Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
< >
page |< < (dlxix) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div800" type="section" level="1" n="72">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18102" xml:space="preserve">
              <pb o="dlxix" file="0625" n="625" rhead="ſachen/ Das dreizehend bůch."/>
            am beſten/ ſo vorhin gebraucht worden/ dieweil er weicher vnnd ſubteyler
              <lb/>
            iſt/ vnd das eyſen etwas glantzender machet.</s>
            <s xml:id="echoid-s18103" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18104" xml:space="preserve">Es möchte yemand diſes zů vylachten/ dañ in ſo kleinem handel von nö
              <lb/>
            ten. </s>
            <s xml:id="echoid-s18105" xml:space="preserve">es iſt aber vngleüblich zů ſagen was großen nutz es bringt/ wann die in
              <lb/>
            ſtrument recht bereittet/ denẽ ſo für vnd für mit ſchreiben vmbghond. </s>
            <s xml:id="echoid-s18106" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            die arbeit wirt geminderet/ vnd iſt minder verdruß darbey. </s>
            <s xml:id="echoid-s18107" xml:space="preserve">man mag auch
              <lb/>
            mehr außrichten vnd alles luſtiger. </s>
            <s xml:id="echoid-s18108" xml:space="preserve">Du ſolt auch eingedenck ſein daß du al-
              <lb/>
            le geſchirr/ darzů die ſeiden vnd ſchwom̃ zů mehrmalen abweſcheſt/ dann es
              <lb/>
            fallet leichtlich der wůft hinein/ alſo daß die dintẽ nit gern fleüſſet/ dz auch
              <lb/>
            dolckechtig bůchſtaben/ vnd voll wůſt werdend/ wölches dann gar ſchandt
              <lb/>
            lich iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18109" xml:space="preserve">Alſo ſthet es auch mit den federen. </s>
            <s xml:id="echoid-s18110" xml:space="preserve">es hinderet auch die dürre dintẽ/
              <lb/>
            daß diſes ſo weich nit recht flieſſen mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s18111" xml:space="preserve">wann ſie auch zů hert bey einander/
              <lb/>
            fallet etwan ein gantzer klotzen harauß/ vorauß wañ deren vyl iſt/ vnd be-
              <lb/>
            ſcheißt die geſchrifft. </s>
            <s xml:id="echoid-s18112" xml:space="preserve">darum̃ iſt gůt daß du die feder vorhin ſchütteſt ehe dañ
              <lb/>
            du ſchreibſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18113" xml:space="preserve">es iſt auch gůt daß man/ ſo offt geſchriben/ die federẽ wider trü
              <lb/>
            ckne vnd ſeübere. </s>
            <s xml:id="echoid-s18114" xml:space="preserve">es ſoll der mehrtheil dinten außwendig der federẽ ſein/ o-
              <lb/>
            der hinauß geblaſen werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s18115" xml:space="preserve">dañ wañ deren zů vyl iñwendig/ fallet ſie eins
              <lb/>
            mal hinauß/ vñ verdilcket die bůchſtaben. </s>
            <s xml:id="echoid-s18116" xml:space="preserve">Es ſoll {der} Smirgel/ daran man
              <lb/>
            die meſſerlin wetzet gar dünn/ auch waſſer darbey ſein/ dann wañ er nit ſub
              <lb/>
            teyl vnd dünn/ ſo verderbt er ſie. </s>
            <s xml:id="echoid-s18117" xml:space="preserve">wañ kein waſſer darbey/ mag man wenig
              <lb/>
            außrichten. </s>
            <s xml:id="echoid-s18118" xml:space="preserve">darumb iſt er beſſer (wie geſagt) wann er auß teglichem brauch
              <lb/>
            etwas verſchliſſen iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18119" xml:space="preserve">dann er höret ſchier ehe auff/ dann er recht möge auß
              <lb/>
            butzen vnd wetzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s18120" xml:space="preserve">Alſo iſt es ein andere rechnung zů lernen/ was in einer ye
              <lb/>
            den ſach notwẽdig/ vñ ein andere zů gebrauchẽ/ vñ ein andere wz für vnkõ-
              <lb/>
