Bernoulli, Daniel, Hydrodynamica, sive De viribus et motibus fluidorum commentarii

Page concordance

< >
Scan Original
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16 2
17 3
18 4
19 5
20 6
21 7
22 8
23 9
24 10
25 11
26 12
27 13
28 14
29 15
30 16
< >
page |< < (15) of 361 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div8" type="section" level="1" n="8">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s406" xml:space="preserve">
              <pb o="15" file="0029" n="29" rhead="SECTIO PRIMA."/>
            lectu eſt, polli
              <unsure/>
            nem ex putaminibus ovorum in patella igni ſuperimpoſitum
              <lb/>
            lac bulliens, quod dicitur, mentiri. </s>
            <s xml:id="echoid-s407" xml:space="preserve">Quo intenſior autem eſt calor, eo ve-
              <lb/>
            hementior utique eſt motus particularum, hæque majori intervallo a ſe in-
              <lb/>
            vicem diſperſæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s408" xml:space="preserve">quod convenit cum dilatatione omnium fluidorum ab aucto
              <lb/>
            calore, eorundemque contractione ex frigore, cui legi ipſa etiam aqua non-
              <lb/>
            dum congelata ſubjicitur: </s>
            <s xml:id="echoid-s409" xml:space="preserve">quod autem, dum congelatur, contrariæ ſit in-
              <lb/>
            dolis, id ex alia cauſa, fortuito ſuperveniente, deducendum videtur, nempe
              <lb/>
            ex eo, quod aqua in interſtitiis ſuis particulas foveat aëreas, quæ ſic volumen
              <lb/>
            aquæ non augent, prouti ſaccharum in aqua ſolutum non auget ejusdem vo-
              <lb/>
            lumen; </s>
            <s xml:id="echoid-s410" xml:space="preserve">quod tempore inſtantis congelationis particularum aquearum motus
              <lb/>
            minuatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s411" xml:space="preserve">quod ſic eædem particulæ magis ad ſe invicem accedant, adeo-
              <lb/>
            que ex interſtitiis ſuis particulas aëreas pellant, quæ alibi minus commode
              <lb/>
            locatæ volumen augere poſſunt, prouti ſaccharum nondum ſolutum volu-
              <lb/>
            men auget aquæ, cui permiſtum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s412" xml:space="preserve">Hinc commode ratio deducitur, cur
              <lb/>
            glacies aquæ ab aëre ante congelationem bene purgatæ non ſpecifice levior,
              <lb/>
            quin potius gravior fiat. </s>
            <s xml:id="echoid-s413" xml:space="preserve">Egregia autem experimenta circa ſolutionem ve-
              <lb/>
            ram aëris in aqua ad punctum ſaturationis usque inſtituit Mariottus, eaque
              <lb/>
            in Tractatu ſuo de motu aquarum recenſuit. </s>
            <s xml:id="echoid-s414" xml:space="preserve">Suſpicioni igitur locus eſt, flui-
              <lb/>
            da (ut dixi) congelari, cum ceſſat vel valde diminuitur motus inteſtinus,
              <lb/>
            tum enim particulæ in ſe invicem collabuntur, fiuntque contiguæ, ſimulque
              <lb/>
            ex interſtitiis particulas heterogeneas, ſi quæ ibi commorentur, expellunt;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s415" xml:space="preserve">nec tamen clarius hinc intelligitur durities corporum congelatorum, quin-
              <lb/>
            imo videtur, ceſſante iſto motu corpus mediæ naturæ inter fluidum & </s>
            <s xml:id="echoid-s416" xml:space="preserve">ſoli-
              <lb/>
            dum,
              <unsure/>
            niſi aliud quid accedat, fieri, & </s>
            <s xml:id="echoid-s417" xml:space="preserve">comparandum cum acervo arenæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s418" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quid autem id rei ſit, ne conjectura quidem aſſequor, licebit interim finge-
              <lb/>
            re quaslibet particulas ad ſe gravitare, vel, ut voce Anglis uſitata utar, ſe
              <lb/>
            invicem attrahere, attractionemque inſigniter creſcere, accedentibus ad ſe
              <lb/>
            invicem particulis; </s>
            <s xml:id="echoid-s419" xml:space="preserve">diverſæ eſſe virtutis in diverſis corporibus, minoris v. </s>
            <s xml:id="echoid-s420" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s421" xml:space="preserve">
              <lb/>
            in oleis quam in aquis, quarum glacies durior eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s422" xml:space="preserve">fluida citius & </s>
            <s xml:id="echoid-s423" xml:space="preserve">facilius
              <lb/>
            congelari, quorum particulæ vel fortius ſe attrahunt vel motu lentiori agi-
              <lb/>
            tantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s424" xml:space="preserve">Exinde conjicere liceret, aquam ſaccharo vel ſale imprægnatam tar-
              <lb/>
            dius congelari, quod particulæ ſacchari vel ſalis, particulis aqueis interpoſitæ,
              <lb/>
            harum attractionem diminuant, neque hæ conjungi poſſint, ſiccidumque con-
              <lb/>
            gelari, quin particulæ heterogeneæ loco pellantur: </s>
            <s xml:id="echoid-s425" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s426" xml:space="preserve">certe omnibus in </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>