Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[Figure 101]
[Figure 102]
[103] c d b a
[104] a c b d g l e l f
[105] a b c d e f k g h o
[106] d e a b c
[107] b a e d c
[108] Tetra cedron.
[109] Exace dron.
[110] Octo cedron
[111] Icoſa he dron.
[Figure 112]
[Figure 113]
[114] Gn@m@.
[115] a g h b e m n f c k l d 1
[116] g h b e m n f c k l d 2
[117] a k l m b e q r g f ſ t h c n o p d 3
[118] a g h b e m n f c k l d 4
[119] a k b e m g f n h c l d 5
[120] a b c d 1
[121] a b c e d 2
[122] a b c e d 3
[123] b d a e c
[124] a b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
[125] h c d a b g f e
[Figure 126]
[127] G E C D F B A
[128] G E D C B F A H
[129] A B E F C D G H
[130] a b c d
< >
page |< < (xlviij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve">
              <pb o="xlviij" file="0104" n="104" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            Die Caſtell vnd bruntrog warend/ in wölche daß waſſer floß/ domitt man
              <lb/>
            es wider auß laſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s1891" xml:space="preserve">Es war durch des radts erkantnuß beſchloſſen (wie Frõ
              <lb/>
            tinus ſagt) daß man daß waſſer nitt lieſſe abweyſſen dann auß dem Caſtell/
              <lb/>
            damitt nitt die bäch oder die teüchell zerriſſen wurden.</s>
            <s xml:id="echoid-s1892" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1893" xml:space="preserve">Dañ es iſt offenbar/ daß auß vngeſtimme des waſſers/ die rören ſo auß
              <lb/>
            Metall (als vor geſagt) gemachet werden/ leichtlich brechen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1894" xml:space="preserve">darum̃ war es
              <lb/>
            von nöten/ daß man zů dem erſten daß waſſer durch die teüchel leiter in die
              <lb/>
            Caſtell/ vnnd auß diſem/ einen yeden außtheilet.</s>
            <s xml:id="echoid-s1895" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1896" xml:space="preserve">Es thůt Ioannes Baptiſta Albertus darzů/ man ſolle von dem ſepto
              <lb/>
            zaun oder landweer/ allwägen bey hundert ellenbogen das Caſtell oder ſpe
              <lb/>
            cum ſetzen ſo xxx ſchůlang/ vnnd xx breitt ſeyend/ vnnd die xv ſchů nide-
              <lb/>
            rer dañ der bach iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1897" xml:space="preserve">vnnd daß vm̃ zweyerley nutzung willen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1898" xml:space="preserve">die ein daß das
              <lb/>
            reiner waſſer harauß lauffe/ die ander daß mã des waſſers trib möge mehrẽ
              <lb/>
            oder minderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1899" xml:space="preserve">deßhalben machet er auch ein port bey dem eingang/ vnnd
              <lb/>
            ein möſchen gätter vnd türlin/ damitt wen der bauw einfalle/ daß mañ dẽ
              <lb/>
            wider erneüweren möchte on alle hindernuß des waſſers. </s>
            <s xml:id="echoid-s1900" xml:space="preserve">Der Calix ſoll die
              <lb/>
            weyß/ das waſſer auß dem ſtarcken flieſſenden waſſer abzů laſſen/ auch die
              <lb/>
            rören dardurch es laufft enderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1901" xml:space="preserve">dann ye mehr es auß einem groſſen vnnd
              <lb/>
            ſchnellen waſſer genom̃en/ ye ein beſſeren wäg es auch geleyttet wirt/ ſo ſoll
              <lb/>
            er auch die weyß mehren/ wölchen die rören/ ſo jñ der wag vnnd gſtracks ge
              <lb/>
            ſtellet iſt/ behaltet.</s>
            <s xml:id="echoid-s1902" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1903" xml:space="preserve">Mitt diſen worten zeiget er an daß die rören auß dem Calice kom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s1904" xml:space="preserve">faſt
              <lb/>
