Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N14F87" type="main">
              <s id="N153B7">
                <pb pagenum="195" xlink:href="001/01/205.jpg"/>
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ab auro, qua
                <expan abbr="neutrũ">neutrum</expan>
              perit. </s>
              <s id="N153CA">
                <expan abbr="Aurũ">Aurum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              , in quo ineſt
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              : uel argen
                <lb/>
              tum, in quo aurum, primò coticulæ atteratur: deinde eidem acus auri uel ar­
                <lb/>
              genti ſimillima: quo modo ex lineis productis cognoſcitur, quota argenti
                <lb/>
              portio in auro inſit, quota auri in argento: mox ad
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              , quod eſt in au­
                <lb/>
              ro, adijciatur tanta eiuſdem portio, ut auri
                <expan abbr="triplũ">triplum</expan>
              ſit. </s>
              <s id="N153E8">Tum
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              inijciatur
                <lb/>
              in
                <expan abbr="catillũ">catillum</expan>
                <expan abbr="cinereũ">cinereum</expan>
              , & coquatur: paulò poſt in
                <expan abbr="eundẽ">eundem</expan>
              inijciatur
                <expan abbr="paucũ">paucum</expan>
              æs: ut­
                <lb/>
              pote eius ſemuncia, uel ſemuncia & ſicilicus minoris ponderis: ſi
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              uel ar
                <lb/>
                <expan abbr="gentũ">gentum</expan>
                <expan abbr="aliquã">aliquam</expan>
              æris
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              in ſe non contineat. </s>
              <s id="N15414">Etenim catillus, cùm plum­
                <lb/>
              bum & æs deſunt, quæ conſumat,
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              auri & argenti ad ſe allicit &
                <expan abbr="cõbibit">com
                  <lb/>
                bibit</expan>
              . </s>
              <s id="N15423">Tandem auri trientem & argenti libram in
                <expan abbr="eundẽ">eundem</expan>
                <expan abbr="catinũ">catinum</expan>
              inijcere et co
                <lb/>
              quere conuenit: nam ſi aurum &
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              primò in
                <expan abbr="catillũ">catillum</expan>
              coniecta coquan­
                <lb/>
              tur, is, ut iam dixi,
                <expan abbr="particulã">particulam</expan>
              eius conbibit, &
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              , cùm ab argento
                <expan abbr="ſeparatũ">ſeparatum</expan>
                <lb/>
              fuerit, purum non inuenitur. </s>
              <s id="N15448">Coquantur uerò hæc metalla uſque dum ipſum
                <lb/>
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              & æs conſumantur: atque
                <expan abbr="iterũ">iterum</expan>
              idem utriuſque pondus eodem modo
                <lb/>
              coquatur in altero catillo cinereo: utraque maſſula malleo percuſſa dilatetur:
                <lb/>
              utraque bracteola in fiſtulæ figuram formetur: utraque conijciatur in paruam
                <lb/>
                <expan abbr="ampullã">ampullam</expan>
              uitream: quibus tertiæ aquæ ualentis,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              decimo libro
                <expan abbr="deſcribã">deſcribam</expan>
              ,
                <lb/>
              uncia & drachma maioris ponderis affundantur: lento igni calefiant: quo­
                <lb/>
              modo bullulæ figura margaritis aſſimiles ad fiſtulas adhæreſcere uidentur. </s>
              <s id="N15469">
                <lb/>
              Quo
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              maior rubor apparuerit, eo melior eſſe aqua iudicatur. </s>
              <s id="N15471">Sed poſt­
                <lb/>
              quam rubor euanuerit, bullulæ candidæ margaritis non tantum figura, ſed
                <lb/>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              colore ſimiles
                <expan abbr="eiſdẽ">eiſdem</expan>
              fiſtulis uidentur inſidere: poſt breue tempus aqua
                <lb/>
              effundatur, & infundatur altera:
                <expan abbr="">cum</expan>
              ea rurſus bullulas candidas ſex uel octo
                <lb/>
              excitauerit, effundatur & fiſtulæ
                <expan abbr="eximãtur">eximantur</expan>
              : atque quater aut quinquies aqua
                <lb/>
              fontana lauentur: magis uerò
                <expan abbr="coquãtur">coquantur</expan>
              ex
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              bulliente: nam colore clario
                <lb/>
              re
                <expan abbr="ſplendẽt">ſplendent</expan>
              : poſtea in
                <expan abbr="aureã">auream</expan>
                <expan abbr="phialã">phialam</expan>
              , quæ in manu teneatur,
                <expan abbr="cõiectæ">coniectæ</expan>
