Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
91 xxxv
92 xxxvi
93 xxxvij
94 xxxviij
95 xxxix
96 xl
97 xli
98 xlij
99 xliij
100 xliiij
101 xlv
102 xlvi
103 xlvij
104 xlviij
105 xlix
106 l
107 li
108
109 liij
110 liiij
111 lv
112 lvi
113 lvij
114 lviij
115 lix
116 lx
117 lxi
118 lxij
119 lxiij
120 lxiiij
< >
page |< < (xlvi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1815" xml:space="preserve">
              <pb o="xlvi" file="0102" n="102" rhead="Von mancherley wunderbaren"/>
            trib gegen dẽ ſelbigẽ orth. </s>
            <s xml:id="echoid-s1816" xml:space="preserve">dañ alſo ſpringet es wider hinderſich wie ein ſtein/
              <lb/>
            doch nit ſo kräfftig/ o{der} wañ dz waſſer über dz port ghet/ dañ lauffet dz auß/
              <lb/>
            ſo fürghet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1817" xml:space="preserve">Das waſſer auch ſo durch dz kaat vñ wůſt fleüffet/ lauffet lãgſa
              <lb/>
            mer von wegen {der} vngeleiche/ vnd der vermiſchũg. </s>
            <s xml:id="echoid-s1818" xml:space="preserve">alſo lauffet dz ſchneller
              <lb/>
            ſo durch das ſand kom̃et/ dann die ſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s1819" xml:space="preserve">aber am aller ſchnelleſten/ ſo durch
              <lb/>
            das getäfflet vnnd beſetzet lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1820" xml:space="preserve">deßhalben breittend ettliche diſes alſo/
              <lb/>
            welche des gemeinen gůts baß genieſſen wöllend. </s>
            <s xml:id="echoid-s1821" xml:space="preserve">Es iſt auch gewüß dz ein
              <lb/>
            kurtze rören ſo nider ſich ghet/ am aller mehrſten waſſer an ſich zeücht. </s>
            <s xml:id="echoid-s1822" xml:space="preserve">dann
              <lb/>
            wañ das waſſer außgelaſſen/ ob es wollangſam̃er lauffet/ iſt es deſſen ſo dz
              <lb/>
            feld beſitzet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1823" xml:space="preserve">dañ diſer faal iſt ſchnell/ vnnd nim̃et mehr waſſer an ſich ſo frey
              <lb/>
            dohar fared/ diſes verhinderet auch das nitt ſo harnoch kom̃et.</s>
            <s xml:id="echoid-s1824" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1825" xml:space="preserve">Deßhalben ſeind allein noch zwey furnempſte ſtuck vorhanden/ nam̃lich
              <lb/>
            wie ein hoher fal/ den lauff des nachkommenden waſſers möchte fürderen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1826" xml:space="preserve">dañ wo es diſes nitt fürderet/ nützet es auch nicht mehr waſſer zů ſchöpffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1827" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vnnd das wir auch lernend/ ob das waſſer zů allen theilen in geleichem be-
              <lb/>
            wegt werde/ nam̃lich dz ſo zů obereſt vñ zů niderſt lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1828" xml:space="preserve">(Dañ wie Fronti
              <lb/>
            nus ſagr/ achtich on zeyffel waar ſein/ daß dz waſſer/ ſo auß hohen vñ ſchnel
              <lb/>
            len waſſeren abgefüeret wirt/ lauffe mitt gröſſerer krafft.) </s>
            <s xml:id="echoid-s1829" xml:space="preserve">Zů dem erſten ſe
              <lb/>
            tzend wir/ es habe das ſtill waſſer zů obereſt noch der höhe ein runde/ als es
              <lb/>
            ſich in dẽ eymerẽ erzeigt/ vñ nit in dem vmkreyß der erden/ weil man diſes
              <lb/>
            auch kümerlichen in gantzen landẽ ſpüret/ aber noch der höhe des geſchirs/
              <lb/>
            wañ aber das geſchirr nitt voll iſt/ ſo iſt es zů oberſt geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1830" xml:space="preserve">deßhalbẽ erhal-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-01" xlink:href="note-0102-01a" xml:space="preserve">warum das
                <lb/>
              waſſer imm
                <lb/>
              geſchir rũd.</note>
            tet dz zů auſſereſt/ diſes ſo in mitten iſt/ domitt es nitt über das port auß gã