            lichkeit volget/ wañ man es nit recht braucht/ vnd ein andere die vrſach zů
              <lb/>
            wüſſen warumb etwas nutz oder ſchad ſeye. </s>
            <s xml:id="echoid-s18121" xml:space="preserve">Wölcher vnderſcheid in allẽ din
              <lb/>
            gen/ deren brauch geleert wirt/ gantz nutzlich zů wüſſen iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s18122" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18123" xml:space="preserve">Man trücknet alles das ſo geſchribẽ alſo auff/ daß es eintweders für ſich
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0625-01" xlink:href="note-0625-01a" xml:space="preserve">Geſchriben
                <lb/>
              ding zů trück-
                <lb/>
              nen.</note>
            ſelbs trocken wirt/ wölches dann die beſte weyß iſt/ ſo veerr man zeyt vnnd
              <lb/>
            weil darzů hat/ oder bey dem feüwr/ oder mit ſtaub/ o{der} gebülfferet metall/
              <lb/>
            oder anderem papeyr. </s>
            <s xml:id="echoid-s18124" xml:space="preserve">Das papeyr wirt durch das feüwr verletzet/ vnd trü
              <lb/>
            cknet es nit gleichlich. </s>
            <s xml:id="echoid-s18125" xml:space="preserve">das papeyr aber wölches nit geleimbt (dañ man brau
              <lb/>
            chet allein diſes darzů) machet die dinten flieſſen/ vnnd nimmet den bůch-
              <lb/>
            ſtaben vyl von jrer ſchönen geſtalt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18126" xml:space="preserve">doch iſt es beſſer wann man an der ande
              <lb/>
            ren ſeyten auff dem papeyr ſchreiben ſoll/ wie hargegen das bulffer vnd der
              <lb/>
            ſtaub dann vnnütz/ ſonſt drücknet er das papeyr gar bald. </s>
            <s xml:id="echoid-s18127" xml:space="preserve">es drücknen auch
              <lb/>
            die ſegſpen/ vnd das ſand/ vnd der gebrant kißling/ wann man den zů bulf
              <lb/>
            fer geſtoſſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s18128" xml:space="preserve">Diſes iſt beſſer dann das ſand. </s>
            <s xml:id="echoid-s18129" xml:space="preserve">vnder dem ſand iſt diſes am be-
              <lb/>
            ſten ſo rein vnnd ſchwartz iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18130" xml:space="preserve">wann es gebrennet worden/ mag nicht beſſers
              <lb/>
            funden werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s18131" xml:space="preserve">es iſt auch diſes beſſer dann das bulffer ſo von dem metall
              <lb/>
            kommet. </s>
            <s xml:id="echoid-s18132" xml:space="preserve">Vnder diſem wirt für das beſt gehalten/ ſo von dem möſch gefey-
              <lb/>
            let iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s18133" xml:space="preserve">dann ob diſes wol ſchwer/ iſt es doch leichter dann dz ander/ vnd ſcher
              <lb/>
            net mehr. </s>
            <s xml:id="echoid-s18134" xml:space="preserve">wölches die dinten an ſich zeücht/ hanget zů faſt an. </s>
            <s xml:id="echoid-s18135" xml:space="preserve">wölche ſie nit
              <lb/>
            an ſich ziechen/ trücknen langſam vnnd ſeind hert. </s>
            <s xml:id="echoid-s18136" xml:space="preserve">was hert iſt/ dienet nitt
              <lb/>
            wol/ wann man auff der anderen ſeyten ſchreiben ſoll.</s>
            <s xml:id="echoid-s18137" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18138" xml:space="preserve">Der bůchtruckerey dinten vnnd farb (als vorgeſagt) machet man vonn
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0625-02" xlink:href="note-0625-02a" xml:space="preserve">Bůchtrucke-
                <lb/>
              rey.</note>
            dem růß/ leinſamen/ vnd öl/ alſo wirt ſie geleicher vnnd ſubteyler dann an
              <lb/>
            dere dinten/ darzů gar ſchwartz/ vnd hencket ſich treffenlich faſt an. </s>
            <s xml:id="echoid-s18139" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>