Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <pb pagenum="1" xlink:href="001/01/011.jpg"/>
            <p id="N10664" type="head">
              <s id="N10666">GEORGII AGRICO­
                <lb/>
              LAE DE RE METALLICA
                <lb/>
              LIBER PRIMVS.</s>
            </p>
            <p id="N1066D" type="main">
              <s id="N1066F">Mvlti habent hanc opinionem, rem metallicam
                <lb/>
              fortuitum quiddam eſſe, & ſordidum opus, atque
                <lb/>
              omnino eiuſmodi
                <expan abbr="negotiũ">negotium</expan>
              quod non tam artis
                <lb/>
              indigeat quàm laboris. </s>
              <s id="N1067C">Sed mihi, cum ſingulas
                <lb/>
              eius partes animo, & cogitatione percurro, res
                <lb/>
              uidetur longe aliter ſe habere. </s>
              <s id="N10683">Siquidem me­
                <lb/>
              tallicus ſit oportet ſuæ artis peritiſsimus, ut pri
                <lb/>
              mo ſciat, qui mons, qui collis, quæue ualleſtris
                <lb/>
              aut campeſtris poſitio utiliter fodi poſsit, aut re­
                <lb/>
              cuſet foſsionem. </s>
              <s id="N1068E">Deinde uenæ, fibræ, commiſſuræque ſaxorum ipſi pate­
                <lb/>
              ant. </s>
              <s id="N10693">Mox pernoſcat multiplices uariaſque ſpecies
                <expan abbr="terrarũ">terrarum</expan>
              , ſuccorum, gem­
                <lb/>
              marum, lapidum,
                <expan abbr="marmorũ">marmorum</expan>
              , ſaxorum, metallorum, miſtorum: tum habe­
                <lb/>
              at cognitam omnem omnis operis ſub terra faciendi rationem. </s>
              <s id="N106A2">Nota de­
                <lb/>
              nique ipſi ſint artificia materiæ experiendæ, & parandæ ad excoctionem,
                <lb/>
              quæ etiam ipſa eſt admodum diuerſa. </s>
              <s id="N106A9">Nam aliam exigit
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              &
                <expan abbr="argentũ">argentum</expan>
              ,
                <lb/>
              aliam æs, aliam argentum
                <expan abbr="uiuũ">uiuum</expan>
              , aliam ferrum, aliam
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              , & in eo ipſo
                <lb/>
              diſsimilem candidum ac
                <expan abbr="cinereũ">cinereum</expan>
              uel nigrum. </s>
              <s id="N106C4">Quamuis autem ars ſuccos
                <lb/>
              liquidos coquendi ad ſpiſsitudinem eſſe ſecreta à metallica poſsit uideri,
                <lb/>
              tamen quia ijdem ſucci effodiuntur etiam in terra denſati, aut excoquun­
                <lb/>
              tur ex quibuſdam
                <expan abbr="terrarũ">terrarum</expan>
              lapidúmue generibus, quæ metallici effodiunt,
                <lb/>
              & quorum quædam metallis non carent, ab ea ſeparari non debet, quæ
                <lb/>
              excoctio
                <expan abbr="iterũ">iterum</expan>
              non eſt ſimplex, etenim alia eſt ſalis, alia nitri, alia aluminis,
                <lb/>
              alia atramenti ſutorij, alia ſulfuris, alia bituminis. </s>
              <s id="N106DB">Metallicus præterea ſit
                <lb/>
              oportet multarum
                <expan abbr="artiũ">artium</expan>
              & diſciplinarum non ignarus: Primo Philoſo­
                <lb/>
              phiæ, ut
                <expan abbr="ſubterraneorũ">ſubterraneorum</expan>
              ortus & cauſas, naturasque noſcat: Nam ad fodien­
                <lb/>
              das uenas faciliore &
                <expan abbr="cõmodiore">commodiore</expan>
              uia perueniet, & ex effoſis uberiores ca­
                <lb/>
              piet fructus. </s>
              <s id="N106F2">Secundo Medicinæ, ut foſſoribus & alijs operarijs proui­
                <lb/>
              dere poſsit, ne in morbos, quibus præ cæteris urgentur, incidant: aut ſi
                <lb/>
              inciderint, uel ipſe eis curationes adhibere, uel ut medici adhibeant cura­
                <lb/>
              re. </s>
              <s id="N106FB">Tertio Aſtronomiæ, ut cognoſcat cœli partes, atque ex eis
                <expan abbr="uenarũ">uenarum</expan>
              ex­
                <lb/>
              tenſiones iudicet. </s>
              <s id="N10704">Quarto
                <expan abbr="Menſurarũ">Menſurarum</expan>
              diſciplinæ, ut et metiri queat, quàm
                <lb/>
              alte fodiendus ſit puteus, ut pertineat ad
                <expan abbr="cuniculũ">cuniculum</expan>
              uſque qui eò agitur, &
                <lb/>
              certos cuique fodinæ, præſertim in profundo,
                <expan abbr="cõſtituere">conſtituere</expan>
              fines terminosque. </s>
              <s id="N10717">
                <lb/>
              Tum
                <expan abbr="numerorũ">numerorum</expan>
              diſciplinæ ſit intelligens, ut ſumptus, qui in machinas &
                <lb/>
              foſsiones habendi ſunt, ad calculos reuocare poſsit. </s>
              <s id="N10721">Deinde Architectu­
                <lb/>
              ræ, ut diuerſas machinas ſubſtructioneſque ipſe fabricari, uel magis fabri­
                <lb/>
              candi rationem alijs explicare queat. </s>
              <s id="N10728">Poſtea Picturæ, ut
                <expan abbr="machinarũ">machinarum</expan>
              ex­
                <lb/>
              empla deformare poſsit. </s>
              <s id="N10731">Poſtremo Iuris, maxime metallici ſit peritus, ut
                <lb/>
              & alteri nihil ſurripiat, & ſibi petat non
                <expan abbr="iniquũ">iniquum</expan>
              , munuſque alijs de iure re­
                <lb/>
              ſpondendi ſuſtineat. </s>
              <s id="N1073C">Itaque neceſſe eſt ut is, cui placent certæ rationes & </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>