Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
611 dlv
612 dlvi
613 dlvij
614 dlviij
615 dlix
616 dlx
617 dlxi
618 dlxij
619 dlxiij
620 dlxiiij
621 dlxv
622 dlxvi
623 dlxvij
624 dlxviij
625 dlxix
626 dlxx
627 dlxxi
628 dlxxij
629 dlxxiii
630 dlxxiiij
631 dlxxv
632 dlxxvi
633 dlxxvij
634 dlxxviij
635 dlxxix
636 dlxxx
637 dlxxxi
638 dlxxxij
639 dlxxxiij
640 dlxxxiiij
< >
page |< < (dlxxix) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div818" type="section" level="1" n="74">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18432" xml:space="preserve">
              <pb o="dlxxix" file="0635" n="635" rhead="ſachen/ Das dreizehend bůch."/>
            etliche biſem kernlein vnder einem geſchirr/ ſo in der mitte ein kenel hatt/
              <lb/>
            vnnd entpfacht den rauch in einer gleßenen gutter/ auff welche man ein an
              <lb/>
            dere ſtellet voll waſſer/ vnnd thůt es alſo zůſammen/ damit wann ſie beid
              <lb/>
            warm/ dz waſſer ein lieplichen geruch bekom̃e. </s>
            <s xml:id="echoid-s18433" xml:space="preserve">zů letſt behaltet man dz waſ-
              <lb/>
            ſer in deren gutterẽ ſo den rauch entpfangẽ/ vñ thůt einwenig biſem darzů.</s>
            <s xml:id="echoid-s18434" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18435" xml:space="preserve">In dem winter machet ein roßbaar den weg lieplichen/ vnnd in dem ſom
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0635-01" xlink:href="note-0635-01a" xml:space="preserve">Kommliche
                <lb/>
              wegfart.</note>
            mer ein karren. </s>
            <s xml:id="echoid-s18436" xml:space="preserve">man mocht die karren zů Keyßer Auguſti zeytten alſo kom̃
              <lb/>
            lich füren/ daß ſie hie zwiſchen kondten in dem brett ſpilen. </s>
            <s xml:id="echoid-s18437" xml:space="preserve">es ſollen zwey ho
              <lb/>
            he reder ſein/ ſo hotzlet es deſterminder. </s>
            <s xml:id="echoid-s18438" xml:space="preserve">dañ vier reder nem̃end ein größere
              <lb/>
            weyte ein/ weyl ſie noch der lenge zwifach ſeind/ deßhalben hanget der wa-
              <lb/>
            gen vnnd ſpringet ſchnelliglich hin vnd wider. </s>
            <s xml:id="echoid-s18439" xml:space="preserve">Wann aber allein zwey klei-
              <lb/>
            ne reder ſeind/ ſo den laſt nit mögen tragẽ/ ſeind ſie weder ſchnell noch kom̃-
              <lb/>
            lich. </s>
            <s xml:id="echoid-s18440" xml:space="preserve">Solliches beweiß ich alſo. </s>
            <s xml:id="echoid-s18441" xml:space="preserve">es ſeye ein rad wölches halb Diameter ſeye
              <lb/>
            A B/ vñ ein anders welches Diameter F G. </s>
            <s xml:id="echoid-s18442" xml:space="preserve">es ſeye aber
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0635-01" xlink:href="fig-0635-01a" number="137">
                <variables xml:id="echoid-variables101" xml:space="preserve">a e c b d f k g</variables>
              </figure>
            das vierfach A B/ F G/ vñ gãgen beyd ein gleiche weit-
              <lb/>
            te/ als nam̃lich ſeye {der} halb diameter F G/ vñ ſey in dem
              <lb/>
            A B die weite B C/ vñ in dẽ F G dz G L/ ſo iſt zwiſchen
              <lb/>
            diſen C vnd H. </s>
            <s xml:id="echoid-s18443" xml:space="preserve">durch welche ſol man võ den Centrẽ vñ
              <lb/>
            mittel punctẽ A C D F H K liniẽ ziehẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s18444" xml:space="preserve">alſo iſt bekañt/
              <lb/>
            dz C B {der} achteſt theil an A B iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18445" xml:space="preserve">alſo iſt C A acht theil/
              <lb/>
            vnd faſt ein ſechzehend theil an einẽ gantzẽ/ darũb iſt C
              <lb/>
            D auch ſo groß. </s>
            <s xml:id="echoid-s18446" xml:space="preserve">Weil aber H G der halb theil an F G/
