr="eorundẽ">eorundem</expan>
              ſtri­
                <lb/>
              ges, ut in
                <expan abbr="fractorũ">fractorum</expan>
              locum alij reponi poſsint. </s>
              <s id="N12E3D">Tam
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              dentes quàm fuſi ſunt
                <lb/>
              acie temperati: at ſupremus axiculus ex
                <expan abbr="loculamẽto">loculamento</expan>
              extans ita artificioſè eſt
                <lb/>
              incluſus in forma alterius axiculi, ut unus eſſe uideatur: is per
                <expan abbr="receptaculũ">receptaculum</expan>
              ,
                <lb/>
              ex tignis
                <expan abbr="cõpoſitum">compoſitum</expan>
              , quod eſt
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
                <expan abbr="puteũ">puteum</expan>
              penetrans, in unci ferrei, in craſſo
                <lb/>
              trunco querno incluſi, orbiculo, ex mera ferri acie facto, uerſatur:
                <expan abbr="circũ">circum</expan>
              eum
                <lb/>
                <expan abbr="axiculũ">axiculum</expan>
              eſt tale
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
              , quale
                <expan abbr="habẽt">habent</expan>
              machinæ pilis aquas haurientes: cui ſi
                <lb/>
              militer ſunt fibulæ ter curuatæ: quib. </s>
              <s id="N12E73">quia ferreæ catenæ ductariæ annuli in
                <lb/>
              hærent, tam
                <expan abbr="magnũ">magnum</expan>
              onus cam retrahere
                <expan abbr="">non</expan>
              poteſt: qui annuli
                <expan abbr="">non</expan>
              ſicuti cæte
                <lb/>
                <expan abbr="rarũ">rarum</expan>
                <expan abbr="catenarũ">catenarum</expan>
              annuli ſunt integri, ſed quiſque ſuperiore parte utrinque curua­
                <lb/>
              tus
                <expan abbr="ſequentẽ">ſequentem</expan>
              recipit: quo circa duplicis catenæ ſpeciem gerit: qua uerò alter
                <lb/>
                <expan abbr="alterũ">alterum</expan>
              recipit, ſitulæ, ex laminis ferreis uel æreis factæ, ſemicongiales ad eos
                <lb/>
              loris alligantur: quare ſi annuli fuerint
                <expan abbr="centũ">centum</expan>
              ,
                <expan abbr="totidẽ">totidem</expan>
              erunt ſitulæ aquas effe­
                <lb/>
              rentes:
                <expan abbr="earũ">earum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              ora extant, & operculis tecta ſunt, ne aquas effundant cùm
                <lb/>
              putei fuerint decliues. </s>
              <s id="N12EAE">Nam cùm recti fuerint, ſitulæ operculis neceſſe non
                <lb/>
              habent. </s>
              <s id="N12EB3">Itaque uectiarius infimi axiculi caput in uectis forma includens eum
                <lb/>
              ſimul cum tympano uerſat: cuius fuſi
                <expan abbr="cõuertunt">conuertunt</expan>
              alterius axiculi tympanum
                <lb/>
                <expan abbr="dentatũ">dentatum</expan>
              . </s>
              <s id="N12EC1">
                <expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan>
              uerò una cum ipſo circumagunt id, quod ex fuſis conſtat,
                <lb/>
              hi rurſus ſupremi axiculi
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
                <expan abbr="dentatũ">dentatum</expan>
              uerſant atque alterum, cui fibulæ
                <lb/>
              ſunt infixæ: quomodo catena ſimul cum uacuis ſitulis demittitur iuxta ue­
                <lb/>
                <expan abbr="fundamentũ">fundamentum</expan>
              per
                <expan abbr="annulũ">annulum</expan>
                <expan abbr="paululũ">paululum</expan>
                <expan abbr="cõpreſſum">compreſſum</expan>
              in
                <expan abbr="lacunã">lacunam</expan>
              uſque ad
                <expan abbr="imũ">imum</expan>
              libra­
                <lb/>
              mentum: cuius tympani axiculus ferreus utrinque in craſsi ferri catillo uerſa­
                <lb/>
              tur: in quo tympano catena inuoluta ſitulis aquas haurit: quas plenas iuxta
                <lb/>
              uenæ
                <expan abbr="tectũ">tectum</expan>
              extracta peruehit ſuper axiculi ſupremi
                <expan abbr="tympanũ">tympanum</expan>
              , ac ſemper tres
                <lb/>
              ſimul inuerſas
                <expan abbr="aquã">aquam</expan>
              effundere cogit in
                <expan abbr="labrũ">labrum</expan>
              ex quo effluit in cuniculi cana­
                <lb/>
              lem. </s>
              <s id="N12F07">Veruntamen talis machina minus eſt utilis, quòd, cùm ſine magno im­
                <lb/>
              pendio conſtrui non poſsit, paucas aquas efferat: & quidem tardius, ut eti­
                <lb/>
              am cæteræ machinæ quibus plura ſunt tympana.</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>