Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[1] CARDANVS ÆTATIS AN XLVIIII HIER
[2] Notus Meſolibanotus Libanotus Vpoſibanotus Notolijbicus Meſafricus Africus Vpafricus Zephijrus Meſocorus Corus Vpocorus Borrholijbicus Vpocircius Circius Mejocircius Septentrio Vpaguilo Aguilo Meſaguilo Borrhapeliotes Vpocœcias Cœcias Meſocœcias Subſolanus Vpeurus Eurus Meſeurus Notapeliotes Vpophœnix Phœnix Meſophœnix
[3] A C D E F G H B
[4] c a b d e f
[5] a b d c
[6] a d @ f g b h c
[7] A B C
[8] a b c e d f
[9] k a b m f g h l c d
[10] a b c
[11] d h k l c g f
[12] a h k l g b c d f e
[13] a b c d
[14] e f g
[15] l h k m
[16] A C D B
[17] g k f e c b b d l A
[18] h g b a d c f k e
[19] c b a d e
[20] a k c b d f e m n g h l
[21] e b g a c d f
[22] 135 30
[23] a b
[24] Piceę fructus. Pineę fructus.
[Figure 25]
[26] Colocynthis. Cucurbita longa. Cucur bita mari na.
[27] d a e l b k f c g h
[28] OS. Venter. Inteſtinũ. A@@s. A D B C >A B C D
[29] a b
[Figure 30]
< >
page |< < (liij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve">
              <pb o="liij" file="0109" n="109" rhead="ſachen/ Das erſt bůch."/>
            ſonder das ſich ein gröſſerer hauffen waſſer/ ſo es auff gehalten würt zůſam
              <lb/>
            men ſammlet. </s>
            <s xml:id="echoid-s2048" xml:space="preserve">welches ſo es eng zůſammen getrucket/ wie ein eyſſen das ge-
              <lb/>
            bogen iſt harfür ſpringet/ vnnd alſo mit groſſem gewalt haranß lauffet/
              <lb/>
            vnnd die grundueſte zertheilet.</s>
            <s xml:id="echoid-s2049" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2050" xml:space="preserve">Der waſſeren natur ſeind mancherley/ welches aber kein geſchmack noch
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-01" xlink:href="note-0109-01a" xml:space="preserve">waſſeren vn-
                <lb/>
              derſcheid.</note>
            geruch hatt/ vnd nitt faſt kalt/ iſt das aller beſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2051" xml:space="preserve">die überigen ſeind böß. </s>
            <s xml:id="echoid-s2052" xml:space="preserve">die
              <lb/>
            aller böſten aber ſeind/ die einẽ bößen geſchmack oder geruch haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s2053" xml:space="preserve">wölche
              <lb/>
            warm ſeind/ die ſeind ſchedlich. </s>
            <s xml:id="echoid-s2054" xml:space="preserve">welche einen böſtẽ geruch/ oder geſchmack/
              <lb/>
            oder trüeb/ ſo nit lauter werden/ ſeind die böſten vnd verderblich. </s>
            <s xml:id="echoid-s2055" xml:space="preserve">Welche
              <lb/>
            einen lieblichen geruch oder geſchmack habend/ die ſeind nutzlich/ aber nit
              <lb/>
            in der ſpeys. </s>
            <s xml:id="echoid-s2056" xml:space="preserve">Die flüß ſo in Oceanum oder das groß meer lauffend/ die ha-
              <lb/>
            bend biß in die fünff vnnd zwentzig tauſent ſchritt ein böß waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s2057" xml:space="preserve">ettwan
              <lb/>
            auch biß in die hundert tauſent ſchrit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2058" xml:space="preserve">welche aber in die anderen meer lauf-
              <lb/>
            fend/ allein by den vier oder fünfftauſent ſchritt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2059" xml:space="preserve">Die vrſach iſt daß {der} Ocea
              <lb/>
            nus vnnd gros meer wider hinderſich lauffet/ vnnd in dem hinderſich lauf-
              <lb/>
            fen/ verderbet er die flüß mehr by dem außgang/ dann die anderen meer.</s>
            <s xml:id="echoid-s2060" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2061" xml:space="preserve">Man hat vnderſtanden das waſſer/ fürnemmlichen das ſüeß/ vylerlei
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0109-02" xlink:href="note-0109-02a" xml:space="preserve">Geſaltzẽ waſ
                <lb/>
              ſer ſüſs züma
                <lb/>
              chen.</note>
            geſtalt zůwegen zebringen/ an denẽ orthen do man es nitt hatt/ als auff dẽ
              <lb/>
            bergen/ oder felſen/ im meer/ oder an den dürrẽ orthẽ/ als in den wüſtenen
