Agricola, Georg, De re metallica Libri XII, Quibus Officia, Instrumenta, Machinae, ac omnia ..., 1556
page |< < of 599 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10018">
            <p id="N14AF4" type="main">
              <s id="N14B11">
                <pb pagenum="184" xlink:href="001/01/194.jpg"/>
              uandus: tum rurſus ſiccandus. </s>
              <s id="N14B25">Si uerò terra fuerit
                <expan abbr="">cum</expan>
              metallo miſta, lauatur
                <lb/>
              in alueo, atque id quod reſedit
                <expan abbr="ſiccatũ">ſiccatum</expan>
              igni exploratur: etenim omnes res foſſi
                <lb/>
              les, quæ lauantur, rurſus ſiccandæ ſunt: at uena cuiuſque metalli diues
                <expan abbr="">non</expan>
              uri­
                <lb/>
              tur, neque tunditur, neque lauatur, ſed torretur tantum, ne iſtis præparandi mo
                <lb/>
              dis aliquid metalli pereat. </s>
              <s id="N14B3C">Succenſis uerò ignibus torretur in olla, quæ lu­
                <lb/>
              to obſtructa eſt, incluſa. </s>
              <s id="N14B41">Vilior
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              uena
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              in foco uritur carboni impoſi­
                <lb/>
              ta: non enim magnam metalli iacturam facimus, ſi quid ex ea perdamus. </s>
              <s id="N14B4E">Ve
                <lb/>
              rùm de omnibus his uenarum
                <expan abbr="præparandarũ">præparandarum</expan>
              rationib. </s>
              <s id="N14B57">& paulo poſt & in
                <lb/>
              ſequenti libro uberius diſputabo: nunc explicare decreui ea quæ metallici
                <lb/>
              additamenta ſolent nominare, quod adijciantur ad uenas
                <expan abbr="">non</expan>
              modo experi­
                <lb/>
              endas, ſed
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              excoquendas: in quibus magna uis cernitur, ſed non
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="eũdem">eundem</expan>
              eſſe uidemus
                <expan abbr="effectũ">effectum</expan>
              , &
                <expan abbr="nõnullis">nonnullis</expan>
              eſt uaria multiplexque natura: nam
                <lb/>
              quando cum uenis permiſta coquuntur in fornacula uel in fornace, ex eis
                <lb/>
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              , quia facile liqueſcunt, illas
                <expan abbr="quodã">quodam</expan>
              modo liquant: alia quod aut ual­
                <lb/>
              de calfaciant uenas, aut penetrent in ipſas igni ſunt magno ad purgamenta
                <lb/>
              à metallis ſeparanda
                <expan abbr="adiumẽto">adiumento</expan>
              , & liquefactas
                <expan abbr="">cum</expan>
              plumbo
                <expan abbr="cõmiſcent">commiſcent</expan>
              , partim
                <lb/>
              ab igni tuentur uenas,
                <expan abbr="quarũ">quarum</expan>
                <expan abbr="metallũ">metallum</expan>
              uel ipſe
                <expan abbr="cõſumit">conſumit</expan>
              , uel unà
                <expan abbr="">cum</expan>
              fumo ſub­
                <lb/>
              latum ex fornace euolat:
                <expan abbr="quædã">quædam</expan>
              metalla combibunt. </s>
              <s id="N14BAC">In primo genere ſunt
                <lb/>
              plumbum, idem in globulos redactum, aut ignis ui in cinerem
                <expan abbr="reſolutũ">reſolutum</expan>
              ,
                <expan abbr="mi­niũ">mi­
                  <lb/>
                nium</expan>
              ſecundarium, ochra ex plumbo facta, ſpuma argenti, molybdæna, lapis
                <lb/>
              plumbarius, æs, idem uſtum, eius bracteæ,
                <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan>