              <lb/>
            tze. </s>
            <s xml:id="echoid-s1831" xml:space="preserve">wölches ſo lang nitt überlauffet/ biß die höhe geſtellet/ vñ die maaß der
              <lb/>
            rotunde nitt übertriffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1832" xml:space="preserve">Wañ aber diſes bewegt wirt/ behaltet es allein ſo
              <lb/>
            vyl runde/ ſo vyl es ſich an der breitte vñ lenge {der} gantzen erden vergleichen
              <lb/>
            mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s1833" xml:space="preserve">Wañ es aber ſtill lauffet/ haltet es ſich mittelmeſſig gegẽ dem das ſtill
              <lb/>
            iſt/ vñ ſchnell lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1834" xml:space="preserve">doch will ich allwegen die wind vndandere hindernuſ-
              <lb/>
            ſen vorbehalten haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s1835" xml:space="preserve">Es iſt aber kein argument/ dieweil der ſtecken zů ni
              <lb/>
            derſt vermercket wirt/ ſchneller getriben vñ hingefüeret werdẽ als in dem
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-01" xlink:href="fig-0102-01a" number="7">
                <variables xml:id="echoid-variables5" xml:space="preserve">A B C</variables>
              </figure>
            C/ dañ im B/ dz darüm̃ ſolte ſchneller lauffen zů niderſt dañ
              <lb/>
            zů obereſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1836" xml:space="preserve">dañ das C iſt etwas weitters von dẽ mittel vñ hy-
              <lb/>
            pomochlio/ deßhalbẽ acht ich es lauffe geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1837" xml:space="preserve">Das aber auch
              <lb/>
            der trib in einem freyen waſſer helffe das waſſer an ſich zůzie
              <lb/>
            hen das harnach kom̃et/ iſt diſes mein můtmaſſung. </s>
            <s xml:id="echoid-s1838" xml:space="preserve">zů dem
              <lb/>
            erſten/ das die waſſer ſo durch den känel lauffen/ in einer mit
              <lb/>
            tel linien flieſſend zwiſchen der rechten vnnd haldechtigen li-
              <lb/>
            nien. </s>
            <s xml:id="echoid-s1839" xml:space="preserve">Als das waſſer ſo durch dẽ känel A B geleittet wirt/ dz
              <lb/>
            das ſolt mitt gantzem gewalt für lauffen durch B C. </s>
            <s xml:id="echoid-s1840" xml:space="preserve">vnnd
              <lb/>
            wo es gar kein trib hett/ durch B D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1841" xml:space="preserve">welches wir an dem waſſer ſehen/ ſo be
              <lb/>
            ſeytz auß dem känel fallet/ vnnd nitt zů fordereſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1842" xml:space="preserve">Deßhalben wirt es noch
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-02" xlink:href="fig-0102-02a" number="8">
                <variables xml:id="echoid-variables6" xml:space="preserve">a b c e d f</variables>
              </figure>
            der mittleſten rechnung zů dem erſten durch B E lauf-
              <lb/>
            fen/ dẽnach ye mehr ſich wenden võ A/ C wie auch A B/
              <lb/>
            vnnd alſo zů dem F. </s>
            <s xml:id="echoid-s1843" xml:space="preserve">vnder dem F aber geſtrackt durch
              <lb/>
            die linien/ ſo geleichweytt ſthet B D.</s>
            <s xml:id="echoid-s1844" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1845" xml:space="preserve">Ein anders. </s>
            <s xml:id="echoid-s1846" xml:space="preserve">dz waſſer ſo ſanfft dohar faret/ das iſt ge
              <lb/>
            leich/ ob es wol durch die ſtein lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1847" xml:space="preserve">welches aber mit
              <lb/>
            üngeſtüm̃e faret/ dz ſpringt vñ lauffet vngeleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1848" xml:space="preserve">wie auch Vergilius ſagt/</s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>