            geleich wie auch Frontinus ſagt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1905" xml:space="preserve">In etlichen wie die Calices in einem zim̃li-
              <lb/>
            chen mäß verzeichnet warend/ hatt man geleich ettliche gröſſere geſchir/ vn
              <lb/>
            der die rören gethan. </s>
            <s xml:id="echoid-s1906" xml:space="preserve">auß dem volget/ daß das waſſer nitt in ſeiner ordenli-
              <lb/>
            chen weitte eingeſchloſſen/ ſonder durch ein änge ſtraß außgetrucket ward/
              <lb/>
            vnnd alſo leichtlich den nächſten teüchel det weytter war/ darbey erfüllet.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1907" xml:space="preserve">Deßhalben wañ der Calix vnnd kelch verzeichnet wirt/ ſoll man auch fleyſ
              <lb/>
            ſig vermercken/ daß man auch der nächſten rören oder teüchel weitte verzei
              <lb/>
            chue/ wölches dañ/ wie vor geſagt/ auch des radts erkätnus begriffen hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1908" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Die rören war nitt minder dañ xij finger lang/ dañ das waſſer wirt alſo ge-
              <lb/>
            zemmet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1909" xml:space="preserve">vnnd ye länger die rören iſt/ ye mehr des waſſers außlauff verhin-
              <lb/>
            deret wirt.</s>
            <s xml:id="echoid-s1910" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1911" xml:space="preserve">Deßhalben iſt der Calix ein geſchirr/ in wölchẽ das waſſer geſam̃let wirt/
              <lb/>
            das nicht mangle/ oder nicht überbleibe wañ es gröſſer wäre/ dañ es ſein ſol
              <lb/>
            te. </s>
            <s xml:id="echoid-s1912" xml:space="preserve">Das Caſtell aber iſt ein verwarung/ welches diſes alles behaltet/ das
              <lb/>
            nicht darauß lauffet/ dañ durch die rören.</s>
            <s xml:id="echoid-s1913" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1914" xml:space="preserve">Diſes iſt auch zů mercken/ daß das waſſer nitt lauffet/ es ſeye dañ das or-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0104-01" xlink:href="note-0104-01a" xml:space="preserve">waſſers von
                <lb/>
              vnd zů eyt-
                <lb/>
              tung.</note>
            th niderer zů welchem es lanffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1915" xml:space="preserve">die alten machtẽd diſen vnderſcheyd/ auff
              <lb/>
            hundert ſchü allweg anderthalben ſchů. </s>
            <s xml:id="echoid-s1916" xml:space="preserve">zů vnſerẽ zeyttẽ hatt man ein ſubti
              <lb/>
            lere rechnũg/ die aber gar kom̃lich iſt/ das erterich zů wäſſeren/ nam̃lich all
              <lb/>
            wägẽ auff ſech ßhundert ſchritt/ allein ein daumẽ breitt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1917" xml:space="preserve">es ſpringt aber dẽ dz
              <lb/>
            waſſer nit/ vñ wirt nit gnůg kalt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1918" xml:space="preserve">darum̃ iſt dz ein kom̃licher/ dz an{der} gemei
              <lb/>
            ner. </s>
            <s xml:id="echoid-s1919" xml:space="preserve">Aber wie ich geſagt hab/ in dẽ teüchlẽ vñ jrdinẽ rören iſt ein ye{der} vnder-
              <lb/>
            ſcheid genůgſam̃. </s>
            <s xml:id="echoid-s1920" xml:space="preserve">dan man kan das orth/ dar in ſie lauffen etwas niderer gra
              <lb/>
            ben/ aber in den känelen vnnd bächen nitt alſo.</s>
            <s xml:id="echoid-s1921" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1922" xml:space="preserve">Der Frontinus zeiget an/ es ligend die rören vnd teüchel baß vnder der
              <lb/>
            erdẽ/ dieweil ſie weder hitz nach kälte nach anderẽ zůfälen vnderworffẽ ſind.</s>
            <s xml:id="echoid-s1923" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>