Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[Figure 31]
[Figure 32]
[33] lapidis longitudo C E D A F B
[34] a k @ c d g f e b
[35] d b e c a f g
[36] a d b c
[37] a c b d e
[38] f a d b r c g
[39] f a d ſ b c g
[40] A L H F C E G D K M B
[Figure 41]
[42] Ecliptica ſept@t. linea refleya. Erratira @@ ſectio. Ecliptica merid. A B
[43] f m @ o e q h k l a n u c d g
[44] a k g b @ @ @ l e m f q p o n b
[45] a c d b
[46] C B A F D E G
[47] Axis primus. Axis terts. Axis ſecundg Turris horologij uicem prim@ axis gereus. cla@@s verſa @lis. Rota horologij principalis. Fums. Capſula molę. Mola XXXV Q P O VII N LXX III M L R H LXXXX VI K G XV F D C E A B
[Figure 48]
[49] f g d b a c e h m k
[50] l f e i g h
[51] a b c d
[52] Rotacochlearis.
[53] D C A E B
[54] D F C A B
[55] D D F F C E A A B B
[Figure 56]
[57] E C B A f D
[58] Meridies Oriens. Styl@ lap. Her. Arge@ cule us. Occidens Septentrio A B C D E F G H K L M N O P Q R S T V X Y Z ?? ℞ {στ} θ
[59] D C B A
[60] L H G H K
< >
page |< < (cccclxxxvij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div695" type="section" level="1" n="66">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15740" xml:space="preserve">
              <pb o="cccclxxxvij" file="0543" n="543" rhead="ſachen/ Das zwölfft bůch."/>
            der lufft iſt vn{der} dem kamin eingeſchloſſen/ dieweil er in ein enge bracht/ vñ
              <lb/>
            hatt alſo ein krafft/ wie wir auch von den krifftẽ haben angezeigt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15741" xml:space="preserve">ſolliches
              <lb/>
            zeiget auch an/ dz der lufft über ſich faret. </s>
            <s xml:id="echoid-s15742" xml:space="preserve">Diſes beſchicht am aller mehrſtẽ/
              <lb/>
            wann das inſtrument glat vnnd wol außgebutzet iſt/ vnnd das Camin bey
              <lb/>
            dem windblech allethalben beſchloßen/ daß kein lufft möge haraußkom-
              <lb/>
            men. </s>
            <s xml:id="echoid-s15743" xml:space="preserve">Ich nenne es ietz ein kamin/ damit man mich baß verſtande/ wie ich
              <lb/>
            etwan ſonſt weitleüffig gebraucht hab. </s>
            <s xml:id="echoid-s15744" xml:space="preserve">ich mag wol erkennen daß man es
              <lb/>
            ſonſt ein herdſtat oder rauchteckel heiſſen ſolt/ es wirt mehr von dem flam-
              <lb/>
            men dañ rauch getriben/ von wegen deßen ſchnellen bewegung. </s>
            <s xml:id="echoid-s15745" xml:space="preserve">von der ko
              <lb/>
            len beſchicht es keins wegs. </s>
            <s xml:id="echoid-s15746" xml:space="preserve">Es můß auch der brotſpiß rund ſein/ an dẽ orth
              <lb/>
            do er auff dem feüwr eyßen oder dreyfůß ligt/ dann was eckechtig iſt/ laſt
              <lb/>
            ſich nit bald triben.</s>
            <s xml:id="echoid-s15747" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15748" xml:space="preserve">Man mag vylicht auch diſes vnder die wunderbaren werch zellen/ ſo Pli
              <lb/>
            nius von den außgeſpitzten viereckechtigen ſtein/ ſo inn dem feld Martio
              <lb/>
            ſther/ angezeigt hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15749" xml:space="preserve">Ich will ſeine wort anzeigẽ/ die alſo lauten. </s>
            <s xml:id="echoid-s15750" xml:space="preserve">Der Key
              <lb/>
            ſer Auguſtus hatt an dem ſtein ſo in dem feld ſther ein feinen nutz angebẽ/
              <lb/>
            damit man der ſonnen ſchein auch tag vnnd nacht größe vermercken mö-
              <lb/>
            ge/ als er ein ſtein gelegt/ an der größe wie ein Obeliſcus/ dem der ſchatten
              <lb/>
            zů Rom geleich were/ wann es Mitag vnd vmb die ſechſten ſtund worden.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s15751" xml:space="preserve">hatt auch allgemach durch linien ſo auß meſch gemachet angezeigt/ wie die
              <lb/>
            tag abnemmend vnnd wachſend/ welches zwar würdig zůerlenen/ vnd ei-
              <lb/>
            nem hohen verſtand zůſthet.</s>
