Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
461 ccccv
462 ccccvi
463 ccccvii
464 ccccviij
465 ccccix
466 ccccx
467 ccccxi
468 ccccxij
469 ccccxiij
470 ccccxiiij
471 ccccxv
472 ccccxvi
473 ccccxvij
474 ccccxviij
475 ccccxix
476 ccccxx
477 ccccxxi
478 ccccxxij
479 ccccxxiij
480 ccccxxiiij
481 ccccxxv
482 ccccxxvi
483 ccccxxvij
484 ccccxxvij
485 ccccxxxix
486 ccccxxx
487 ccccxxxi
488 ccccxxxij
489 ccccxxxiij
490 ccccxxxiiij
< >
page |< < (ccccxxxv) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div611" type="section" level="1" n="57">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14050" xml:space="preserve">
              <pb o="ccccxxxv" file="0491" n="491" rhead="ſachen/ Das zehend bůch."/>
            An der ſeytten aber zů vndereſt iſt vyl ein weitters vnnd nideres thürlein.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14051" xml:space="preserve">In mitten deß boden hatt es ein ſchlecht eyßen getter/ durch welches man
              <lb/>
            die eſchen hinauß thůt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14052" xml:space="preserve">Alſo iſt bekant daß das thürlein/ durch welches mã
              <lb/>
            holtz anlegt/ an dem oberen theil iſt/ das ander aber an dem anderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14053" xml:space="preserve">man
              <lb/>
            kan auch dabey an brat ſpißen fleiſch braten/ wann man die ſpiß an der ſeytẽ
              <lb/>
            deß thürlein ordnet/ da man die eſchen harauß nimmet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14054" xml:space="preserve">dañ daſelbſten bra
              <lb/>
            tet das fleiſch bey den kolen/ vnnd treibt das feür in dem oberen boden/
              <lb/>
            wann man das rad recht ſtellet/ den ſpiß hin vmb. </s>
            <s xml:id="echoid-s14055" xml:space="preserve">doch mag man dann zů
              <lb/>
            mal nit ſo vyl holtz erſparen/ dieweil das feür můß lufft haben.</s>
            <s xml:id="echoid-s14056" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14057" xml:space="preserve">Es hatt das feür ein ſolliche krafft daß es mit der lenge/ wann es einge-
              <lb/>
            ſchloſſen erſticket/ wann es aber nit erſticken mag/ brichet es harauß. </s>
            <s xml:id="echoid-s14058" xml:space="preserve">darũb
              <lb/>
            thůnd im diſe recht/ welche in große büchſen vnd feür ſtück kuglen ſtoßen/
              <lb/>
            dañ ſie lůgen daß die kugel die rören nit gar außfüllen/ ſonder laſſen etwas
              <lb/>
            lär dariñen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14059" xml:space="preserve">Wie ghet es aber zů daß ſich das feür alſo gegen deß vichfůter
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0491-01" xlink:href="note-0491-01a" xml:space="preserve">Feür kert ſich
                <lb/>
              zů dem jü@@r,</note>
            bucket/ vnnd wann ein leüchter der ein eng mundloch hatt (wie Galenus
              <lb/>
            ſagt) nit gar auß geleſchet/ wider anghet ſo man ein flam̃en darüber hebt/
              <lb/>
            alſo daß wir dem ding das weder leben hat noch natürlich iſt/ die entpfindt
              <lb/>
            lichen ſinn müßen zůeignen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14060" xml:space="preserve">So vyl das fůter belanget/ iſt ein verborgener
              <lb/>
            handel. </s>
            <s xml:id="echoid-s14061" xml:space="preserve">dañ ſo vyl den flam̃en belanget/ dieweil die bewegung etwas ſcherpf
              <lb/>
            fer/ wirt er durch die vmligende werme gefürderet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14062" xml:space="preserve">dann der lufft wirt dar
              <lb/>
            gegen über alſo ſubteil/ wann er zů beiden ſeyten etwermet/ daß er feüwr er
              <lb/>
            wecket. </s>
