Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
841 dcclxxxv
842 dcclxxxvi
843 dcclxxxvij
844 dcclxxxviij
845 dcclxxxix
846 dccxc
847 dccxci
848 dccxcij
849 dccxciij
850 dccxciiij
851 dccxcv
852 dccxcvi
853 dccxcvij
854 dccxcviij
855 dccxcix
856 dccc
857 dccci
858 dcccij
859 dccciij
860 dccciiij
861 dcccv
862 dcccvi
863 dcccvii
864 dcccviii
865 dcccix
866 dcccx
867 dcccxi
868 dcccxii
869 dcccxiii
870 dcccxiiii
< >
page |< < (dcccxxiiii) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1117" type="section" level="1" n="117">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26156" xml:space="preserve">
              <pb o="dcccxxiiii" file="0880" n="880" rhead="Außzug von allen"/>
            wölliche in andere lauffend/ trücknend nitt allein andere flüß/ ſonder auch
              <lb/>
            die meer auff/ in die ſie lauffend. </s>
            <s xml:id="echoid-s26157" xml:space="preserve">Es ſagt auch Herodotus/ daß Achelous
              <lb/>
            wöllicher in das meer geloffen/ ſo vyl ſand mitt ihm gefüret (alſo werdend
              <lb/>
            die meer außgetrücknet) daß er die Inßlen Echinaden faſt zů der erden ge-
              <lb/>
            füget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26158" xml:space="preserve">Polybius zeiget an daß die Tanais vnd andere fluß/ das Euxiniſch
              <lb/>
            meer vnnd Meotiſche pfützen/ zů ſeiner zeyt/ alſo erfüllet/ daß es nit mehr
              <lb/>
            dann ſieben ellen tieff waſſer gehabt/ vnnd von dem ſaltz ſüß worden iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s26159" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26160" xml:space="preserve">Strabo zeiget in dem zehenden bůch an/ daß auß den Echinadiſchẽ Inß
              <lb/>
            len etliche ſchon zů der erden gethon/ vnnd die überige von tag zů tag auch
              <lb/>
            zůgefüget werden/ alſo daß die auſſerſte allein noch fünffzehen ſtadien von
              <lb/>
            dem fluß Achiloo ligen.</s>
            <s xml:id="echoid-s26161" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26162" xml:space="preserve">Dieweil wir aber von waſſerflüſſen angefangen meldung zethůnd/ ſthet
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0880-01" xlink:href="note-0880-01a" xml:space="preserve">warumb kein
                <lb/>
              lufft bey dem
                <lb/>
              Nilo.</note>
            vns auch zů zebedencken/ warumb allein der Nilus kein ſanfften lufft vmb
              <lb/>
            ſich gehabt. </s>
            <s xml:id="echoid-s26163" xml:space="preserve">dann diſes zeiget Herodotus eigentlichen an. </s>
            <s xml:id="echoid-s26164" xml:space="preserve">Dann es ſoll vn-
              <lb/>
            ſer einige ſorg ſein/ aller dingen vrſach zů erfaren/ damitt wann ſich etwan
              <lb/>
            mit der zeyt in etlichen ſachen/ etwas zůtragen/ daß in anderen auffgehört/
              <lb/>
            wir nit zweyffelhafftig ſein dürffen.</s>
            <s xml:id="echoid-s26165" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26166" xml:space="preserve">Deßhalben entſthet der ſanfft lufft wann das waſſer ein werme von der
              <lb/>
            Sonnen entpfanget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26167" xml:space="preserve">Solliches anzeigung iſt daß diſer in dem ſommer zů
              <lb/>
            morgend vnd abend/ vnd nit zů mittag/ bey den flüſſen entſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s26168" xml:space="preserve">dann wañ
              <lb/>
            die Sonn allein erhebt/ vnnd nitt in die höche zeücht/ wirt der lufft durch
              <lb/>
            deß waſſers bewegung getribenn. </s>
            <s xml:id="echoid-s26169" xml:space="preserve">wann nun diſer von dem waſſer erkület/
              <lb/>
            machet er ein ſanfften lufft/ wölliches wir zů auffgang vnnd nidergang der
              <lb/>
            Sonnen/ in dem ſommer bey den flüſſen entpfinden. </s>
            <s xml:id="echoid-s26170" xml:space="preserve">Weil aber deß Nili
              <lb/>
            anfang on allen zweyffel yenſydt dem Capricorniſchen winter circkel iſt/ vñ
              <lb/>
            er gantz in der heiſſen zona dahar faret/ mag er den ſanfftẽ lufft gar nit ent
              <lb/>
            pfahen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26171" xml:space="preserve">dann ob wol etwan einer entſthet/ wirt er doch von ſtundan durch
              <lb/>
            die große werme der Sonnen verzeeret.</s>
            <s xml:id="echoid-s26172" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26173" xml:space="preserve">Wie auch der fluß den lufft erkület/ alſo wirt er in geleichem lauff von al
              <lb/>
            lem jrrdiſchen wůſt gereiniget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26174" xml:space="preserve">darumb iſt keiner geſaltzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26175" xml:space="preserve">doch möcht di-
              <lb/>
            ſes wol ſein/ wann etwan von dem nechſtgelegnen orth ein geſaltzene mate-
              <lb/>
            ry darein füre. </s>
            <s xml:id="echoid-s26176" xml:space="preserve">ob aber wol diſes auß gemeldeter vrſach ſein möchte/ findet
              <lb/>
            man doch diſes kein exempel. </s>
            <s xml:id="echoid-s26177" xml:space="preserve">Alſo weil Nilus von dẽ aller weytgelegneſten
              <lb/>
            landen dahar lauffet/ vnd durch der Sonnen werme wol außgetrücknet/
              <lb/>
            füret das aller geſündeſt waſſer mit jm. </s>
            <s xml:id="echoid-s26178" xml:space="preserve">Es ſeind aber alle meer geſaltzen vñ
              <lb/>
            bitter/ wie harnoch eroffnet wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s26179" xml:space="preserve">Daß nun die flüß durch das regenwaſſer
              <lb/>
            gemehret werden/ ſehend wir offt bey vns/ dieweil die gar abgenommenen
              <lb/>
            flüß noch dem regen alſo groß werdend/ daß ſie auch über die felder lauffen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s26180" xml:space="preserve">Es werdend auch etliche bech an wöllicher boden nicht mehr dann ſtein vor
              <lb/>
            handen/ vyl tag ſo groß vnnd waſſerreich/ allein von dem regen vnnd zer-
              <lb/>
            ſchmoltzen ſchnee/ daß man vermeinet es ſeyend groß waſſerflüß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26181" xml:space="preserve">dar zů hat
              <lb/>
            ein bach kein vnderſcheid von dẽ fluß/ dann daß er nit allwegen der geſtalt
              <lb/>
            beleibt/ dieweil ſein vrſach alſo iſt/ wie vorgemeldet worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s26182" xml:space="preserve">Deßhalbẽ wañ
              <lb/>
            du die berg zů morgen beſichtigen wurſt/ ſeind ſie naß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26183" xml:space="preserve">vnd lauffet alſo das
              <lb/>
            waſſer von auſſen vnnd innenhar zůſammen/ vnnd werdend anß vyl be-
              <lb/>
            chen ein fluß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26184" xml:space="preserve">wann nun diſer durch den rägen vnd zergangenen ſchnee nit
              <lb/>
            gefürdert/ wurde er bald abghen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26185" xml:space="preserve">Man hatt auch zů der ſelbigen zeyt an we
              <lb/>
            nig waſſer genůg/ nit allein weil der runß wenig waſſer halten mag/ ſonder
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>