Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[11] d h k l c g f
[12] a h k l g b c d f e
[13] a b c d
[14] e f g
[15] l h k m
[16] A C D B
[17] g k f e c b b d l A
[18] h g b a d c f k e
[19] c b a d e
[20] a k c b d f e m n g h l
[21] e b g a c d f
[22] 135 30
[23] a b
[24] Piceę fructus. Pineę fructus.
[Figure 25]
[26] Colocynthis. Cucurbita longa. Cucur bita mari na.
[27] d a e l b k f c g h
[28] OS. Venter. Inteſtinũ. A@@s. A D B C >A B C D
[29] a b
[Figure 30]
[Figure 31]
[Figure 32]
[33] lapidis longitudo C E D A F B
[34] a k @ c d g f e b
[35] d b e c a f g
[36] a d b c
[37] a c b d e
[38] f a d b r c g
[39] f a d ſ b c g
[40] A L H F C E G D K M B
< >
page |< < (xlix) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <pb o="xlix" file="0105" n="105" rhead="ſachen/ Das erſt bůch."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1924" xml:space="preserve">Damit ich aber wider auff mein fürnemmen kom̃e/ ſeind noch drey ſtuck
              <lb/>
            überig/ die man billich wiſſen ſoll. </s>
            <s xml:id="echoid-s1925" xml:space="preserve">Zům erſtẽ/ warumb das waſſer ſo beſeitz
              <lb/>
            auch auß den ſpälten der ſtillſtanden pfützen lauffet/ eben ſo vngeſtüm als
              <lb/>
            durch das getäfel. </s>
            <s xml:id="echoid-s1926" xml:space="preserve">Zům anderen/ wie das waſſer ſo auß einem nideren kä-
              <lb/>
            nel laufft/ aber doch vnuerhindert reichlichen hinauß flieſſen mag/ wann
              <lb/>
            es nit ein anders ſo hernach volget mit jm zeücht. </s>
            <s xml:id="echoid-s1927" xml:space="preserve">Zům dritten/ daß das al-
              <lb/>
            ler ſch wäreſt iſt/ ob das höher waſſer langſamer lauffe/ dann es laßt ſich an
              <lb/>
            ſehen/ als ob alle groſſe waſſer etwas milter lauffen.</s>
            <s xml:id="echoid-s1928" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1929" xml:space="preserve">Das erſt iſt gůt zů eroffnen/ dieweil das obereſt waſſer bey den ſeiten tru
              <lb/>
            cket/ vnd deßhalben auch on allen anderẽ lauff treibt/ vnd dz waſſer flieſ-
              <lb/>
            ſen machet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1930" xml:space="preserve">Deßhalbẽ laufft das waſſer ſchnell durch die enge löcher/ nach
              <lb/>
            der proportz des druckenden waſſers/ gegen dem ſo getrucket wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1931" xml:space="preserve">hie ent-
              <lb/>
            ſtath aber ein frag auß diſer frag. </s>
            <s xml:id="echoid-s1932" xml:space="preserve">dann es nit gläublich/ das es von dẽ gan-
              <lb/>
            tzen waſſer getruckt werde/ dañ es wirt die proportz der bewegung nit behal
              <lb/>
            ten/ weil auß einem kleinẽ vnnd vollen weinfaß/ der wein ſo ſchnell herauß
              <lb/>
            laufft/ dz ſollichs auch nach der proportz des großen gantzen waſſers beſche
              <lb/>
            he/ der trib müſte vil gröſſer ſein/ vnd faſt vngläublich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1933" xml:space="preserve">wañ aber der truck
              <lb/>
            nit von dem gantzen waſſer beſchicht/ bleibt die frag anſthan.</s>
            <s xml:id="echoid-s1934" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1935" xml:space="preserve">Deßhalben ſagen wir/ es werde alles waſſer getrucket/ vnd wie es getru-
              <lb/>
            cket wirt/ alſo truck es auch/ doch nit ſo faſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1936" xml:space="preserve">dañ weil die theil getrucket wer
              <lb/>
            den/ ſo trucken ſy auch. </s>
            <s xml:id="echoid-s1937" xml:space="preserve">deßhalb wirt das theil ſo außlauffet von allẽ waſſer
              <lb/>
            getruckdt/ aber von dem auſſerſten vyl minder. </s>
