Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
81 xxv
82 xxvi
83 xxvij
84 xxviij
85 xxix
86 xxx
87 xxxi
88 xxxij
89 xxxiij
90 xxxiiij
91 xxxv
92 xxxvi
93 xxxvij
94 xxxviij
95 xxxix
96 xl
97 xli
98 xlij
99 xliij
100 xliiij
101 xlv
102 xlvi
103 xlvij
104 xlviij
105 xlix
106 l
107 li
108
109 liij
110 liiij
< >
page |< < (xc) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="22">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">
              <pb o="xc" file="0146" n="146" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            beleidigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">dañ der vnwill zeigt gnůgſam an daß die feiſte von natur ein vn
              <lb/>
            anmüetiger geſchmack iſt/ dañ er entſthet allein von dem feiſten. </s>
            <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">Deßhalbẽ
              <lb/>
            wie geſagt/ iſt das geſaltzen in der ſubſtantz dẽ ſüſſen geleich/ dz feiſt aber iſt
              <lb/>
            võ des brauchs vñ noturfft halbẽ angenem̃ wordẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">Wañ es aber die maß ü-
              <lb/>
            bertriffet/ verletzet dz geſaltzen von {der} werme wegẽ/ dañ es ſtim̃et mitt {der} mit
              <lb/>
            telmäſſigẽ materiẽ/ darum̃ zerſpreittet es die zũgẽ mehr dañ es ſolte/ vñ wirt
              <lb/>
            dẽ räſen vñ ſcharpffen geleich/ ſo mã fleiſſig darauff achtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve">dañ wañ die ma-
              <lb/>
            tery mehr iſt/ dañ dz geſaltzẽ/ wirt es bitter/ wañ aber ſeinen vyl iſt/ wirt es
              <lb/>
            {der} ſcherpffe geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve">dañ wañ einer zů vyl ſaltz in die ſpyß thůt/ wirt er ein hitz
              <lb/>
            entpfindẽ/ gleich wie des pfeffers iſt/ aberdoch nit gantz vñd gar. </s>
            <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve">dañ wie ge
              <lb/>
            meldet/ iſt die ſcherpffe in einer ſubteilen ſubſtantz/ das geſaltzen aber in ei-
              <lb/>
            ner mittelmäſſigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve">deßhalbẽ verletzet dz ſcharpff die zungẽ mehr/ dz geſal-
              <lb/>
            tzen aber iſt lenger vnangenẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">Wañ aber dz geſaltzẽ nach {der} vyle nit gemeret/
              <lb/>
            ſon{der} allein auß gröſſe {der} hitz/ wirtes etwz bitter. </s>
            <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">das feiſt aber beleidiget mit
              <lb/>
            ſeiner werme gar nicht/ dañ die werme wirt võ dẽ feüchtẽ hinderſich getribẽ/
              <lb/>
            ſon{der} es beleidiget wañ jrẽ zů vyl iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">dañ weil die werme wenig krafft/ macht
              <lb/>
            ſi allein võ wegẽ jrer qualitet/ dz das inſtrumẽt {der} entpfindligkeit naſſ wirt/
              <lb/>
            vñ etwz nachlaſſet/ gleich wie ein riem̃ẽ in dẽ öl o{der} waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">deßhalbẽ entpfin-
              <lb/>
            den diſe/ ſo deſſen zů voll ſeind/ des anderen geſchmack nitt/ vnd habẽd ein
              <lb/>
            abſch eühen dorab/ darum̃ zeigẽd {der} feiſt/ vñ der geſaltzẽ/ vñ bitter gſchmack
              <lb/>
            ein zim̃liche werme an/ wañ mã deren für ſich ſelbs entpfindet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">dẽ ſcharpffen
              <lb/>
            o{der} räſſen entpfindet mã nitt võ im ſelbs/ es ſeye dañ die zũgẽ zertheilet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            ein ſolliche ſubteile ſubſtãtz/ weil ſie in dẽ mẽſchlichẽ cörper entſtandẽ/ thei-
              <lb/>
            let not halbẽ die zũgẽ võ einanderẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve">dann weil ſolliches {der} pfeffer geleich thůt
