Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
61 v
62 vi
63
64 viij
65 ix
66 x
67 xi
68
69 xiij
70 xiiij
71 xv
72 xvi
73 xvij
74 xviij
75 xix
76 xx
77 xxi
78 xxij
79 xxiij
80 xxiiij
81 xxv
82 xxvi
83 xxvij
84 xxviij
85 xxix
86 xxx
87 xxxi
88 xxxij
89 xxxiij
90 xxxiiij
< >
page |< < (xxij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div48" type="section" level="1" n="10">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1019" xml:space="preserve">
              <pb o="xxij" file="0078" n="78" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            eyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s1020" xml:space="preserve">Wañ auch daß holtz vnnd daß laub durch kälte gar außgetrocknet/ wie
              <lb/>
            das ſaltz/ wañ ſie breñen/ verkeeret ſich das jrdiſch vñ wäſſerig vonſtũdan
              <lb/>
            in lnfft (dañ die kälte iſt jrdiſch) alſo daß ſie krachen vnd ein groß getöß ge
              <lb/>
            ben. </s>
            <s xml:id="echoid-s1021" xml:space="preserve">wie bey vns die larberbletter/ vnd din reckholder äſtlein. </s>
            <s xml:id="echoid-s1022" xml:space="preserve">Es brächend
              <lb/>
            auch alle ſteynene/ jrdine/ gläſene/ eyſene/ vnd ärene/ geſchirr vnnd inſtru
              <lb/>
            ment/ darzů die felſſen auff den bärgen vñ jm̃ feld von jnen ſelbs. </s>
            <s xml:id="echoid-s1023" xml:space="preserve">dañ es be
              <lb/>
            ſchicht jnen eben als denen/ ſo durch ein groſſen laſt zůſam̃en gezogen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1024" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            ein groſſe kelt/ wañ die jñerliche feüchte gefroren zeücht zůſam̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s1025" xml:space="preserve">dañ was
              <lb/>
            außgetrocknet/ wirt kürtzer/ vñ diſes fürnemlich/ wañ die mittnacht wind
              <lb/>
            wäyend/ vnd nach dem rägen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1026" xml:space="preserve">es fallend auch die nägel ſo jñ den ſchloſſen o-
              <lb/>
            der wänden ſtecken für ſich ſelbs auß/ wañ ſich die nächſtentheil allenthal-
              <lb/>
            ben zůſam̃en ziehen alſo dz die löcher weytt werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s1027" xml:space="preserve">Darzů fallend die wölff
              <lb/>
            vnd wilden thier/ von wegen des groſſen hungers/ vnd des forchtſammen
              <lb/>
            volcks halben/ mitt hauffen die bauwren heüſſer an/ vnd reiſſend die men-
              <lb/>
            ſchen weib vnd kinder har für/ vnnd freſſend ſie. </s>
            <s xml:id="echoid-s1028" xml:space="preserve">Vnder ſollichen treffenlie
              <lb/>
            chen vyl vnkom̃lichkeyten der kelten entpfinden ſie doch ſolliche nutzbar-
              <lb/>
            keytt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1029" xml:space="preserve">Die fiſch bleybend ſechs monatt vngeſaltzen friſch. </s>
            <s xml:id="echoid-s1030" xml:space="preserve">daß fleyſch ein
              <lb/>
            gantzen monat. </s>
            <s xml:id="echoid-s1031" xml:space="preserve">der ſaamen gibt faſt veil fruche/ wañ der boden vnder dem
              <lb/>
            ſchnee wol erwarmet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1032" xml:space="preserve">Sy ſeind auch vor den tyrañen ſicher/ vnd diſes nitt
              <lb/>
            allein armůt halben/ ſonder auß vngelegenheyt der orthen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1033" xml:space="preserve">Es iſt auch die
              <lb/>
            wärme nitt eigentlich von den elementen/ ſonder (wie gemeldet) ein him̃eli
              <lb/>
            ſche würckung/ vnd darum̃ nitt faſt ſchedlich/ vnd deßhalben heilſam̃/ dañ
              <lb/>