            <s xml:id="echoid-s1938" xml:space="preserve">aber von dem nächſtẽ gar
              <lb/>
            faſt/ vnd nit gleich weit von denen/ ſo gleich weit daruon ſeind/ aber gar
              <lb/>
            faſt ſo geſtracks iſt von dem ſo ablauffet/ biß zů dem port ſo gegẽ über ligt/
              <lb/>
            vnd gar wenig von dem dz an den ſeiten/ vnd nach des fluß oder bachs len-
              <lb/>
            ge ligt/ vnd auch von dem nit geleich/ ſon{der} von dem ſo vor gath gar nicht/
              <lb/>
            von dem aber ſo an einem höherẽ orth iſt/ noch mehr. </s>
            <s xml:id="echoid-s1939" xml:space="preserve">Von dem auch ſo von
              <lb/>
            dem oberen orth/ auch anderer geſtalt/ dann von dem näheren vyl mehr/
              <lb/>
            von dem weiteren aber minder.</s>
            <s xml:id="echoid-s1940" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1941" xml:space="preserve">Wölches auch durch einen vnuerhinderten känel laufft/ wañ es võ dem
              <lb/>
            andern vmbgeben vnd eingeſchloſſen wirt/ hatt ein bewegung/ als ein vr-
              <lb/>
            ſach des anſtoß/ vnd zeücht das hernach volget. </s>
            <s xml:id="echoid-s1942" xml:space="preserve">deßhalben auch nit ſo faſt/
              <lb/>
            als wañ es durch ein rörẽ oder teüchel geleitet wurde. </s>
            <s xml:id="echoid-s1943" xml:space="preserve">vnd nit ſo wenig/ als
              <lb/>
            wann es nider/ vnnd etwas dünner were. </s>
            <s xml:id="echoid-s1944" xml:space="preserve">deßhalben iſt die vrſach der höhe
              <lb/>
            nit inn allem waar/ als wann man es durch die teüchel leitet/ auch nitt gar
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0105-01" xlink:href="note-0105-01a" xml:space="preserve">Ein waſſer
                <lb/>
              zücht das an-
                <lb/>
              der.</note>
            falſch/ als in dem teüchel ſo nider iſt/ vnnd kein rechte höhe hatt/ die man
              <lb/>
            mag außbrechen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1945" xml:space="preserve">Aber es zeücht mittelmäſſig vnd vngleich/ wie geſagt iſt/
              <lb/>
            wann die inneren theyl mehr ziehend/ die auſſere aber gar wenig oder gar
              <lb/>
            nicht/ als die zůobereſt ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s1946" xml:space="preserve">Man můß aber allwegẽ die nateürliche regel
              <lb/>
            behalten/ das ſich die nateürliche ding allgemach võ einem zů dem andern
              <lb/>
            neygen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1947" xml:space="preserve">das auch alle ding ſo einandern von natur änlich/ auch auß willen
              <lb/>
            änlich ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s1948" xml:space="preserve">deßhalben findet man auch ſelten ettwas vnder jhnen gantz
              <lb/>
            lauter. </s>
            <s xml:id="echoid-s1949" xml:space="preserve">Alſo erfindet ſich auch hie der dritten frag außlegung. </s>
            <s xml:id="echoid-s1950" xml:space="preserve">Dann das
              <lb/>
            waſſer/ als bey der einigen neygung/ laufft ettwas langſammer inn einer
              <lb/>
            gröſſeren weyte/ alſo auch vnder gleicher neygung vnd groſſer tieffe/ dann
              <lb/>
            wie vorgeſagt/ hatt es zů nidereſt ein neygung zů obereſt aber weil et fleüſ-
              <lb/>
            ſe/ gar keine. </s>
            <s xml:id="echoid-s1951" xml:space="preserve">das gantz aber geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1952" xml:space="preserve">deßhalben nach dem trib der mitleſten
              <lb/>
            neygung/ wirt das gantz waſſer bewegt/ alſo auch alle flüs. </s>
            <s xml:id="echoid-s1953" xml:space="preserve">dann ye tieffer
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>