            <s xml:id="echoid-s14063" xml:space="preserve">In dem fůter aber iſt etwas ſchwerer/ dieweil wir ſehen/ daß das
              <lb/>
            feüwr darzů faret. </s>
            <s xml:id="echoid-s14064" xml:space="preserve">dañ ſolliches mag mit keinẽ natürlichen affect vnd begir
              <lb/>
            den beſchehen/ dieweil ſie keinen haben/ ſonder durch ein beſondere krafft/
              <lb/>
            dañ es iſt ein bewegte qualitet vnd eigenſchafft in einer anderen ſubſtantz.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14065" xml:space="preserve">Deßhalben můß diſes ongefahr beſchehen/ nit vmb deß fůters willen/ ſon-
              <lb/>
            der man entpfindet in dem fůter einer ſichtbaren neigung/ dieweil es ange
              <lb/>
            zündet wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14066" xml:space="preserve">Wann es ſonſt ein vrſach hatt/ můß es der blaſt ſein/ vnd daß
              <lb/>
            der lufft gegen dem fůter warm iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14067" xml:space="preserve">weil auch von etlichen ein dampff ghet
              <lb/>
            an dem ſelbigen theil/ wie auß dem bäch. </s>
            <s xml:id="echoid-s14068" xml:space="preserve">dann die werme zeücht/ vnd ghet
              <lb/>
            der dampff an/ vnnd faret alſo das feüwr hindurch. </s>
            <s xml:id="echoid-s14069" xml:space="preserve">wir habend angezeigt
              <lb/>
            daß weder das feüwr nach der flamm beleibe. </s>
            <s xml:id="echoid-s14070" xml:space="preserve">darumb mag es ſich nit neigẽ/
              <lb/>
            ſonder es wirt ein neüwes. </s>
            <s xml:id="echoid-s14071" xml:space="preserve">Alſo mag es ſich nach diſe vier wegẽ neigen/ vnd
              <lb/>
            nit daß des feüwrs natur zů dem fůter fare. </s>
            <s xml:id="echoid-s14072" xml:space="preserve">Was aber für ein vnderſcheid
              <lb/>
            in der krafft ſo das feüwr hatt/ wañ es hinauff oder beſeytz faret/ weiſt mẽck
              <lb/>
            lich wol/ der ein hand darüber vnnd darneben haltet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14073" xml:space="preserve">dann die hand wirt
              <lb/>
            vyl heißer die auch hoch ob dem flammen iſt/ dann wann ſie beſeytz nur zwẽ
              <lb/>
            finger dar von iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s14074" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14075" xml:space="preserve">Weil ich aber ſolliches bedacht/ bedunckt mich es habe ein zehenfaltige
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0491-02" xlink:href="note-0491-02a" xml:space="preserve">Der Alten
                <lb/>
              bad.</note>
            proportz/ oder nach darbey/ wann daß feüwr bey einanderen iſt/ als an ei-
              <lb/>
            ner kertzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s14076" xml:space="preserve">darumb wann man ein hafen auff den anderen ſetzet (wie etwã
              <lb/>
            vorgeſagt (wirt einer von dem anderẽ warm/ daß ſie etwan all ſieden. </s>
            <s xml:id="echoid-s14077" xml:space="preserve">wann
              <lb/>
            mã aber diſes fein temperiert/ wirt mã ſehen was die altẽ für ein rechnung
              <lb/>
            gehabt/ als ſie bey einẽ feüwr zů nidereſt ein heiß bad/ in der mitte ein lau-
              <lb/>
            wes/ vnnd zů obereſt ein kaltes zů bereitet haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s14078" xml:space="preserve">dañ mã ſetzet alſo drey ge
              <lb/>
            ſchirr voll waſſers auff oder einanderẽ/ daß ſie durch ein feüwr/ doch nit ei-
              <lb/>
            nerley geſtalt alle getẽperiert werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14079" xml:space="preserve">dañ deß indereſtẽ waſſer iſt ſiedet heiß/
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>