              <lb/>
            vnd F G zwey ſeind/ weil es gleich iſt dem L G/ vñ der
              <lb/>
            viertheil A B/ ſo wirt dz B G eines ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s18447" xml:space="preserve">deßhalbẽ wirt
              <lb/>
            H F eines ſein/ vnd drey viertheil/ alſo wirt H K der viertheil an einẽ ſein.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s18448" xml:space="preserve">weil dann die neigung an C D der ſechzehend theil an einem iſt/ vnd H K
              <lb/>
            der viertheil/ wirt der karren mit dem rad F G viermalen mehr hotzlen/ dañ
              <lb/>
            mit A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s18449" xml:space="preserve">Darumb wirt der karren mit hohẽ rederẽ allenthalben leichtlichẽ
              <lb/>
            dohar faren/ alſo daß ſich dz brettſpil gar nit verwenden mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s18450" xml:space="preserve">Es iſt aber
              <lb/>
            auch offenbar/ ye größer ſie ſeind/ ye ſtercker ſie auch ſein ſollẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s18451" xml:space="preserve">vnd ye ſter-
              <lb/>
            cker/ ye ſchwerer. </s>
            <s xml:id="echoid-s18452" xml:space="preserve">darũb müſſen auch mehr joch rößer daruor geſpãnet ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s18453" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Es mag aber ein roßbaar von den mauleßlen ſanffter getragen werdẽ/ al-
              <lb/>
            ſo dz ſie im winter allenthalben beſchloßẽ/ gleſene fenſter haben/ vñ wol be
              <lb/>
            reüchet ſeyen/ ſo mag man on ſchaden allerley wolluſt darinn entpfahen.</s>
            <s xml:id="echoid-s18454" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18455" xml:space="preserve">Was in dem winter blůmen vnd frücht herfür bringẽ/ ſoll heiß/ feißt vñ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0635-02" xlink:href="note-0635-02a" xml:space="preserve">Frucht in
                <lb/>
              dem winter.</note>
            ſubteyl ſein/ als die treberten ſeind ſo kein haut haben/ vñ dz überblibẽ iſt
              <lb/>
            an den oliuẽ/ wañ die ſtein daruõ gethõ/ darzů der miſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18456" xml:space="preserve">Alſo vergrabt man
              <lb/>
            an dem erſten tag October die vnfruchtbarẽ negelein vñ violẽ gewechs/ vñ
              <lb/>
            anderer der gleichẽ mit ſampt der wurtzel/ dañ kom̃en blůmẽ in dem winter
              <lb/>
            herfür. </s>
            <s xml:id="echoid-s18457" xml:space="preserve">alſo beſchicht auch den erdbeeren vñ melonẽ/ doch mögend diſe vm̃
              <lb/>
            jrer größe wegẽ nit zeittig werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s18458" xml:space="preserve">ſie werdẽ aber onfruchtbar oder witling/
              <lb/>
            wañ mã allgemach die ſchoß ab ſchneidet. </s>
            <s xml:id="echoid-s18459" xml:space="preserve">dañ wañ der gewechſen krefft gar
              <lb/>
            erſchöpffet/ mag man jre frucht vñ blůmẽ zů einer anderẽ zeit richtẽ/ darũb
              <lb/>
            ſterbẽ ſie gleich mit ſampt jrer neüwẽ frucht. </s>
            <s xml:id="echoid-s18460" xml:space="preserve">Alſo beſteth die gantze rechnũg
              <lb/>
            in vier gebotten. </s>
            <s xml:id="echoid-s18461" xml:space="preserve">wañ man die ſchoß darinnen behaltet/ an eine warmẽ ſtatt
              <lb/>
            thůt/ feißte narũg zů legt/ die ſich aller dingẽ recht zů dem gewechs ſchickẽ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s18462" xml:space="preserve">Alſo thůn ich die vrſachẽ der geſtalt zů allẽ dingen/ dieweil diſe allein im̃er-
              <lb/>
            werend ſeind/ dañ die erfarnuß hab ich allein der leer halben hinzů </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>