            vm̃ ſo vehr/ wañ ſie mitt einer tröckne vermiſchet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1034" xml:space="preserve">dañ die trückne iſt ein mů
              <lb/>
            ter des ſchim̃els. </s>
            <s xml:id="echoid-s1035" xml:space="preserve">Alles wz tödtlich iſt/ wirt alt vñ ſchimlecht/ es werdẽ auch
              <lb/>
            die felſen ſelbs graw/ wölches doch ſcheützlich zůſagen/ doch iſt es mehr ein
              <lb/>
            ſchim̃el. </s>
            <s xml:id="echoid-s1036" xml:space="preserve">Daß alter wäre nitt böß wañ nitt {der} ſchim̃el darbey wäre. </s>
            <s xml:id="echoid-s1037" xml:space="preserve">dañ er friſ
              <lb/>
            ſet auß/ zerbricht/ zerſtört/ verdörbt/ vnd verenderet alles zů dem böſen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1038" xml:space="preserve">Vor diſem mag nicht erlöſſen/ vñ iſt kein hilff wider jñ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1039" xml:space="preserve">die trockẽheyt ſcher
              <lb/>
            pffet der ſchlangen gifft/ vnd hilffet doch die ſchlangen nitt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1040" xml:space="preserve">Sie machet al
              <lb/>
            les kleyn/ aber weder hüpſch noch fruchtbar. </s>
            <s xml:id="echoid-s1041" xml:space="preserve">Wañ aber die wärme mitt der
              <lb/>
            feüchtẽ vermiſchet/ mehret ſie alles/ machet es fruchtbar vñ vollkom̃ẽ/ doch
              <lb/>
            machet ſie allein die leib ſchwartz. </s>
            <s xml:id="echoid-s1042" xml:space="preserve">Es iſt aber võ dẽ zů anderẽ zeyten geſagt.</s>
            <s xml:id="echoid-s1043" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div52" type="section" level="1" n="11">
          <head xml:id="echoid-head12" xml:space="preserve">Der erden mancherlei geſtalt vnnd natur/
            <lb/>
          das dritt Capittel.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1044" xml:space="preserve">IN Iazigen Metanaſten iſt die erden ſchwartz mitt bitumen o{der}
              <lb/>
            geſchwäblechten bäch/ vñ petroleum vermenget/ nitt vngleich
              <lb/>
            dem zähen wachs ſo jm̃ gebrauch iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1045" xml:space="preserve">dañ es breñet wie ein ker-
              <lb/>
            tzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1046" xml:space="preserve">die habend wir geſehen bey dem Ertzbiſchoff des Künigs
              <lb/>
            von vngeren Legaten. </s>
            <s xml:id="echoid-s1047" xml:space="preserve">Es iſt aber mir vorzeytten vñ ietz auch
              <lb/>
            anderen/ wölche die ding nitt geſehẽ/ ſo wir von dẽ Schottlendiſchen ſtein
              <lb/>
            vñ erden ſchreibẽ wend/ ein groſſe verwunderung. </s>
            <s xml:id="echoid-s1048" xml:space="preserve">wañ wir aber dẽ ſtein brẽ
              <lb/>
            nen ſehen wie ein liecht/ ſo werden wir vns auffhören zůuerwunderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1049" xml:space="preserve">Zwi-
              <lb/>
            ſchẽ Parhacama vñd dẽ th al Chile bey {der} ſtatt Regum des Niderganglichẽ
              <lb/>
            Indiẽ ſäyẽd ſie Mayzũ o{der} Indianiſch korn. </s>
            <s xml:id="echoid-s1050" xml:space="preserve">weil es auch nim̃er rägnet/ vñ
              <lb/>
            kein waſſer dz lãd befeüchtiget/ ſo wachſet es doch vñ lebẽ die inwoner durch
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0078-01" xlink:href="note-0078-01a" xml:space="preserve">Fruchtbar
                <lb/>
              erdẽ an waſ
                <lb/>
              ſer.</note>
            die kũſt/ ſie machend breitte vñ tieffe furchẽ/ vñ legẽd jñ dz edel gſtein Sar
              <lb/>
            da die körner Mayzi zůſam̃en/ vñ ſäyẽd es/ dergſtalt kom̃et es auch für. </s>
            <s xml:id="echoid-s1051" xml:space="preserve">Es
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>