            <s xml:id="echoid-s15752" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15753" xml:space="preserve">Hie ſoll man wider wiſſen was ein Compaß für nutzbarkeit hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15754" xml:space="preserve">wölche
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0543-01" xlink:href="note-0543-01a" xml:space="preserve">Cöpaſs
                <gap/>
                <lb/>
              barkeit</note>
            wir dann ordenlich erzellen wöllend. </s>
            <s xml:id="echoid-s15755" xml:space="preserve">Zů erſten/ damit wir den mittag/ das
              <lb/>
            iſt/ die ſechßte ſtund erlernend. </s>
            <s xml:id="echoid-s15756" xml:space="preserve">dann man theilet den tag vnd nacht allwe-
              <lb/>
            gen/ ſie werend kurtz oder lang inn zwölff geleiche theil ab/ welche wir jetz
              <lb/>
            zeit oder vngeleiche ſtunden nennen/ weil ſie alle tag ab oder zůnemmend.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s15757" xml:space="preserve">diſes iſt gůt zůerkennen/ vnnd auch das fürnemmeſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15758" xml:space="preserve">Man ſoll ein zeiger
              <lb/>
            in dem ſtein machen/ vnnd gegen Mitnacht richten/ welcher nitt geendert
              <lb/>
            werde. </s>
            <s xml:id="echoid-s15759" xml:space="preserve">wann die ſonn darzů kommen/ machet ſie dargegen über ein ſchattẽ/
              <lb/>
            welcher der ſechſten ſtund end anzeigt/ vnnd daß es Mittag were. </s>
            <s xml:id="echoid-s15760" xml:space="preserve">in diſer li
              <lb/>
            nien machet mã clxxxij abtheilung/ vnder welchen die außerſten die Sol
              <lb/>
            ſtitien bedeüteten. </s>
            <s xml:id="echoid-s15761" xml:space="preserve">Die zů nechſt bey dem obeliſco war/ zeiget deß ſommers
              <lb/>
            Solſtitiũ an/ die am weyteſtẽ deß winters/ vnnd die darzwiſchẽ/ ye ein ab-
              <lb/>
            nem̃enden oder wachſenden tag jm jar. </s>
            <s xml:id="echoid-s15762" xml:space="preserve">als wann deß ſom̃ers ſolſtitium o-
              <lb/>
            der lengſt tag auff den xxv tag brochmonats gefallẽ/ ſetzet mã die xxiiij/ vñ
              <lb/>
            xxvi/ in der nechſten abtheilung in geleichẽ ſchatten. </s>
            <s xml:id="echoid-s15763" xml:space="preserve">vnd zů dem dritten dẽ
              <lb/>
            xxvij vnnd xxiij. </s>
            <s xml:id="echoid-s15764" xml:space="preserve">welche abrechnung wenig felen mocht/ doch war ſie noch
              <lb/>
            nitt gar geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s15765" xml:space="preserve">dann die tag in welchen die Aequinoctien ſeind/ wann tag
              <lb/>
            vnnd nacht einanderen geleich/ die der geſtalt in ein abtheilung kommen
              <lb/>
            ſolten/ habend nitt ein geleiche zal tagen vonn den Solſtitien. </s>
            <s xml:id="echoid-s15766" xml:space="preserve">man ſchreib
              <lb/>
            auch einer yedẽ abtheilũg deß tags lẽge hinzů/ dz mã leichtlich auß dẽ ſchat-
              <lb/>
            ten dẽ tag vñ ſein größe/ o{der} auß dẽ tag den ſchattẽ vnnd die größe erlangen
              <lb/>
            mocht. </s>
            <s xml:id="echoid-s15767" xml:space="preserve">Man mocht auch von ſtund an auß den tagen die nacht verſthen.</s>
            <s xml:id="echoid-s15768" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15769" xml:space="preserve">Wie man aber diſe erſte abtheilung machen/ magſt du hie heiter vnnd
              <lb/>
            warhaffter dann von Vitruuio verſthen.</s>
            <s xml:id="echoid-s15770" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15771" xml:space="preserve">Setz den Mittag circkel alſo/ das er durch die Polos A B C gange. </s>
            <s xml:id="echoid-s15772" xml:space="preserve">In
              <lb/>
            welchem vnſerer oder ein anderer hauptpunct A. </s>
            <s xml:id="echoid-s15773" xml:space="preserve">der mittel punct </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>