              <lb/>
            in Affrica/ o{der} an den orthen da man nur böſes hatt/ als an ettlichen orthen
              <lb/>
            in Italien/ wie auch zů Rom. </s>
            <s xml:id="echoid-s2062" xml:space="preserve">Deßhalben habend wir in den bücheren von
              <lb/>
            den Subtilitetẽ angezeigt/ wie man das geſaltzẽ waſſer ſüß machen ſoll. </s>
            <s xml:id="echoid-s2063" xml:space="preserve">wöl
              <lb/>
            che bü cher ein gemeine leer habend/ zů welchen/ als zů dem rechten grũd/
              <lb/>
            alles das ſo hie geſagt/ ſoll gerichtet werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2064" xml:space="preserve">Dañ man laßt ein wächſen ge-
              <lb/>
            ſchirr ſo zimlich dick vnnd allenthalben wol beſchloſſen/ in das meer/ wañ
              <lb/>
            nun das ein gůte weil da beliben/ laſſet es waſſer hinein/ vñ kein ſaltz/ dan
              <lb/>
            nethar wirt das waſſer ſüß/ vnnd wirt gůt zů trincken. </s>
            <s xml:id="echoid-s2065" xml:space="preserve">dañ weil das waſſer
              <lb/>
            ſubteil/ ſo tringet es hinein/ weil aber das ſaltz irrdiſch/ mag es nitt durch
              <lb/>
            das wachs kommẽ/ etc. </s>
            <s xml:id="echoid-s2066" xml:space="preserve">in ſonderheit aber beſchicht diſes durch das diſtillie
              <lb/>
            ren vnnd ſechten/ als vor geſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2067" xml:space="preserve">deßhalben mag man das geſaltzen vnnd
              <lb/>
            verdorben waſſer durch ſechtẽ/ ſo wirt es gar gůt werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s2068" xml:space="preserve">wo mã aber auch
              <lb/>
            keines hatt/ mag man es alſo durch das ſechten bekommen.</s>
            <s xml:id="echoid-s2069" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2070" xml:space="preserve">Man nem̃e ein irrdin geſchirr/ das zů nidereſt rõd
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0109-01" xlink:href="fig-0109-01a" number="16">
                <variables xml:id="echoid-variables14" xml:space="preserve">A C D B</variables>
              </figure>
            vnnd drey ſchů weit ſeye/ alſo auch zů obereſt/ in mit-
              <lb/>
            ten aber C D ongefaht ſibẽ/ oder nach mehr. </s>
            <s xml:id="echoid-s2071" xml:space="preserve">vnnd ſey
              <lb/>
            mehr dann zwölff ſchů hoch/ vnnd allenthalben mitt
              <lb/>
            rören vm̃geben/ alſo daß eine die andere nitt verhin-
              <lb/>
            dere. </s>
            <s xml:id="echoid-s2072" xml:space="preserve">Die auſſereſte beide theil A vnd B ſeye offen/ al-
              <lb/>
            ſo dz man die möge auff vñ zů ſchlieſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s2073" xml:space="preserve">zůnidereſt ha
              <lb/>
            be dz ein eyſen blech/ zů obereſt ein irrdenẽ deckel/ vñ
              <lb/>
            ſoll allenthalben inwendig wol mit ſalpeter vermacht
              <lb/>
            ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s2074" xml:space="preserve">Das A wirt der mehrentheil mit kreüteren erfüllet/ auch mit dẽ holtz
              <lb/>
            ſo zů ſtücklinẽ geſchnittẽ iſt/ auch mitt harn o{der} waſſer ſo auß den heimlichẽ
              <lb/>
            gemachen/ oder weyeren genom̃en iſt/ oder wañ man die nitt haben mag/
              <lb/>
            mit erden/ ob es wol vor anffgang der Sonnen vn{der} dem heiteren him̃el ge
              <lb/>
            nom̃en iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2075" xml:space="preserve">daů alſo iſt es feüchter von dem tauw oder regen/ oder dz tieff in
              <lb/>
            den heüſſeren außgegraben iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2076" xml:space="preserve">dann weil allenthalben waſſer vnder der er-
              <lb/>
            den/ iſt das vmb ſo vyl feüchter/ ye tieffer es iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2077" xml:space="preserve">darnach machet man ein
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>