              <lb/>
            wañ mã in darzů hebt/ warũ wolte nes nitt auch die ſch arpffe feüchte thůn/
              <lb/>
            wañ mã ſie hinein getruncken oder abhin geſchlucket hatt? </s>
            <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">wañ mã aber/
              <lb/>
            mit diſem ſolliches nit entpfindet/ iſt es ein anzeigung daß es an dreyen or-
              <lb/>
            then übel ſthet/ nam̃lich das ein treffẽliche groſſe werme iñ dẽ leib iſt/ dz die
              <lb/>
            zũg krãck iſt/ vñ dz mã des böſſen nitt entpfindt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">eintweder weil mã zũ theil
              <lb/>
            nitt wol bey ſiñen/ o{der} die natur {der} entpfindligkeyt auß gröſſe {der} kranckheytt
              <lb/>
            überwũdẽ iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve">doch ſchründet die zũgẽ nitt allwegẽ võ einer ſcharpffẽ feüchte
              <lb/>
            auff/ ſon{der} auch võ einer geſaltzenẽ/ vñ dz offtermal/ als in einer bößẽ raud
              <lb/>
            an {der} haut. </s>
            <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve">ſolliches iſt auch nit ſo tödlich. </s>
            <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">Deßhalbẽ ob wol die bitterkeyt võ
              <lb/>
            einer zim̃lichẽ werme entſthet/ als dz geſaltzẽ vñ dz feiſt/ iſt ſie doch vyl böſer
              <lb/>
            dañ dz geſaltzẽ/ ſo vyl dz geſaltzẽ böſer iſt dañ dz feiſt/ dañ ſie iſt trockner.</s>
            <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Bitterkeytt.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">Es erfreüwet ſich die menſchliche natur (wie geſagt) vorab die zungẽ ab {der}
              <lb/>
            feüchte. </s>
            <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">Wo har kommet dañ dẽ bitteren ſollicher ſchad har? </s>
            <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">vñ warum̃ hat
              <lb/>
            man alſo ein greüwel dorab? </s>
            <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">Darumb dz diſes nitt allein zů auſſerſt ſther
              <lb/>
            von wegẽ ſeiner ſubſtãtz/ ſonder auch zů auſſereſt/ ſo {der} mẽſchlichẽ natur gar
              <lb/>
            zů wi{der}. </s>
            <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">Darum̃ habend die bittere ding den rechtẽ warẽ gebrauch {der} geſchma
              <lb/>
            cken nitt/ nam̃lich {der} narung. </s>
            <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">dañ kein bitterkeyt ſpeyſſet/ ſo ver vnd es bit-
              <lb/>
            ter iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">vñ dz gar bitter iſt/ ſpeyſſet gar nicht. </s>
            <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">Es ſpeyſet auch diſes nit allein
              <lb/>
            gar nicht/ ſonder verzeeret auch die narung {der} anderẽ ſpeyſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">dañ die bitter
              <lb/>
            keyt iſt trockener/ vñ darum̃ auch dicker/ dañ ſie iſt mehr jrdiſch we{der} das ge-
              <lb/>
            ſaltzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">darum̃ entſthet ſie auß deren/ wañ der ſubteiler theil gar verzeert iſt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">Es hinderet aber nicht/ dz die bitterkeyt nitt ſolte mitt {der} ſubteilẽ ſubſtantz
              <lb/>
            vermiſchet ſein/ wie auch dz räß dẽ dicken nit/ doch ſind ſie nit in inẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve">So vyl
              <lb/>
            ſeye genuog võ den geſchmackẽ geſagt/ nũ wöllẽ wirauff die geruch kom̃en.</s>
            <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>