Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N112C0" type="main">
              <s id="N112DD">
                <pb pagenum="15" xlink:href="001/01/025.jpg"/>
              ſecus minus, quàm cæteris nocet. </s>
              <s id="N112E7">Tum utilis eſt architectis. </s>
              <s id="N112EA">Etenim inue­
                <lb/>
              nit marmora ad firmitatem magnorum
                <expan abbr="ædiũ">ædium</expan>
              apta, & ad
                <expan abbr="ornatũ">ornatum</expan>
              decora. </s>
              <s id="N112F7">Vti
                <lb/>
              lis præterea eſt ijs,
                <expan abbr="quorũ">quorum</expan>
              animus ad immortalem gloriam nititur. </s>
              <s id="N11300">Nam ef­
                <lb/>
              fodit metalla, è quibus nummi & ſtatuæ aliaque fiunt, quæ poſt
                <expan abbr="literarũ">literarum</expan>
              mo
                <lb/>
              nimenta hominibus quodammodo
                <expan abbr="æternitatẽ">æternitatem</expan>
              , immortalitatemque donant. </s>
              <s id="N1130F">
                <lb/>
              Mercatoribus etiam utilis eſt, quod multis de cauſis, ut aliàs dixi, moneta,
                <lb/>
              quæ ex metallis
                <expan abbr="cõficitur">conficitur</expan>
              , oportunior ſit homini, quàm rerum permutatio. </s>
              <s id="N11319">
                <lb/>
              Poſtremo cui non eſt utilis? </s>
              <s id="N1131D">nam ut nunc
                <expan abbr="prætereã">præteream</expan>
              & relinquam opera tam
                <lb/>
                <expan abbr="cõcinna">concinna</expan>
              , tam polita, tam elaborata, tam utilia, quæ ex metallis in uarias fi­
                <lb/>
              guras formant fabri aurarij,
                <expan abbr="argẽtarij">argentarij</expan>
              , ærarij, plumbarij, ferrarij, quotuſquis­
                <lb/>
              que artifex ſine metallis aliquod opus elegans &
                <expan abbr="perfectũ">perfectum</expan>
              efficere poteſt? </s>
              <s id="N11335">
                <lb/>
              certe ſi non utitur
                <expan abbr="inſtrumẽtis">inſtrumentis</expan>
              ex ferro uel ex ære factis, neque lignea, neque la­
                <lb/>
              pidea ſine eiſdem
                <expan abbr="potuerũt">potuerunt</expan>
              formari. </s>
              <s id="N11343">Ex quibus omnibus
                <expan abbr="perſpicuũ">perſpicuum</expan>
              eſt, qui
                <lb/>
              fructus quæque
                <expan abbr="cõmoditates">commoditates</expan>
              percipiantur ex metallis. </s>
              <s id="N11350">Ea uero ne habere­
                <lb/>
              mus quidem niſi ars metallica eſſet
                <expan abbr="inuẽta">inuenta</expan>
              , nobisque miniſtraretur. </s>
              <s id="N11359">Quis igi
                <lb/>
              tur non intelligit eam eſſe maximè utilem, imo potius neceſſariam huma­
                <lb/>
              no generi? </s>
              <s id="N11360">ne plura: Homo metallica carere non potuit, nec ipſum ea care
                <lb/>
              re uoluit diuina benignitas. </s>
              <s id="N11365">Porro quæritur metallica honeſtá ne ſit inge­
                <lb/>
              nuis, an pudenda & inhoneſta. </s>
              <s id="N1136A">Nos
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              eam inter honeſtas numeramus
                <lb/>
              artes. </s>
              <s id="N11373">Cuius enim artis quæſtus non eſt impius, non odioſus, non ſordidus,
                <lb/>
              illam honeſtam poſſumus exiſtimare. </s>
              <s id="N11378">Talem uero metallicæ
                <expan abbr="quæſtũ">quæſtum</expan>
              eſſe,
                <lb/>
              quod augeat rem bonis & honeſtis rationibus iam oſtendemus: iure igi­
                <lb/>
              tur inter honeſtas numeratur artes. </s>
              <s id="N11383">Primum autem quæſtus metallici, lice­
                <lb/>
              at mihi eam conferre cum cæteris rationibus, quibus magna pecunia quæ­
                <lb/>
              ritur, æquè pius eſt atque agricolæ. </s>
              <s id="N1138A">Nam ut hic, cum in agris ſuis
                <expan abbr="ſementẽ">ſementem</expan>
              fa­
                <lb/>
              cit, quamuis ipſi fructuoſiſsimi ſint, nemini tamen facit
                <expan abbr="iniuriã">iniuriam</expan>
              : Ita ille cum
                <lb/>
              ſuum fodit
                <expan abbr="metallũ">metallum</expan>
              , etiamſi magnos aceruos auri argenti'ue eruat, nulli ta­
                <lb/>
              men mortalium dat damnum. </s>
              <s id="N1139F">Omninoque hæc duo genera rei familiaris au
                <lb/>
              gendæ in primis ſunt liberalia & ingenua. </s>
              <s id="N113A4">At præda bellatoris plerumque
                <lb/>
              impia eſt, quod militaris furor rapiat bona tam ſacra quàm prophana. </s>
              <s id="N113A9">Vt
                <lb/>
              uero
                <expan abbr="bellũ">bellum</expan>
              habeat ſuſceptum rex
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              iuſtiſsimus cum crudelibus tyran­
                <lb/>
              nis, non poſſunt in eo homines improbi rem atque fortunas amittere, ut non
                <lb/>
              innocentem & miſeram plebem, ſenes dico, matronas, uirgines, pupillos ſe
                <lb/>
              cum in eandem calamitatem trahant. </s>
              <s id="N113BC">Metallicus autem magnas diuitias in
                <lb/>
              breui congerere poteſt ſine ulla ui, ſine fraude & malitia. </s>
              <s id="N113C1">Quocirca omni­
                <lb/>
              no uerum non eſt illud uetus prouerbium. </s>
              <s id="N113C6">Omnis diues aut iniquus, aut
                <lb/>
              iniqui hæres. </s>
              <s id="N113CB">De quo tamen quidam contendentes aduerſus nos, inſectan
                <lb/>
              tur & exagitant metallicos, eosque aut ipſorum liberos dicunt in breui in
                <expan abbr="e­geſtatẽ">e­
                  <lb/>
                geſtatem</expan>
              incidere, non aliam ob cauſam quàm quod diuitias non bono mo­
                <lb/>
              do congeſſerint. </s>
              <s id="N113D8">Nihil enim uerius eſſe illo, quod eſt apud Næuium poe­
                <lb/>
              tam, male parta male dilabuntur. </s>
              <s id="N113DD">His autem improbis rationibus homi­
                <lb/>
              nes ex fodinis diuites fieri aiunt. </s>
              <s id="N113E2">Vbi ſpes aliqua metalli
                <expan abbr="effodiẽdi">effodiendi</expan>
              oſtendi­
                <lb/>
              tur, aut regulus magiſtratúsue exturbat fodinæ dominos ex poſſeſsione,
                <lb/>
              aut callidus & uerſutus aliquis uicinus antiquis poſſeſſoribus infert litem,
                <lb/>
              ut eos aliqua fodinæ parte ſpoliet: aut præfectus fodinæ ideo indicit domi </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>