              ſenſim le­
                <lb/>
              ni ignis calore
                <expan abbr="ſiccẽtur">ſiccentur</expan>
              : mox phiala imponatur in carbones
                <expan abbr="ardẽtes">ardentes</expan>
              , et carbo
                <lb/>
              nibus tegatur, ac oris flatu modico
                <expan abbr="inſpirẽtur">inſpirentur</expan>
              : tunc
                <expan abbr="flammã">flammam</expan>
                <expan abbr="cæruleã">cæruleam</expan>
                <expan abbr="emittẽt">emittent</expan>
              :
                <lb/>
              ad
                <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
              fiſtulæ
                <expan abbr="appẽdantur">appendantur</expan>
              , quib. </s>
              <s id="N154CD">ſi par pondus erit, artifex
                <expan abbr="harũ">harum</expan>
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              la
                <lb/>
                <expan abbr="borẽ">borem</expan>
              fruſtra non ſuſcepit. </s>
              <s id="N154DD">Poſtremò ambæ in altera lance poſitæ ponderen
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="N154E2">Vnæ
                <expan abbr="tantũmodo">tantummodo</expan>
              quaternæ ſiliquæ
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="numerẽtur">numerentur</expan>
              propter
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
                <lb/>
              remanet in auro, & ab eo ſeparari
                <expan abbr="">non</expan>
              poteſt. </s>
              <s id="N154FF">Ex
                <expan abbr="fiſtularũ">fiſtularum</expan>
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              ponduſculo eo
                <lb/>
              gnoſcimus pondus & auri & argenti
                <expan abbr="q̊d">quod</expan>
              in maſſa ineſt. </s>
              <s id="N15510">Quod ſi quis artifex
                <lb/>
                <expan abbr="tantũ">tantum</expan>
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
              adiecerit ad
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              , ut eius
                <expan abbr="triplũ">triplum</expan>
              ſit, ſed
                <expan abbr="duplũ">duplum</expan>
              uel
                <expan abbr="ſeſtertiũ">ſeſtertium</expan>
              ,
                <lb/>
              ei opus eſt
                <expan abbr="ualẽtiore">ualentiore</expan>
              aqua, quæ aurum ab
                <expan abbr="argẽto">argento</expan>
              ſecernat: qualis eſt quarta:
                <lb/>
              ſed
                <expan abbr="utrũ">utrum</expan>
              aqua,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              auro & argento adhibet, eis conueniat, an plus minusué
                <lb/>
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              oportet ualens ſit, ex effectu cognoſcitur: mediocris bullulas in fiſtulis
                <lb/>
              excitat: &
                <expan abbr="ampullã">ampullam</expan>
              atque
                <expan abbr="operculũ">operculum</expan>
              eximio rubore inficere uidetur: imbecilli­
                <lb/>
              or
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              exiguo rubore tingere,
                <expan abbr="ualẽtior">ualentior</expan>
              fiſtulas diſrumpit. </s>
              <s id="N1555D">Ad
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ue­
                <lb/>
                <expan abbr="purũ">purum</expan>
              , in quo ineſt aliqua auri portio,
                <expan abbr="">non</expan>
              adijciatur aliud,
                <expan abbr="">cum</expan>
              in catillo cine
                <lb/>
              reo
                <expan abbr="coquũtur">coquuntur</expan>
              priuſque
                <expan abbr="ſeparẽtur">ſeparentur</expan>
              , ſed præter
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              ad beſſem eius
                <expan abbr="quadrãs">quadrans</expan>
                <lb/>
              uel triens æris, minora pondera intelligo. </s>
              <s id="N15586">At ſi
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              in ſe
                <expan abbr="cõtineat">contineat</expan>
              ali
                <lb/>
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              æris
                <expan abbr="portionẽ">portionem</expan>
              , & poſtque
                <expan abbr="">cum</expan>
                <expan abbr="plũbo">plumbo</expan>
              fuerit
                <expan abbr="excoctũ">excoctum</expan>
              appendatur, &
                <expan abbr="poſtqueaurũ">poſtque
                  <lb/>
                aurum</expan>
              ab eo fuerit
                <expan abbr="ſecretũ">ſecretum</expan>
              : altero modo cognoſcimus
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              æris in eo fue­
                <lb/>
              rit, altero
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              auri. </s>
              <s id="N155BE">Sed uilia metalla experimenti gratia
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              hodie
                <expan abbr="cõburũtur">combu</expan>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>