              ſcobs elimata,
                <expan abbr="recrementũ">recrementum</expan>
                <lb/>
              auri, argenti, æris, plumbi,
                <expan abbr="uitrũ">uitrum</expan>
              , eius recrementum, halinitrum, alumen co
                <lb/>
              ctum, atramentum
                <expan abbr="ſutoriũ">ſutorium</expan>
              , ſal toſtus, idem liquefactus, lapides qui in arden
                <lb/>
              tibus fornacibus facile liqueſcunt, arenæ ab eis reſolutæ, tofus mollis,
                <expan abbr="ſaxũ">ſaxum</expan>
                <lb/>
              quoddam fiſſile album. </s>
              <s id="N14BD9">Sed
                <expan abbr="plumbũ">plumbum</expan>
              , eius cinis, minium
                <expan abbr="ſecundariũ">ſecundarium</expan>
              , ochra,
                <lb/>
              ſpuma argenti utiliora ſunt uenis quæ facile
                <expan abbr="liqueſcũt">liqueſcunt</expan>
              : molybdænaijs, quæ
                <lb/>
              difficile: lapis
                <expan abbr="plũbarius">plumbarius</expan>
              ijs, quæ difficilius. </s>
              <s id="N14BF0">In ſecundo genere ſunt ferri ſqua
                <lb/>
              ma, eiuſdem recrementum, ſal artificioſus, ſiccæ feces uini, aceti,
                <expan abbr="aquarũ">aquarum</expan>
              quæ
                <lb/>
              aurum ab argento ſecernunt: atque hæ feces & ſal artificioſus habent uim pe­
                <lb/>
              netrandi in uenas: & quidem permagnam feces uini, ſed maiorem aceti, ma
                <lb/>
              ximam
                <expan abbr="aquarũ">aquarum</expan>
              , quæ
                <expan abbr="aurũ">aurum</expan>
              ab argento ſecernunt. </s>
              <s id="N14C07">Ferri uerò ſquamis & recre
                <lb/>
              mentis, quia tardius liquantur,
                <expan abbr="uenarũ">uenarum</expan>
                <expan abbr="calefaciendarũ">calefaciendarum</expan>
              uis eſt. </s>
              <s id="N14C14">In tertio gene­
                <lb/>
              re ſunt pyrites, panes ex eo conflati,
                <expan abbr="uitrũ">uitrum</expan>
              , eiuſdem
                <expan abbr="recrementũ">recrementum</expan>
              , ſal, ferrum, ei
                <lb/>
              us ſquama, eius ſcobs elimata, eius recrementum,
                <expan abbr="atramentũ">atramentum</expan>
                <expan abbr="ſutoriũ">ſutorium</expan>
              , arenæ
                <lb/>
              à lapidibus facile igni liqueſcentibus reſolutæ, tofus. </s>
              <s id="N14C2D">Sed in primis pyrites
                <lb/>
              & panes ex eo conflati uenarum ſorbent metalla: atque ipſa ab igni, conſum­
                <lb/>
              ptore eorum, tuentur. </s>
              <s id="N14C34">In quarto genere ſunt plumbum & æs, atque eis cogna
                <lb/>
              ta. </s>
              <s id="N14C39">Itaque de additamentis liquet quædam eſſe natiua, alia in recrementorum
                <lb/>
              numero, cætera à
                <expan abbr="recremẽtis">recrementis</expan>
              purgata. </s>
              <s id="N14C42">Certe quidem cùm uenas experimur
                <lb/>
              exiguam
                <expan abbr="additamentorũ">additamentorum</expan>
              quoruncunque portionem ad eas adijcere ſine ma­
                <lb/>
              gno impendio poſſumus: cùm uerò eaſdem excoquimus, grandem adiun­
                <lb/>
              gere ſine magno nequimus: quocirca conſideremus impenſam quanta ſit,
                <lb/>
              ne in uenas excoquendas faciamus maiorem, quàm ex metallis conflatis ca
                <lb/>
              piamus fructum. </s>
              <s id="N14C53">Color autem fumi quem emittunt uenæ, batillis uel lami
                <lb/>
              nis ferreis candentibus impoſitæ, docet nos de additamentis, quibus ad eas </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>